Ka Puuhonua, Volume III, Number 17, 12 May 1916 — "INO O UKA KE LELE MAI NEI KE AO." [ARTICLE]

"INO O UKA KE LELE MAI NEI KE AO."

E like no me ka loli ana o ke au o ka-manawa, peu no ka loli o ke: ano o ke ola ana o ke kanaka ma ka honua nei, O kekahi loli ana no ka maikai, o kekahi no ka ino. > S Aole paha he wa i puka-a-maka mai ai keia ?.no me ka maopopo !oa- e like me keia ke- : netulia e net nei. Me he mea .;'■' V'-': i ■'•'■: 'la, ke nr-e nei ke oia ana o na _»kfltn.afea e like me ka wai e koieie a-na iloko oka Moana Kai Pakipika. He nui maoli " na loli ano-e iloko o ka honua iloko o keia .la, peia no hoi Poko p Hawaii nei. O kekahi mau' loii ana, no ke kupono; o kekahi • no ke kupono ole. , Oiai, ua kaupalenaia na kolamu o keia aoao oka Lunahoo-i ponopono, nolaila, he mea hi'ki j o!e ke hoike pau aku i na loii apo nui e hoonaueue nei i ke ola o na.kanaka i keia la. No-; laila, o kekahi wale no o "'keia rttau loli ano nui ke hoopukaiā | aku i keia wa, a e neonoo pono| mai no hoi na poe -hgluhelu. | I ka loli hoopahaohao iloko o ke ola ana o Europai. O Geremania, Enelani, Farani a me Rusia, ēia iloko o na hapa hookahe koko i keia la. Ua piha ko lakou lani me na leo kan'kau iakou mau makuahine. Se -au la ke koko o na oiwi o ka aina maluna o ka papalin t a.!<?- I ha o ko lakou one h --mau'. O ka iepo i kuehuia e ke kaua, ke lele mai nei, a i keia hor.-», ke hOopouli nei ! ka onohWa o Amer!ka Huipuia. {

Eb. na kanaka o Amerika ke noho nei iloko o na. nune ana no ke kiua. O ka maluhia oia. ■.ina,-ei» ke wawahiia rr ! i e na Geremaih haawi i ko m!c hi J x:\kcK) t > ko' ?ci'r.;u ai::?. h'-mau, j } i hana hb; i na mea e hoopiii- | kia ai ina mnku e holo ana ni\-. A.i.cr;ka ~kj i i Eu^n^. ' i;- . ' : "■.'■• ■■■■■■ | O harjd kipi i:A I I I eia ke mabu"h-.:a mai nei, h< : :' nui na Ger'Ji;j ini ■) : ho/'ui;i t; ke' ! '. ■ I ' ■ | | kqn?rvvi'. jl !-e hor-j hook.hi' , .io, ein UaWa;l !vc h';onerje;;'eia ' | n°i e ke kauji nu'. o I 1 kei? xxi-[\i la 'ho ua hoouna' aku Perr:s ; dena Wi's )a i k^na oleio nr;pe \r.- A j? Geremsniq e hoopau ma 'haha pepehikamka a kon-ā mau mokuiuu, O ka pane i ioaa mai, soīe f.o i kupono loa i ko ka. Peresidena rna-j nao, ā ma ka nana aku., u aohej no i o mai na kukuna o ka ma-] lamaiama." Kupaianaha! 0 na Aupuni Nui no keia na lakou i hoolaha jmai ka Pono Karitiano \ ke ao Jnei, o lakou no nae keia e pepeihikanaka ma' nei. O p* aiakai |r?ui o loko o ke-a mau Aupuni, | eia iloko o ke oi» naauao-ole a| 'pou'i maoli e noho mai nei. ] !Hodkahi mea aloha, o :ia poe 'ilihune e hookahe mai la i ko : iakou koko mamuii o ke kauoha la keia mau alakai o ka aina, 'Ea, he mea pono maoli no e I hoohuli hou ia na mikanele i l 'heie aku i ko na aina-e, a, e hoij ■ hou aku i ko lakou wah'i ponoi e hookanaka aku, a e hooKaritiano hou i ko lakou mau por;oi, mamua; o ko lakou puka ana aku iwaho j e h r <i ai 'i ka Euanelio o ke ola ia hai. ■ ■: . ■ ■ Aia maheii k« ino e lele m.-;i nei ke ao? Eiua haina o kēia ninau. (1) Ai a i,ka pu u wa i he m a kee waiwai. Mamuli o keia aao i ulu mai ai.ka lili.a me ka hookae; a, e like ai me "Kaina," ua ala aku kahi a pepehi i kekahi. O ka manao nui o keia hana, oia no ka manao aui iloko 0 ka puuwai o ka mea nana i uhau ~ mua % ka o ka make. 0 keia njanao oia iho la no.k.a hua o ka liii, e heohupo ana i ke kanaka. Pouli ka noonoo, kanaka.. (2). Ua nele ,i ke aloha no kekahi aku; ua nele pu r.o hoi i ka hoomaopopo ie'a ana i ea ke»e a me na mea maikai loa iloke o kekahi aku. Mamuli o ikaliii ame ka man-o hoo!oi, ! ua pale ia aku kekah-i mai keka--1 h i aku, noiaila, ua pau ke kamaaina ana i ke ano maoii o na hoa,e noho like ana; a mamuli b ka pau ana o ke ano kamaaina ua u!u mai ka hoowahuwaha a me ka pepehikanaka. O ke a'oha, he mea hipuu i ke ola ana o na kanaka. O ke kamajaina ;,aa o kekahi i kekahi, he j mea hookaava:e i ke kuhihewa, ja hoala moi i ka lokahi. E na Kanaka Kawaii, e noM loko o ke aioha no kou L*huf, k e kaana aku i ke kau!ike vi h^i{

| Mai w.i.wahi i kou noho'na L*|hui ana. E noho oie ka lokahi je pate ae 1 ka lili, kahooioi * |me ka pepehikanaka. M»i'ho:v liio i ka waiwai i oi se majmaa (; kou ho&kanaka. , 11. Ke kanawai oke Kalana o. ! Lionoluiu nei. ' Pehea la - - pa'i,oīe ia nei na kanawai'houō keia! i Aiiiana ma ka Oielo Hawai - ?' | L , : i haoie loa aenei kakou i keia' \h? i oie, ua hoowahawahaia ■ | aati ua Oieio Hawai-? A i ole, \u-i makem*keia aenei na oiwi' o ! ka a:na e noho mau aku iloko o ; pouli, a e ixe oie .i na k.anai wai oko akia ponM? O !ka'hao!e wale no anti ke ike i l keia mau kanawai, koe iho la < |na poe ike oie i ka olelo haele?; | O nu nupepa haoie iho la ke ohi j |i na - pomaikai o ke pa'i ana i| | mau kanawai, aole iho ia Ina nupepa Hawaii? i Ino o ukā, ke leie mai ?iei k e j ao! i 111. Na Hawaii maluna o na' Oihana Aupuni. Loli ke au o' ka'manawa, ioli pu no me na; hana. Hookahi mea aloha, oj na oiwi kupa oka aina.. E iike ' me ka nee ana oka ino nui, e uia'a atia ina mea ? pau ma-| mua ona, peia paha na hoopenopono'Aupuni ana ileko o ka| aina i keia la. Ke lelelulii maij nei na Hawaii mai na lAupuni mai. O maou o Kahiki ke hookomoia mai nei iloko o na punana i hoopumeha-; | naia a i houiakolakoia e na ke-' iki oka aina. Ma ka nana.aku ! oka makamua keia oka ma-' kani puahiohio e mai nei.: A hiki mai keia makani, a i loaa , 1 mai kakou iloko o ka hemahe-' Ima, aohe manaolana e fioe ana,- ( j E ku ana na Hawaii iioko o ka l i hune a me ka pilikia nui. | i Nawai no la hoi e ole ka ieie jme he ehu ia o ka.lepo ' i ka ua ; mea. oka noho'na ku-e-e. Aia ihea ka iokahi? Aia ihea -ka onipaa no ka pono kuokoa? Iloko o 38,000 ame 39,000 o na Hawaii iloko o ka aina i keia ia, aia maluna 0,50 mau mahele hoomana, hui maiu, poiitika, hui hoolauna, a pela wale aku, e ku nei. Na keia mau hui iwa • v/ahi i ka ikaika o na Hawaii a Hiiii. Pehea na aoao hoomana e hoihoi ole nei i na Hawaii a akoakoa i kahi hookahi? Pehea na aoao kalaiaina ona Hawaii e uiupa nei' kekahi i kekahi? Pehea na Hawaii waiwai a nāauao oka aina e nanamaka : nei i keia kulana pilikia iloko o ka aina i keia la? Aole ae nei' oe he kahu no kou pokii? Ua: oi aenei na hana o keia mau j maheie i hoikeia ae la mamua o! kou poki:. Ahea k«kou aoka-, naka mai? O ka makou e olelo nei. "Ino uka, ke lele mai nei ke ao," oia' hoi, ke kaua ma Europa e luku : mai nei me he mau holoholona i la, aple hoi oia waie, o ua hana j okipuu no hoi o kakou nei e hoo, pauia mai nei kekahi poe o ka-! kou mai ko iakou nolio hou ana j maloko ona hana a lakou i; noho .hana ai no ka iehulehu, ua ■ kupono paha a kupono ole paha' ia hoopau ana, eia nae, e hooko 1 ia ana no kela olelo *lno uka,' ke iele ino nei ke ao. n ! Ena oiwi oka aina, e no6\ neo, e kial, e hookanaka, ! . "Inoouk», ke lele mii nei' [ke