Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume IV, Number 1, 5 January 1917 — HE MOOLELO KAAO NO Welodina a me ka Ui Nani KE KAIKAMAHINE ALII O NA PUNAWAI KUPUA EHIKU O NIWELA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Welodina a me ka Ui Nani KE KAIKAMAHINE ALII O NA PUNAWAI KUPUA EHIKU O NIWELA.

Ia wa nae i ala ae ai na puulu hipa nei a ke hoi pololei la | no ko lakou mau wahi pakahi e like me ka mau, oiai, aia ka ieo kalihea o ka pu puhi ke hoolale 1& ia iakou e hoi. ■■■ . Ika hoea ana i ka hipa hope loa, haawi ae la oa We!cdina nei ina leo kaukau aloha ana i kona makuakane me keia mau olelo.- . "E na ahe»be laumakani e jpa kolonahe mti nei. E lawe I ako hoi oe i kuu aloha hope loa a haawiaku i kuu luaui m&kuakane iokoino e-noho msi la me k& hauoli imua o !rtna wahine a me kana mau keiki. K hoike I pu «ku hoi iaia i ka'u mau hoomanao nena a hiolo iho la n.a waimaka o ua Welodina nei no ke »loha niakua," me ka heo mau ana aku no i kana minv leo kaukau: "Ae, e 'uoike aku oe. iaif.. O Welodina maka*o!e karja keik? eia oia ma ke alnhele no ka hui pu-ana aku luaui mekuahinp aloha me r.n kaula oka maluni o kuu wahi kino opiopio n?i„ A!o--ha! Aloha!! A!oh-- n W'"'odina makaa ole/' Mo kei i msu h e™;.' nepe a ua keiki aho.\:ji

kaikai hope ?,e la c-> vn"l nv.\ o 1 na kula hanai ho'oh:>"]ona ai koaa makuakane loi.-o'no i maaina iaiā, nsv alm ■*<?. bci 0 ke aloha kana hi);,e haawi iho Pe'a aku la no ua Welod'na nei a hele aku I*. ma kahi aka ia tm kahi 'n ka Li i napoo sku ai - tna k-i ;?oao Komohana pn. I*l-10; in'i';:? alai mai ana r .jir.i. • n b-~.p? ;;io; pe'a h(.i na a\va\v=i -rshonu me na muliwa; -a •*•=»: n<muliwai a me na kahawai iiilii e hoopuni ana ma kona tr»au aoao 1 a paū. Eia nae, aole oia i hooktjemi 'mai i kona hele ana du mua, !aka, roe ka eleu a me ka ma- |. ■ • • ;kapla oia iioonee aku ai oia li kona alahe no mua me kana |pu kiwipipi e lei ana ma kona |a«i, a o kana aapua ke haawe | ana ma kona kua. [ Aia hoi ma kona !ima hema ikana kaV?l:a (pana).

He wahi lakeke hulu hoioholona ekekei ko ua Weiodina nei i hele iho a kona puhaka. Hē wahi lolewawae ekekei oo hoi me na paā kamaa iH holoholona loloa ma n,a kapuai wa*ae q ua keiki makua ole auwana nei, u he papale !aulau nui ma kona poo e papale ana no ke pale ana aku i ka wēl» a ka La. O keia wale iho la no na mea maluna o kooa kino,. Aole nae hē wahi hunahuna fci maloko o kana w&hi kieke-ai, o kaaa wahi hueili hoi, oia kahi mea i hoopihaia iho eia i ka wai. Aloha no! Ae, o na hana lekoioo ken a ka makuakane ponoi i k\n i ki e Hke la me Weloeiin* keifei makua o!e. i No ka mea, ua lilo aku 1* k& noonoo ia.Kapo e miliapa «ii i ka pāpalohi o Maukele, a leie nae i na n>e« o na eoik* i pioioi mua ni i ka uwahi o AiOaike. Oiai hoi, o k*n;> ek» ■ a loa no keUol:e kulap;, a-u ; hi'ii ke kiooo ua lokoibo A o ka *puaahele a '

in-w !a bebc-, a he _ leiabci na kupuna "i' kō lakoi mau la. " Nolaila, ike ano ana mai < n - * iora oūolehalehu o ke ahiahi a,i na ehaii konoele hoi ok: pouli e pahola awiwi mai an< trie ke anoano e poipo aoa iloke o na nahele hihipea o na mauoa a he pouli wale no" ma na ?#-ic a pau o ua kanaka opio nei, āis no ua We!odlna nei a kaua kt hoomaa la no ī kona hele an: imaa me ka maopopo ole iai< o kona awa e pae aku ai, oiai aia oia iluna ona wahi oihioih 0 ka pali e hele īa i kela mana W3. ■■■. I kela wa nae a ua keiki ma kuaole oei e hele la, me he me< k ua ike wale aku no oia 1 ki hele o kekahi mea mamua ak ! ona, oiai, he pouliuli wale n mai o a o. Nobi!a, ua hoonpaoao ae 1 oiu, malia, ua kuhihewa fca ik a kooa maka, a he aka maal wale no ia i kona noonoo. 1$ ia mea, ua hoomanao hou ae 1 oia i kona makuakaoe lokoino ; me ko2ia makuahfne-hou a pel; no me kana ma.i keiki: Nolaila oia i kau ae ai i kan: pu kiwipipi ma kona leheleha : puhi ae la oia i kar.3 pu me ke kahi leo kuo-kuc:?o e haehae an; Ina paiapaa oka !ewf;, me h( mea !?, no e uwe okoa aku am no me. na olelo kaukau no U5 makuakane lokoino nei ona i noho ana me ka hoomaiiao ol< :ie nn k«n ■ koiki wal< ihn no. Oiai hoi na koloiio makan hu'ihu'i i Uwe aku ai i ka lee hooho:ieh.ir,e o ka pu kiwipir a u.i kt, k-i \:i ap pono i n< o na pepei; ( o Welo kona makoakane, kanz .wahīne a me kaoa mau keiki ia hikou e ai ana i kolakoi -inn-ahiahi maiunfi o kona papaaina, a he leo hoi a lakou iohe maopopo loa aku ai i keii mau csapuna o'elo walohia : laweii! roai e ka leo hoanoano e

ka pi: puhi: "li V*/elo—ei E Welo hoi ci; Ao?e anei hoi ou aioha i i kau keiki hookahi' wale iho no me ko'u īnnma? E kuu makuakane lokoino aloha oie! Aole, aole, aole loa oe e ike hou ana ia Welodina kao keiki, no ka mea, eia oia ma ke alahele e huipu aku ai me kona iuaui aiakuahioe iloko oka laa hookahi. I mea e hoomaha ia ae ai na maawe kaula maewaewa ake aloha ole e kau nei maluna o kuu wahi klno qp!opio au i hili hoomainaino īho ai a me kp wahine aloha ole ia'u hookahi nei."

Ua lilo keia mau olelo moaka ka ā-kā leo hoouweuwe o ka pu puhi i iawe aku ai a hookomo Iloko ona pepeiao o' ua Welo aei a me kona ohaua hou i mea no lakou e pioo nui loa a». A oia nc hoi ka ua Welo nei i kamaiiio aku ai imua o ua wahine nei ana: ' ; "Ha'o wale ka hoi keia leo hoalohaloha oka pu kiwipipi a •kuu e hoene mai la i ka welelau ona kuahiwi. Me he mea la ka hoi, e haalele mai ana oi» ia^u!" "O kau no ia. Slt a ae oo oe oko keiki. Ihea aku oia e auwana aleu ai? Kia aku no oia ke hoi mai !a, aka, maka'u nae oia o eha ia oe, nolaila, ho•ohaioha e mai la kela ia oe, i pakele ai. Nui no ke akawai o ko wahi keiki o noonoo anaa pel<\ oia e hana ai, naahope iho o kona ike ana ua hMn kooa manawa hoi tnai," wahi a ua wahiae nei a Welo I pape koke mai ai «*t| ka ieo aak&, owi hoi kona 1 j ku ui ilena me ka 1 a'.A o 1 .: hai o a>; ;n«V-» keko waliiīie ku . , I o k«r'* *»»*•

t - 'ina, r -esa ■ .u-a pllipe w*!«.-aka'.!S-no. ua ''/elo aloha ole nc? malalo 0 una aloha a pane ae la i keia nau olelo me ka leo inaiaa no eana keiki: v_ "Ua pololei io kau e kua waīine, a e eha loa aku ana ia'n eela wahi keiki hoolalaul O ka lele no ka ia a poeleele, aole he wa o ka hipa e hiamoe ai. M "He hoeha aku kou i kau ke : iki hookuli. Aohe ka auanei he hoohalike mai me ka*u mao ke~ iki ka noho malie," w'ahi a ua wahine uahoa nei » pane mai a me ke ano hooueae! Aka nae, aole he pane ae o ■ua. Welo.nei, no ka mea, aia, kona inaint\ o ka hoi mai o Welodina kaaa keiki, a kakou e ike iho ai e o'u mau hoa heluhelu i ke konakona maoli o kela mau olelo a kela wahine pusn»ai makona. Me kona. ike īho no, lka liale " wale no kuiia .mau keiki e ■ [ai, a o Welodina wale #jo ka k- | kou kauwa. Eia nae, ua kaa f laku la na hoino ana m-«s!una o ka mea nona ponoi ka waiwai a ime ka home a lakou e hookohu- ' ;kohu la; a i rsa lena aihalale hoo ; ai nae o kauhale na hoomai ! (kaiana. ' Eal Nui no ka eepa oia an 1 u hoea loa mai no. nae i keia la a k-»kotve noho nei, Ke.au hou , okana?:uao a me ka eapa i noho pu ai, el ke no me kela au i haia 3ilo loa. ? O ke hkon ne" .'V- i? h aiaon a aole_no he hoi o Welcx3ina r nei e like me ko.;a e ) boike mau an.: oia i k-.n;.. ] 3 ke'a a keia. h o !;ona J r nmku?ka.v e '.:i!ī 4.; - i na holohelona hipi no mai kulana. ' - O ka he!e ia a aumoe !oa, aole no oia i hot mai, Ao'e no hoi he kamailio aku e m Wdo nei i kana wahine, oiai, ua hoi aku'la no ua wahine'uahoa nei ."j e hooluolo i kona wahi paukuf kino a me kana mau keiki, mei ka nana o'e mai i kana k-*ne e< 1 kiai an?. ! .:i Nr!i:!n J V; 'īu ae Welo* ; nei i!ur •< ik - -nn k.-hi' purupuh- ' ■ - hookaa-! ; wale si rv : : .'-.i . IV'amoe' ' ai a kom;. "k'u L iKko, nolo nae he men i ;ora aku iaia, kee wale ihp no o krhi i u-?,m£uu kewaiho m-.\ ar,f; ke k?pa o kana keiki e hoei.umehana ai iaia iho i v.": pr <i a me k\ wa mehana. Ua meh uneh a " naaoli no o 'oko oua ,vohi pupopuha!- n.uu nei : , k;:nafca ! o !oko. Aloha no! 1 Ku 5e 'a o;a a hele sku Ia r nana i na pa holok Soāi| īke ; akg Ia o!a ia hkon er,;c:riVe ;n ū 1 ana, ao!e nae f panim k.:::' puk i 1 pa o na hipH. -'lu *u n/'aeo huoi, n.i ia r..ca ua s i..?.j vf»l§ iho no oia ioa ;r,o i kahi a ksna. |keikf i \' i ;:->a hoi ti.wa 1 |i h: nv; ; k \ niau ' inoonoo a peu. *** f Eia n..e, ui heona;; r.o oia ike ki;i k..{ i '.i.'.k' a hlki w. r,o i !ic pn 1 ? d• *c no oi| i hoi mai.. llolaila, ua hoou"uf-..0 1.-, O'.a : ole'o

hoalohaiolu a Weleelioa j hoouna Hp .i m i ia iwa na welelau makani m:iO k.-na pu kiwīpipi la, e l'.Uo uu k. k.iua makamaka i i ae ne! ! maluna, Hu m.\' nona 4 me ke k..u ?.nn nui o na olelo A *i 4 > ka-n wahine mua i * kn !k* imoa o kona ,n '' i><>« iho «*» e hr!c e !;uii is \Velodioß «ana keiki ;jvo ka n*n* ole aku i na ieo uwa!o o kana a mek-ma pvir s.V Maasr.r •,r hooko ana i kon •;;, ■* i:io U oia ika o •■». !-o'ohoUv n?* ahin