Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume IV, Number 5, 2 February 1917 — KA WAIWAI O KA LOKAHI. [ARTICLE]

KA WAIWAI O KA LOKAHI.

I ka manawa i manao ai kekahi haole Amerika e ike pono i ke kulanan o na kanaka Geremania a me ka «manao o na kanaka oia aina e kue mai nef ike ao holookoa, ma keia kaua wellweli e hakaka mai nei; ua hooholo ola e hele aku iloko oia aina ae ui aku ina kanaka iike ole, a e hooholo iho oia i ka mea i HIo ai na koa Geremania he poe koa ikaika, e lanakila mao mai nei ma na kaua like ole.

Ua noho keia kanaka Amerika no eono mahina maloko o Geremania, a ua ninau aka i na kanaka mahiai, na kanaka malama hotele, na kanaka kuai io bipi, na kanaka halekuai a me na kanaka oihana kamana. O ka ninau mua ana i ui akn ai i keia poe kanaka, ahea la pau ke kaua? Ua lokahl k# pane a keia poe a pau, aia a lilopio na enemi o G«remania. Ua oinau hou aku oia o ka manawa hea ia? Ua like ole |ka pane ma keia ninau. Ua pane mai kekahi | mau kanaka, aia a plo na enemi, a he mau ma- | hina pokole wale no koe; ua pane mai kekahi poe, aole e pau ana a hooili hou ia he mau kaua mahope aku o keia me Enelani, he hookahi a elua paha kaua. Ma keia mau ninau ua ike keia kanaka Amerika; o Enelani ka ka mea huhu loa a na kanaka Gere««ia. Ua hoomao- , popo keia kanaka Amerika, ua ano like no keia jmau pane, ma ka na.ia aku nae, hookahi mea ano nui iloko o ka pane a keia poe. : Oia no ko ! iakou lokahi ana, e lanakila o Geremauia. Ua :ninau hou aku oia, aole an e i e pilikia oukou ij |ka ai? Ua hoike like mai lakou, aole pihkia, ao! ka niea, eia makou ke hoopololi nei ia makou j iho i rn?.a e oui ai ka ai a na koa, a ke hooikaika nei e nui mai ka ulu ana a ka ai. Ua ike! hou keia kanaka Amerika aole e lanakila ana naj enemi o G«femanla, no ka mea, ua loaa i kela lahui ka lokahi. O keia iho la ka waiwai o keia mea he lokahi. O ke kanaka e makemake ana e loaa ka lokahi i kona lahui, e imī ?ku i fta mea e loaa mau hei ka ianakila i ria'GePuaini», ue ka mea,| aole lakou i mahemake e lilo lakou i poe moku j ahana. O ka like o ka uanao; o ka like o nal,

,hana; o-k-< ?'ke ■_» t:ii haawi aaa . i na alana; o heia mau c»|a ae.la. .na'mea ano nui, e lilo ai ka lanaWla ;V J poe Jnkahi. Ka mua e like ka man'Jo - ni nā o na poe i mea loleiua \/nle. (!) k;l. «T,ea.a na :>lakai e koi mai ai, e lilo b ma'i me-.'i m*a fcah3 : in. Ka e like ka han? Ma"ik? aku i -ka Hke ole o na manao a kue aka, akk, e kokua aole hoi o ke kue aku, no ka toea t oia no ka mokuahana o na mea e loaa ai k'a hnald!a Oke kolu, e like na alana an;-. 'O ka alana ana oia no ka haawi ana i kou o!a no ka me i i makemakeia me ka nana o!e ae'i na kuia e r..lai mai'ana mamua o ke a!a e loak aku ai ka mea i makemakeia. Me kei'a mau hoikeike e ike mai ana paha kakou, i ka kvaiwaiio o kei» mea oka lokahi. A ke kono akii nei ko oukou mea kakau, e lawei mai i keia nliau o!e!o a'o, a e hoopili mai me ka-j kou.na kanaka Hawaii. E Jilo kakou i poe Jo-' kahi, rna ko kakou mau manao; ma ka kakou mau hann a' me ka kakou mau alana ana. Mai ike kakou i ka like ole o na manao a lilo kakou i poe e kue atcu ana i kekahi, aka, e kanu i man manaollike ole a e imi ma na mea e hiki ai e loaa ka lanaki[a i keia Jahui. E like ka kakou mao hana. ' Mai ike aku ika like ole o kau hana me kou hoakanaka a lilo oe I mea hoomokuahan'?, aka, e imi i ka mea e loaa ai ka lanakiia. mea a pau e like kakou md nu alana aria « kakou. Aole paha hoi oe i ike sku kePlkna ina hana maikai. E ha*?a oe i' kau, ana Sa kanaka Hawaii no hoi e hana kana. O kbu hana' ? kau ka mua, ā ke ikeia jm?i k.au lifina maikki, ē lilo ana kau hana i ! abk&i n. ■ ktk»hi poe e aku. Ke loaa keia ina kanaka ii e hlo ana kakōu i poe lokahi. A loaa ka lolbhi i keia lahui, ao!e mea hiki o!e ke hanaia. I Ua kukt.ihv ? 3 keia Ahahui Puuhonua i kahoae loaa M ks lokahi i na ka'naka Haw'aii. Ma na hana a ria l-'hui e aku ke ike nei kakoa Iko lak -u kukulti ana i mau ahahui, a ua lilo keia mau ahahu 1 ! i wahi e hui ai keia poe a hooholo i ka iakou mku mea ! makemake ai- a i ole, e kue ako ai paha' ina aa lilo na mea a laieou i ike ai he mau mek e hoopilikia mai ana ia lakou. Mamuli o keialmau mea aa kukulu ae ke Alii Kalanianaole rkeia ahahui, a ke nlu mai mai, aole paha e like'ka ulu ana elike me ka na alakai ī upu af, aka, aoie e hiki ke hoohewahewaia ke ke ikeia akii nei ka u!u ana mai, a ina kakou e hookuu aku ana na keia poe kakaikahi e hooulu f Joh.i io ana no kona ulu ana, aka, ina kakou e kokaa aku kna, aole no e.loihi loa na la, e ike aku ana kakou i kona mahuahua ana. A loaa' ka hoi ka holomua ma na hana a| keia poe o ko'na aina e, e hana mai'nei, pehea' Ia hoi e hiki ole ai ia kakoo e na kanaka Hawaii ke hana akik ia mau hana like no? Ka mua; e loaa ia kaUu ka lokahi, a ua hoike aku nei 'ko 9 : akuu mea kakau, o ka like o ka manao, ka hana a na alaha ana a kakou ka mea e loaa ai o" ; keia mea o ea iokahi. | Aole k«kou e pono e kaii a hala ae keia niau J a > aoie ioa, e komo aku kakou i keia la ao, a e iiio Ahahui i Ahahui pookela no kakou. He oiuio no ua nui na ahahui i kukuluia ena kanaka Hawaii ake ku nei ao i keia la, aka, o ka niuau a kakou e ninau iho ai, he mau waiwai pili iahui anei kekahi i ioaa mai, aole loa hookahi. Ua iilo keia mau ahahui a kakou i

kukulu ai 1 mao mea komo kakaikahi loa ia e na kaaaka Hawaii, no ke kumu, ua imi wale no ma na mea pillkino iho. Nolaila, e ike kakou i keia a e liio kakou i poe e iaii ana ika pono pili lahui, a oia ka mea pookela a ke kanaka e hana ai. Aole kakou e maaao ona waiwai ipilikino ka jpea e ioaa mau ai na pomaikai piii mau ia kakep, aka, o na pomaikai e loaa ai i ko kakou LahU|i, mai kekahi pea o ka aina a i keka hi pea oka aiua. E liio keia Ahahui Puuhonua i mea oa kaljcou e haawi ai i ka kakou mau alaoa e hoopoina na pilikia piiikino iho o kakou ā e kokua apa. ika Lahui. Ke loaa ka hoi keia mau manao ia kakou, e ike aku ana kakou ika huli hou o ke alo o Hawaii iluna. Owai la ke kanaka Hawaii i hauoli ika naoa ana ae| ma na pea o Hawaii aloha a ike i ka emi ana (iku o keia Lahui? Owai la ke kanaka Hawaiji i hauoli ika leha ana aku ona maka d ike aoie iie kaauka Hawaii e noho an« iipko ona oj|hana ano nui oka aina? Owai la ke Kawaa e hauo|i aaa i kona hoomaopopo aaji i keia oieio wanana e hooleiia mai nei u he awu makahki pokole wale no koe. e pau loja ana na kauaka Hawau i ka make? Ea, e Hejwa ii,e ko ; jei keia miu olelo? ko ana uo, ke iilo oie iuukou i poe lokahi. H pau 10 uua keia Lahui »ka nalohia a ku ina aoie e imi i keia k ike ala e iokahi ai iOUA &eia ana aku £ ,'Ikniiaka1 kniiaka HawaM ina kekahi mau kw ' ! v: " at l r k a ]vC ko h-amoe

nei ko oukou mea <akau, «ohe hou aku he maaaw*. Ua nalohia %ku na mea . : - ! 4

i aieha ia e ko kukou puna a roe kal?ou pu; kn noho i kuokoa an;i a me ko kakou h:'.e[ aloha, I keia iilo kakou i' poe ma 1 ihini malua o Ko. alna ua li!o ko knkmi j mau alii i poe makaainana noi kekahi aina'malihini. Aka, me keia mau kulana knpilikii no o kakeu, ke ka mal nei keia Ahahui Puuhonua, a kt kahea ma! nei "e holo mai iou nei e na kanaka Hawaii a na'u e irr.i i ka lokahi mawaena o oukou." Ea, e ka Lahui? Ua pau ane* ko kakou aloha i ko kakou Lahui ponoi? E haewipio aku anei kakou, no ka mea, aole he mau pomalkai pilikino e loaa mal ana ia oe? Ke manao nei wau, e lohe mai ana no oe eke kanaka Hawaii, a e imi ana oe i ka mea e hauoli ai kou uhane, oia hoi k'a loaa ana { ke kanaka Hawaii, he ike hoa ana ua hu!i hou ke alo o kona aina ilu~a.