Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume IV, Number 9, 2 March 1917 — HE MOOLELO KAAO NO Welodina a me ka Ui Nani KE KAIKAMAHINE ALII O NA PUNAWAI KUPUA EHIKU O NIWELA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Welodina a me ka Ui Nani KE KAIKAMAHINE ALII O NA PUNAWAI KUPUA EHIKU O NIWELA.

0 ka mea apiki nae a ianei o k'a-ike ana aku la, o ia no keia, elike me ka ua Welcdina riei mama e hele aku ai, pela no ka l hoomanao mau aku'o ua wahi iuahine nei mai iaia aku. Pela pu no hoi ua uapolaau rei e panee ai i ka loa, a ianei hoi e ike oie «aku nei i ka palena pau o ua uapo la. 1 ua Welodina nei no e hoomau !a i kana heie ana, rre kona pailaka no hoi e hele !a mamua, ua a'a mai Ia na hoomanao ana ii'oko ona no kana mau mea apaa i ike ai ma ka moeuhane. Aia no hoi n'a olelo a Malepa ka wuhine hanaikao ame Meri ka -.■wahine. hoolakaJaka-manu ke hoeueu mau mai la iaia no |ka heje ana. imua me ka hookuleaii oie, i ike ai oia i na Punajwai Kupua Ehiku o Niwela a Ime ka li J i Lani, ka hanai a Raiieia.

No ia iuea, ua kani wale iho ia no kana u-hu, a hookau ae ia oia i kana pu kiwipipi ma kona ieheiehe, a pu aku la oia i kekahi leo hoalohaloha no ko■na maleu ahine ana i hoopaa &ku

ai i kai'.-a rnau nnkana imua o ALhe u n:; n,e keia mau hopuna ■c!e?o moakaka eiike me ka ieo hoaaoano o ke kolohala i ka pilina o ke ao: "E -M&lepa! E Malepa-e!! Aloha ce. Aloha kaua. A!o--ioha no hoi o Welodina makua ole, Eia au jna ke alahele i hana Hma ole ia e na keiki a ke kanaka. Aia au a waiwai, hookaa aku au i ko'u aie ia oe e kuu makuahine ahonui no na hunahunaai oke alohn nana i hoom ae ia'u. Aloha oe. Alo hakaua!" 0 ia he!e no o keia leo hoalohaleha o ka pu puhi a ua We-lod-na nei a pa pnno i na pepeiao p Melapa, ka wahine hanaikao, ua hu ae la kona aloha a hele'ei iho la kona mau waimak3,oiikana i kauoha ae ai i kekahi o kana mau elele: "E Makaniahiu-! Auhea oe?" "Eīa no au, e kuu lani haku e! Heaha keia hana nui au, ke heaia nei ke kanaka i maa o!e i ka hoounaunaia i kana mau wahi apeu halii?" "O iawe hoi i kuu aloha ame kuu maū olelo no apau, a hawa(nawana iho iloko o na pepeiao o Welodina ke keiki a kakou, ke kane hoi a Lani, ka hanai a Raf-la!" u Ka ino he hana io kaua e kuu haku-kaikuaanal Eia ka he aloha wale ae la no ia Welodim t ka mamo a Adam» a aa keiki o ka honua!" Pau no ke;a mau olelo a ua Makaniahiu neī, o kona nalo aku la no ia ma kona aiahele no ka hooko ana T ke kauoha. : j j I hakalia no a kuu iho ka leo! |hoaloha)oha o ka pu kiwi pipi aj |ua Weiodinai nei, hawanawana j aua ka leo pqnoi o ua iuahine j jMeiiipd nei ma na pepeiao oi |Ua c J ;odina\nei me keia iuau ■ oieio n:oakska i ka i ana iho: | "E Welodina kuu keiki, hele |ia imua! O Alahe kou kokua, " okf3 no kou alakai. < Ao'e ou mea e nele al, Alojlu oe, aloha ao kaua." | Ika lohe ana o VV r elodina i ;kesa mau oleb, o kona kauleo ikoke ae \n no ia c?e ka he'elei pu ans iho o k&u mau waimaN: ? .:i >-i ,4b v

"Aioha no oe eka Makiuhiue maikai, aloha no hoi o Weioainii makua o!e." Pau no keia mau olelo a uaj Welodina nei, ua kau hou ae j !a i kana pu kiwi pipi ma kona mau leheleh« a puhi aku la 'i ke kahi mau leo hoalohaloha ia' Meri ka wahine hoolakalaka manu elike no me kana mau olelo hoalohaloiia ia Melapa ka wahine hanaikao i ka i ana aku me keia n>au o'elo moakaka:

"E:vMeril E Men! Aloha oe. Aloha kaua. Aloha no hoi ' 0 Welodina makua ole, Eia au ma ke alahele i hanaīima oleia e na keiki a kanaka. Aia au a mareia i ka wwhioe, alaila, hookaa aku eu i ko\i aie ia oe i na : hunahunaai ake ahonui nana i ;hōonoa ia T u." « 1 Oia hele no o keia ?eo hoalohaioha o k?. pu puhi a ua We : lōdina ne i a pa pono ana ina pepeiao o wahine hookalakala man<i nei, oke kulu iho la no ia o kona mau waimaka. No ia mea,,-ua kahea ae ia o'īa i kek;<hi o kana mau elele hoolohe: "E e!" "E-o!" wahi a ka leo . psne me ka ike oīeia {..k-j-o ke kino, iaia.i hoemau m;ā ai ika ninau ana: Heaha keia hana nui a ku» h;;ku e kahea nei ia Pueo kau kauwa. No ke ola ame ka

oiake, e hoeko no kau kāuwa me ke kanalua olel' "E lawe hoi oe i kuu -iloha s me na olelo spp.u mai ia'u aku i a kamailio aku ia Weloeiina, ke I keiki a k?-kcu, a o ke ks.ne hoi a L--)ni ka nfmi lua ole- o na Punawai Kupu?. Ehi'ku o Niv.eia i ka na poon-i -i k>i la. i ''Akahi hoi ke aU-ha o ke kei-ki-ia. kakou, ke he'e a k'awe i ka manawa, ke papale mai nei hoi i kuu mau maka, i ka ua mea he hone oka leo o ka pu kiwipipi i ke alahaka !aau o Ni~-~ wela?" ' ' "Ka- ha-ha! Ka ino paha he hana nui io keia au e Meri, eia ka o ke aloha wale iho la no kae laweaku ai ia Welcdina, ka mamo a Ad a mu a na keiki o ka honua. I ka pau ana no o keia mau olelo a Puep, o kona nalo aku la no ia ma kona alahele hooko kauoha. I hakalia no a kuu iho ka leo hoalohaloha o ka pu puhi a ua Welodin?, pa'e ana no ka leo ponoi o ua Men nei ma kona mau pepeiao: ■'E Welodina kuu keiki, aloha kaua, He!e ia imua, i loaa ai ia oe o Lani ame na Punawai Kupua Hhiku o Niwela. O Alahe kou kokua, a o kou mama no kou alakai. Ao!e loa ou mea e nele ai."

Lohe no ua We!cdina tjei i kela mau olelo a kona roama hookama, o kona kauleo aē la no ia a heīelei pu iho la kona mau waimaka, iaia i puana ne ai i keia mau olelo: "Aloha no oe e ka makushine ahonui, a aloha oo hoi o Welodina makua ole," Pau no keia mau olelo a ua WeLdina nei ame na ulaleo a kona mau mak«ahīr/e hookama, 0 kona hoomau aku la no ia 5 ka hele ana no mua, Oiai, i ka luahine e hoomau ana i ka hele ana mamua ona me ka huli ole fliai 1 hope e na~ na iaia nei. Pela o innei, sole ona kahea aku iai», olal, ur kokoke loa oia mah-pe e hahai aku nei iaia. Eia n.ae ka mea kupaianaha iaia nei e hele la, ua pau niai la: kona ike ana : ka poloh a ka ame ka makewia. Me he mea ala \ keīa w;* r.nn e he'e la, ua' hoopiha maum kona waHwu' ai. Oukana i bocnv\ikai ae' 8i Alahe o na kaua ?aia i lei aeal i kana pu kiwiplpi ma kona ' poohiwi hema, a h-om:;: akn la 1 kona hele ena me n;\ knpuaī: mama. 1

laia nae e: hoomau la ika 1 hele ana no muu, ke' ike fa ofa ina mea kamahao a kona mau maka i malihiei loa ai. No ka mea, ke ike aku la oia i na kuahiwi ame na mauna kiekie loa maīalo o'na. Pela hoi me n& m* liwai lehulehu e maalo ae ana i hele aku ko lakou loa a komo aku iloko ona mo?nakai laula. Ke kilohi pu ala hoi oia i ka naai ona kulanakauhale lehulehu e maalo ae ana ma kona mau aoao apau rns he mau puupuu momi makalii la. Aka, aia no oia ke hoomau la no i kana hele | no mua me ka hoomaha ole. Nolaila, aole i maopopo iki i ua Welcdtna nei a kakou ka loihi oka manawa ana i hele ai maluna o keia uapolaau i han§ lima oleia e n* keiki a ke kanāka.

Oiai nae, aia be mau la lehulehu i hoohalaia e ua Welodina nei ma ka he!e ana me ka hoomaha ole m&iuna o u&po!aau nei, pela no hoi kona ike' mau ī keia mai> i keia luahine kolopupu e hele ana mamua ona. No kona uluhua loa i ka map popo o ka hepena o keia huak ii, o ia no wa i.kahea aku 'J i ua wahi luahine nei me ka leo nui moakaka: ''E ka makuahine hoomanawanui, no'u hoi ke kau wshi aloha no We!odica makua ole nei! E hoike mai ia'u, ahea kaua a hoea aku i na Punawai Kupua Ehiku o Niwela, kahī a Lani e neho mai la?" Aole he leo i paneia mai e o& i wahi iuahine kolopupu nei, nka, ua hma iho la ua nel ilaio, a popo'i nr«ai la ka i kona.mau iihilihi mak;s, a haUie aku ia oia iioko o ka hi*:noe kulipolipo me ka ike ole ae i4ca mea e hanaia iho-ana. No ka mea, aia ma ka uapo i hsna lima oleia e na keiki a ke kanaka; ua kahuli.ae la kona ano a lilo ae la i pahuaniani huin'aha me keia mau huaolelo moakaka e kau iho ana maluna oke pa-

ni o ua pahu !a: "Ke Alahnna Pohihihi o Niwela." ■ ■- : . .i ...j Aia hoi ma kabi o ua wahi luahine kolopupu nei, ua kahuli a.e ia qia i pilikua nui weliweii' rae ka if?lapa ahi e hoopuni ana i kona kino pepeekua. Lalau iho la ua piiikua nei i ke kino 0 ua Welodina nei a ka'ika'i se la iluna me ka hahao ana iho 1 iaia iloko oua pahuaniani nei, ike Alahuna Pohihihi o Niwela. i Ika waiho ana iho o ke kino io ua Welodina nei iloko oua | pahu la, ua hili-pakolu iho la juapilikua nei maluna o ke pani 0 ua pahuaniani nei me kekahi lalalaau oliva, me ka hoopuka ana ae i keia mau olelo: ■"Aole ou alanui • hele e ae e ke keiki a ke kanaka, ka mamo a Adamu a hiki aku no i na Pu nawai Kupua Ehika o Niwela. He hookahi wa!e iho no oke "Alahuna Pohihihi o Niwela" i ike ia ni kou kupaa a haule ok 1 hoi kou maluhia. No ka mea, iua pau ihola no au me oe ma Jkeia wah'. O ka\t makaaa no |nae fa oe e Welcdsna, ke kelki iu'ilua ole a'u i ike ole ai i kou lua iwaena o na keijki a kaoaka. , Aole. loa ou mea e jjele ai uui ia*u aku, ke Kiai Hopoole o ka Uapolaeu o Niwela. Poiilae la kona mau lima ma kena alo a puana se la: "O A!bhe no a. oleeu M?ma no kou alaHai, Aole loa ou mea e nele ai! ,> ' Ik?!awni nalowaīe aku ai nei, no ka mea, ua pnu iho la ru"> kona kute;ina mahila. Oi.u, mamulio kela kahea kua ana aku a na Weleina nct ika lush:ne i hoopokole ta ka Kum liuak.-ii hele maluna 0 un unpaftau nei. Aole i pau.