Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume IV, Number 51, 21 December 1917 — HE MOOLELO O HOONIUA PUUWAI No Ka Makaikiu Wela [ARTICLE]

HE MOOLELO O HOONIUA PUUWAI No Ka Makaikiu Wela

KE AIWAIWA AMĒ Ki: 1 ' !■ KANANA O Jīe K(-a Ki;u i'ekn H< ]i< ■]■>', rr a k(v Alimiii o'līii H'i l'elm: Kn Nui ; A I OLK-: 0 K K K VIKAMA ' iiNi-: Al■ 11 /U)KI?AIHA 0 S\\A PIO'I KiaU'-Oiui.

MOKUNA VI A lakou hoi i harriVsiru ;■;«.- ai, no ka mea, akahi :k> l«kcu a ike kumaka i ke Koa Ki; i Puk? Helu 6, eia k;:, he kanaka' epio wale iho no oia i haiemuia n,e na hiohiona waionohin o ke Kanakn u'i i lo?a clt ma ke apuni oßis a< O k no n;:c ka Emeprrawj:l)ir]e i ani rr ai i ua Koa Kiai 1 uka Heiu 6 nee hele aku .imua ona. Oia ka ua Koa Kiai P. ke. Helu 6 nei i he'e po'oiei* aku a; imua oka Eme;jcr--v/ahine trei na ka-mawawae malie. A !.e Kaj! kamahinealii Ad.Mis-i hoi e ru.-| na mai ana i kana aloha m-.lana 0 na poohiwi o ka Em' j p.r,.vva~ hine me n& mino'ka oiai oia ame ka u'jr;ch. e. D i «e ku pono m.»i ana mahepe o ka Jmepera. Ua hele polo'ei ihu la r.G fcci j ua Wela nei a kakou ?a,uc. cv e! a kukuli iho la oii imu : o \? I Bmeperawahiiie nei, iai ■ i puii-j ae si i kcn£ ptpaie een a ntt-[ mua o kena aio, a ki:n'c ir,i.n| owili iaut ht lupe'Lp* n.;ikc.i ho; | 1 luhe ilio L'i mamua o kona poe hiwi. Oia no hoi ki ua £'rr.ej,(:r-;-wahine nei i puiwa )ki ae ai n.e ka hanu nui ana iho hoi, no ka j ka mea, aia na heomanao anaj iloko ena ua ike mua no oia ) keia kanaka opio, ana no nae i kau iho ai i kona iimaakau n;: - luna o ke poo o ua Weia r.ei n e ka o|e!o ana iho: "B ke Kcv» Opio Wiwor,!e, u •. hoopomaikaiia m;n aj, ua ;ke au ia oe, no ka men, ua i ;!i=kiia Q? maluna o kou mau f uenr, au hoi e hoomanao īmu ai r;o ka hoomaikai a ka tm£j:eiv.\v; h nt e papahi nei ma'una oii, no hoi e hoomanao mau a: ai apau na la o kou ola ana. Arre ka iini pu boi iioko o ka Errepcrawahine etke aku ia ee e ueho alakai nui ana msmua o ke peo o kekahi pua.ikea, nuī, ilekp o ke au hoepenepono at }_i n; u ka Etteptra Peleiol;> Ku k.u.' Ia wa i unuhi ;e z\ ua Emeperawahine nei he wahi di imana uukū i okomoia me na po haku Rube, i kuni puia hoi me Kalaunu o Rusia maiioko ?.e o kona poli. A emau iho ia ma n.ua oke aio oka lakeke o ua kae'Ee'a r.ei, nr.e -ka p&nai pu ana iho hoi i keia mau olele: "E lawe a malama i keia Ke'a daimana no ka lanakila hanohanō i loaa ia ee, me ka heema r.ao pu ana hoi ia'u ka Emept-] rawahine nei o Rusia nei." 1 "E ola mau loa oe e ka En e perawahire o Rusia rei i na Lani Kiekie Loa. Ame na heoi-w--nao poina ole hoi iieko o k< u kauwa haahaa rei, no kau makana hiwahiwa i papahi iho «a' luna o kau kauwa nei." ■ A honi iho la ua Koa Kifi! Puka Helu 6 nei ika iepa o ka: aahu oua Emeperawahine rei, iaia i ieha ki ae ai e s *nana i ua Emeperawahire r,ei e ihlo; ana iaia. j Oiai, ua iilo kela mau maka pq-j nīponi oke kanaka u'i ineaej hooniia ai ka peuwai o ua Eme! perawahine nei o Rusia i ka wa

liei \M :i!,e ;e ai ka iena ike '!• •; ;r - u maka i kahi hoo 1' ah 2, ■ ■ - ■ . A i.-3-koa Kki Puka Helu 6 ; e no I: e : ku >e ai iluna ,me ci<A, kirr< kiiakiia a hiehie, a i ,emi. iki.mai i;.v i hope me ke ku neu malie ?na aku hei ;mua o ka Ejnep;-ra me ka manao e haa".

v.i aku i kona aloha.no ka huli liui ; nn r.j. ko !aua a kona kauwa .t.po t kāli mai ana iaia no i ka rha !e;ilea o ia ahiahi, eia nae jua kaT'9iiio e mai la ka Eme- ' ;;tra me k es m !i", ire n.-i hio 'hion* lii.iv- M. ; m-iuiia o kona I hek he.'e: t kt Pi ua *.la: | .''Aoie riu e hookuu koke aku i na ia oe e kuu Kapenakoa We ; ie, eka, l e m«tk€mske ka Emeipei-;. e :l>e ia ee maioko o kona i-ktr,ea maiu no kekahi wahi ma- | nao uuku." ; j &ku la ua Wela nei i t kona ae m--. ke kunou ana o ko- j I r;c : j eo. A jf.ua he i i haa'eie rhoi •: i i •ka. rumi ikeahi iieko o na ku j ncu peo ■h-aahaa ana a ua. Weia i ; -imua oka ohana'lii, na ke fc kee-j n& ti a u e ka £meperi-, wahi noi n-e a ka En.es;crawah!Re Ka. ts-| t-rina i ki maiiio r;e ai me ka hu nahuna c;e iho imua o ka ehana j l:i, ia iakou apau i noh'o iho ai I iiale: "O k,, ik;.ika ume ona pon:pfri o kela koa opio kar»aka l*j, ua.h wa ia no ka lawe ana j yta heohihi apau a ka

Emeperāwahine o Rusia nel no|i!a. Ac.l- lc n ea maikai ia'u ke j ak'ha i.īia «ku r a ra, no ka wea, lua iuahine au i keta m&nawa." | O k.Ē mau oieio r,o npe a ua |En:.ef.ercW£hine nei, ua. liio ia i | n ti. c pi puku ai na maka nehea jp ke X:-fkam&hine3lij Adfroisa, [ iaia i huwi-niawana n- ;: Iu ;.ku ai ia L) m. kona e nuho £ra ma kona aoae: ''Kehuoie no hoi keia iushir,e, e kena manao wa!e iho la no kana rr>ea nui, heaha ia ke kohu o ka ppiepio me ka hianine, he keu keia a ka luahine a ka piikoi nui wale." Akaaka ihola o Dina i keia mau o'elo hoohauke'o a ua Aeie raisa nei. A pela pu hoi ka ohaha'iii i hamunw pu ?e āi rne ko r.kz'r ka liilii no teia mnu'| o!eio'h ka HrnepcrriWr-hine. j A 'no-ka noi -loa o ka D.inai skaāka ana no keia mau ole'o ai kona f;oah(in3U pokn', ua huli | m; i \h ua Emepfrawabine a 'ke! i "ks enioni o na maka o Ade-I r s;;; ? a ua Emepirawahine r;eii hei i kamailio mai ai rre ka leo | kuoo: . Aele makema-j ke o mama i kela mau hiohiona ma kti c)e maiuna ou." A'o koke sho la no ua Adera'svnei i ka hoopunipuni i wahi e 'ike o'eia ai kona ano. | ''No kuaana nei ka hewa, ka akaaka wale iho no ia 7 u, a no ke ano no hoi kekahi o kau maiioielo, make loa keia i ka akaska a ku a uiuhua au." L "Dina? Heopau koke oe i k?.u ana i kou pokii ina ia he mea nōna e uluhua ai." "Ua ike no hoi ee no'u e msma, he akaaka wale au i na īoielo hoemakeaka apau, a ina ? ua hewa au ea, e kaia mai ia'u no ia mea," wahi a.ua Dina nei ' e uh : uhi aku noi i ko laua ma;kuthine, no ka mea, o na mar,co spau e kamailioia ana msvvatna o keia mau '"a.iii, e uaio sna ia m?.waena waiho ro o laua. j "Ua hewa io no oe. A aka|aka iho la ua j2mept i'awahine nei. A hookuu ae la no hoi keia hana a lakou, a ua Emeperawa- , hiee nei «me kana mau kaikaImahine i ku ae ai a hei aku la jmahopeo'ka halealii, maloko j hoi o ka rumi heluhelu buke o :ka Emeperav ahine. 0 ia no nae ka ua Eme{.erawahine nei \ ka

| r.-s ! 'c aku ai Imua o k: r:? u ;-u )' :i Tiiahine, rr,e ka he:e pu la;. no o kara g-k2: "O ka t [,io r.o anei 1 e'a ■? 'u i īke si e hot i }u, ana me ot- e Aderaisa mak'ko e-e nei o ka m»iapi:a?" ; J K , < '' t Af " mama! I keaha la," w:;hi a' ra U'inehea Adcra>sa nei me ka. leo nahenahe .malie o ke ano oka wahipe u'i. . "Ke hoomanao ala au, , eia nue, aoie loa paha oīa i kupeno nou e kuu Adera"sa, eiei, he w?. ■hi'Kapen.ikoa wale no eia i manaw?/' Pii ae la ka ula ma n a papalina o ua U'inohea Adcra ; sa nei, no keia mau oielo hoohuahualau a ko' lau'a mLiku&hine, a

oiai.na», be.oko.a-.loa- ke kaona o ka manao o ka Emeperawahi.rie,. he ake loa oia e ike heaha la ka pane a Aderais;i iaia, no ke-ia wahi m?nao no iloko ona, eia no paha kana ka.kamahine ke hoomanno nei no i ke koa opio. A wahi no-.nae a ua Ader.iisa nei me ■wo uia.nohea o kona mftu mbkc, nie he mea ia e nahu ina oia i' kona lehelehe: "Aoie io i:o paha oia i kupono no'e, hko, u? keil rku r.o nee tia i na h oh;hi \.na a ka Emeperavv; h»t e o Rusin nei ma luna ono." "Aden s Ua heeha aku ane; ka manii mau oieio ia ee, sme keia wahi hor i pspaiiua au i haa.wi aku a' i keia koa opio. kan&ka u'i, i ioaa ai ia oe e kou Jei keia ano eielo hoohauke'o," wa hi a U3 Emecerdwahine nei, tne ka miroska oluo'u e hekau ana kena mau papaiin?, iaia e haka pono aku ana maiuna e ua lu'inehea kailipuuwai.o ke oloaiii |o Rus a, e nana mai ana iaia rre jna maka akha o ke keiki i ka imakua. A ua u'mohea nei hoi me ka !eo nahenahe malie, me Ike.kulou iki an-a sbo o korja poo ! ilaio me ka i ana ae: "He makana wi:le iho no ia a'u i haawi aku ai i," ia. r:o ka hoihoi a.na m;:i i kuu rmkin.]ima 'j haule ai iloko o ka maiapua. ! "Aole no hoi au i hoLiuia no :kau mau o'elo e e kohu jole i:i ;;.'u ke hoohu »ke ? o iho ; i he-hea ?nei ko'u • kuic«na ma i ;n-,ea, U' ike no hri ce e mam.i I no ia mea?" j Akaak:< ibo ! • m Eiucpn-jv.«( l'hine no kei?, rr.?.u e. '<' a u--. U'i Inoiea Ad':-r?i?ui, r,i. m !i hoomanao hou zku ai i ua u'iInoheanei: "Aoie anei hoi oe e kuu Jei i kamaiiio mai nei i kou mama nei. Aia na hoohihi ana a. ka Brr-eperawahine o Rusia nei ma [una o kela koa opio." "He oiaio, ua kamaiiio aku rei au ia oe c mama peia, no ke kehu ole. no hoi kek,->hi o kau olelo hoohih?, c?a?, me ko ike| no he oe, a he wahi 'koa wale iho no ke.la, e a ua hcoh : hi iho ;a oe i ka msa i'Mipono i-i ee ehke me a'u nei. Nolaiia,-ua hke no hoiha kaua, au e hoahewa ole msi bi ia'u." r Hu ;*e ia ka a-ka a ka Emt ; - pesawahine me kana msu k;i>ka mahine. A, kakou hoi e awihij iki ae ae ka nana sna no kai Emepera Pe:tero kn Nui ame Koa Kiai Puka Helu 6. Ia iaua i hoea r.ku ai iiok - o keena inaiu o ka o ia ka ua Emtptra i;ī-i- i huli mai ai a ninau i ua Koa Kiai Puka Helu 6 i.ei me ka lalau pu ana aku hoi i na lima o ua kae'ae'a Inei a paa iho la iloko o ka poho o kona rn; u iima. "He wah: manao uuku wale ko kā Emeptra i ka-.ua aku ;nci ia ee. O ia hei, o ka sva he« au e haalele iho . ai ia Sana Peteroboro nei no [Mcsekao, no keu l«>wc ana ae

.> hc i V u H r T j i ,ro . kuo K . : J li 1 ,i- -' !e ! e iro - ■* 1 3r. I boro nei iu» k-i .t." 12 p. / i , ■jkeaum*t' o ia yn%>, uo jko'u w;.hi o k,- h'.ib nne ke ka r oie," u Ua maoprpr> .e l reu e inaf'ji, ,'h - i. Sn? Peterob r j tw\, N i>ha; j , e h .oUko pkv arja au ih t,~e nx 12 koa, uo keia ha-k-i au e kuu Wela, no k? mea, he loi'w" k-i a *tu >r.e ka m<-opcpo c«e e d | ki j. ir.a kou i.Uhe'e." "Mahaio i kou I.e-.iuikai e kuu Mea K'ek e, r.Q , me<y aole au i mike.iuk? ī >r e iiele pu n.e a'i , i.k.% ua lawa me heokahi a w-.ie; no a'u e wj.e aku »: !!;)'<■) o na kuni?u o ka Er:iepera. "Uiai, he oi aku k rt naaUhi o ko'u he!e kokooiua :r.3 f mamua o ko 7 u hele ana me kekahi he'iuna nui. Nolailp, i hcpihv--po no ko'u a!shele, epeki hei! kou hcm:aopopo ',m i ka ma-1 nawa u k<-uwa nei e L -!e!e iho! ai i ke aLalii nei." j K^ukn i lo:hi rrw la !-.a nanai ana a ka Erceptr": M./'una o ka! oiwi k'no kilakiia o u.i īCoa ii'ai', Puka Heiu 6 nei, ir- \ \ 11 o-' kahaha f uia ana o L*j , n-.ar,j o o' ka Emefer. s no Veia n. d u olcb : a ku Koa Ki i Puka Helu 6. A-j r.o ka mea, aia he nui o: kona m<*u Ko-penake; ana i hili-' nai n«i ai i.nakiw.ak honua me! ka ike hou i* n-a ko W.kpa \ t.iat;ele i;o k.e•• kui'iiiakuuheiie o Mrsekau. Me ka : maopopo-obi heaha ia ka hopena j ioaa ia ia-' keu, r„amuli o ko Likou he!e ko, kooiua ana. i Oiai, o ke aiahe e imalahi wale po e hele ai eliLelioe kena' maa ina Kapenakoa i!r,a i r,oc-, una ai no &u.sekao mahope raai me ka nu; o na ,koc,..,wahi. no'n?..e a.uii Emtptr« nei: .: -. "'Aole he i,iiin' rr._ ne.u e, kuu Kap'nakoa, k Lie ai a no Mosukao, me i: ele ir;e na aiahu m« k:u niuhe' a ke k t ,nalua ioa ne» c :u Li!c k h.hj pu no keia ho.j,e su i k m&uan ka-E-mepei ••..