Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume IV, Number 52, 28 December 1917 — HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela

EE AIWAIWA AME KE Alli- \ EANANA O RUSfA Ke Koa Kiai Pnkn Heln Ei>nr o ke Aloulīi o kn En"if])rr;t f'otoru Ka Nui : A I OLE-: G Ka KAĪ KA MA U INK A LII APEIiAISA 0 BANA PETEROBOIU).

MOKUMA VI j Huiia ae la na maka o ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei, me ka iulu ana iho hoi i na lima o ka Emepera e paa ana i kona mau lima me keia mau oielo imua oka Emepe ra me ka leo kuoo: "Aole loa au i hanauia ma na iao ko'u ola ana, me na manso i nawaiiwali o ke kanak« h- he \ wale. Aole pu hoi ia rr.ea he | maka'u ame ka wiwooie e thai' mahope o ko'u alahele, a ioi iōa aku imua o'ke kiekie o kuu Emepera aloha. "Aole Joa a'u nr.ea w#!iwcli, aoie no hoi a'u mea iwa' ena o na wahi hoekahe keko a pau, oiaj, o ko'u ola ana, he like no me na miiiona kanaka o Rusia nei." Mae iho ia na hiohiona lamalama o ka Emepera ka Nui, iaia i kamailia aku ei mua o ua Koa Kiai Puka Heiu 6 nei: "E Weia?" nui io co| ' kou koa imua oka Emepera, a noiaiia, aoie a'u n.ea e hana aku 1 ai ai neu, kee wale iho no na mahalo ana a ka Emepera nou. Apela hoi me kahi makana heo- ; manao a ka Bn)epcrawahir.e e kau ia mamue o kou umauma, au hoi e hoomanao pu iho ai e ' kuu Kapenakoa lua ole. '

"A e lehe pu hoi oe kuu Ka penakoa Wela, e heouna ana au i na kaikamahinealii, ia Aderaisa aroe Dina ma ka aoao o lea ka hooh. nehano pu ana i ka fih«ike a ka Hakualii o Ksra e h»&wi tna nou." Olino ae !a na manao hauoli iloko o ua Koa Kiai Puka He!u 6 nei, keia mau olelo a ka Etre pera, no ka hookuu lealeaia ? na mai o kana aloha no kona fo nui. A i ka heoki ana iho o ka Emepera i kana kamailio ana, o ia nō ka wa a ua Wela rei i kulou haahaa iho ai irr.ua o ka Emepera me ka leo mal;'e. "Me ka mahalo e kuu Mea Klekie. A e ola mau lea hoi oe ... j na Lani Kiekie Loa, no keīa hanohano fua oJe i loaa ia'u, ma ka lokomaikai o ka EmfireTa, a me ke aloha o ke Akua Kiekie Loa." ' "O ka'u pule ia nou e kuu Wela, ma kau huakai no ke kulanakauhale o Moaekao, no keu 1 wahi o ka hana iwaena ona I«a kaulio." "Me ka mahalo i keu kiekie e ka Enr:epere?" wahi a ua ahfkanana nei me ka leo akahele a ka Emepera hoi i hoomanao bou mai ai i ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei: : "He heokahi wale no wahi manao i koe o ka Emepera, alaila oia hookuu aku ia oe e hoi e hoomaopopo nou iho, oo ka sha jke o keia ahiahi, o ia hoi, mamua o kou haalele ana iho ia Sana Peteroboro nei i ke aumoe o kahora 12 o k» laapopo, fce makemake ka Emepera nei e ike la pe maloko nei o keia keenā ao kona lululima aloha pu ana meoe." Haawi aku la ua Weia nei j kona ae, a laua i lululima iho ai

„n_e_k.£_&-cLha i~umehaca r --&- buli ■ &e i» ua Wela nei a oiii' aku la : i waho oke . keena* ■ malu ■. ■ o ka jE;uepera, a huli hoi aku la me ; kri awiwi nui no ko L;ua, horre j iloko oke k; hua o na koakiai | kumau o ka Kmepera. j j laia i hpea aku ai, ua piha ko wahi home i na'iiikoa no ka ukali aoa iaia no ka home kakela nani oka Hakualii Ro-' b t j Ivizoni o Ksra. Oiai, o ka hora 6 ponoi ia o ke ahiahi a ua'Wela nei i kahiiko sho ai i kor:a kapa o ke kulana Kapenakoa, me kahi ke'a

J a ka Emeperawahine i makana jnjuiaiiaiae lewalawe ana ma kona umauma sme kat\a pahikaua e kaiewa ana ma kena aoao hema. Ahe 'kiiakila ame ke kapukapu no ke kuIyis o-ua' Bea Keokeo nohohau nei o na halokoiokowai o Polani ke nana aku iloko-o kela manawa.. ; Ma ka hora7 p. m. ponoi o ua i ahiahi nei, i heea mai ai ke koa i o ua Hakualii nei o Ksra, no ke | J ikn. ana mai i u& Wela nei. A o !ua alii nei no ko luna, a i kona wa i hui hou ae ai me ua ahikanana nei a kakou, he nui na: ōleio papahi a ua H<-kua!ii nei ii k<;u mai ai maluna ona. A he wa ia no ka hauoli mawaena o alii nei ame ka mea nona keia moofe!o, ame na'liikoa e ae. Ika wa i makaukau ai o na enea apau, o ia no ka wa i au aku ai o ua Wela nei me ka Hakualii o K?ra ame Hiuka, ka ukali epiooua nei jViaiuna o ke kaa, i hoopuniia hoi e nailikoa maiuna o ko lakou mau 110 e heie &na mamua a mahope arre na ?cao, nona ka huina o ka!iaivms. Ia lakou i haalele iho si ike kahua o na koakiai kumau o ka Bmepera, o ia no kā wa o Ke'liikoa Hukana i hoea mai ai me kona mau ukali, a heokahi ka nee iike ana oka huakai no ka home kakela nani o kaHakualii o Kara me ka hanohano nui.

MOKUNA VII

I ka u.hi ana mai o ke koloka konouli oka po maluna o ke k«lanakaubale o Sana Peteroboro, e ikeia ana hoi na kukui ihoiho o ke alealii oka Emepera Pett.ro ka Nui e hoomalamalama ana maloko a mawaho o ka laleaiii, A ina nae kau e ka mea helu helu e haliu aku i ka nana ana no ka home kakela nani o ka Hakualii Ivizoni o Kara e ike ana no nae keua i ka hookauluwelaia o. loko sme waho o ua k*kela nani lā e na ihoiho kukui ami na lamalama o ia au e hoomalamalama ana me he awakea la. j Aia hoi mamua ponoi o ua jkake!a eei kek6hi lanai nui i j uhiia me na hae hke ole, e lawa ; ai no ekolu tausani kanaka e ai ai i ka manawa heokahi* Ua hookaawale puia hoi keI kahi aoao o ua lanai nei no na ; lealea, a ma kekahi aoao hoi o ua lanai nei, ua hoeholaia kekahi mau papaaiha loloa e lawa i hookahi tausani e ai ai i ka wa he.kahi, a o keia no hoi kekahi o na ahaike lua ole i hanaia e kela Hakualii iliili nui "da!a" o Ksra, mamuli wale no o kona hialaai i ke Koa K«ai Puka Helu 6, iioko o ke au hooponopono aupuni o ka Bmepera Petero ka Nui. Aia hoi iwaena o ua lanai oei kahi i hoemakaukauia noha poe loea o ia au o na mea kani I hanaia maluna o kekahi kahua holopapa kiekie e lawa ai no ekolu haneri poe hookani pila i; ka wa hookahi. ! A m« na aoao ho! apau o ua' lanai nei ame na ame na pou ' ua hoohihi waleia no me na lau! nahele like o!e, a ka naai e wae!

ele «e ai, he nani na mej &pau a ka maka e nana aku a ne ka oluelu. Oiai, na kauwa !awe!swe he mau i hoolimalim&ia ai, hooko ana ina kauoha' ?pau e haawi'a aku ana ia lako» me ka eleu.' Nolaila, ike koele tna ?e o ka manamana kuhikuhi i ka fccra 8, ua hoopiba ; a ae ua lanai nei ena aliikoa koikoi, mai na wāhine ana kane, mai na opia no hoi ana elemak*Je iloko o ko lakou mau aahu nani a pani'r, iwE~ena o keia pee aliikoa koikoi, e ikeia ana nahikoa o na papa Jike ole, iioko oko !akou mau aahu piha. E loheia ana hoi kā leo hone ona meakani he ekolu haneri nui ē hoonanea icai ana i ka lehulehu e eke aku nei e ike i ka mea nona, ka ahaike ame ka 'ihalealea i haawiia no ke Kos Kiai Puka Helu 6, a o ka mea i lanakila ai maloko o Roiala"Ha'e. Aia no nae mamua pono iho 3ka poe heokani pila kekahi wahi unku i hakuia me ka pua roße keokeo. B noho ana o Ade raisa, D;na i«ie Tcrovisa Keuila, kaikamehineah'i a k'a Hskualii o Kera. A o kahi hoi keia 1 hcomakavkruia a' no ke Koa Kiai Puka Helu 6 no ka hoalau na sku akt i;:ia in-ua o ka lehuehu. ' . A mawaho ae hoi eua wahi pi'o nei ka !thuiehu o na'lii koikoi ame na u'inohea maka palu palu o Edircbcro. Kia no nae> iwaena o na wahine opio apau i bcea ae ai ma ua ahaike nei, aele loa Jakou i uhai aku i 'kā J a'inohea o Aderaisa i ukaliia iku hoi e Dina ame Terov:sa Kauila. IJa lilo keia poe kaikamahine alii ekolu i hoku daim3na ika maka ona kanaka opio j<pāu e maalo ae ana ma kahi o ua poe i'inehea nei o Sana : Peterobcro apuni. Okā oi loa akn nae oko la kou hialaai, o ia no o AderafsV ) <a mea nona na papalina ula ahelohelo a lakou i hoohalikelike ae wi me ke kukuna o ka La i ke kakahiakanii, O kona mau owili lauoho uli uli pahee oi?ikai hoi e kawelu ihp ana o kona niau poo hiwi, ame kona ninu maka poni poni hoi e nana oluolu mai ana i ke anaina me na minoaka hoomahie o ka wahine ui e hekau mau iho ana maluna o kona mau.papalina, ka mea nana i hooi loa ae i kona u'i nana i kau aloko aku i na heohihi ana a ke kahi mau keikialii lehulehu mai n« wahi like ole mai akahi no a ikemaka i ke Kaikamahinealii Aderaisa, e lawe i wahiue na ka mea laki o lakeu. Na ke au nae ia o keia moolelo e hoike mai ī ke kuko a keīa poe ūoīkialii.

I Oiai ke anaina e nauki wale ana no e ike koke aku i ke kanaka opio nana i hoohaahaa 1 na loea kak.-pahi kaulana loj o loko o Sana Petercbcr9 apuni, o ia no ka wa o ka HakUalii Robsta. Izivoni o Ksra i komo mai ai me ka ukaliia hoi e kekahi kanaka opio kulana kilakila, e ukalna mai ana hoi ma hope e kekahi kannka opio n;e naliikoa he kanal'mua" e ukali mai ana mahope me ke Aliik< a Hukana, | A i ka wa o ka i k'u iho at mamua pono o kahi ps'o ia Aderai»* ma e neho ana, o ia no ka wa a ua Hakualii nei i hooUina koke aku ai imua o kann kaikamahine Aiiiwahine heohanohano e ua ah?ike nei, me keia mau ofelo me ka leo malie: "Lede Terov;sa Kauila?" 0 Kapenakoa Wela Ca?2a keia, ka mea nana e hoolauna h ōeimu'a keia anaiin', ka ahaike ame ka ahalealea, a'u i ai neu. A ha!i ae la ua Hakualii nei

i-t33-Wf*b Tt' f~ - i ka i ana āku: "E W'ola o ka*u ksikarri:.hine l'.e;?," A o ka wa no ia o ua Weia nei i ku tou haahaa iho ai imua r H;> kua'Jiiwahine opio nei, a k„. iaua mau lima hoi i puili r'oha ue ai me keia iūpu o]clu ha.h t ,a aua Wela nei: <( Euu Haki'wuhin? opic,hruoli maoli au i ko'u hui ana me oe." ■■ "Pela pu no hoi me aJue"Kapena WeJa," wahi a ua ui&ehea Kauiia nei, iaiu i hookomp ma! ai i kona lima heina ileko o k;. lima oua kae-'.ea nei me kuee ana ae hoi.a ua Wela nei i komo.aku ai iloko kahi. i heomakaukaula ai nona, Ua ku koke ae la ke anaina iluna i ka wa a *a hakualii i ku kala mai ai; ' "O kamea nona kfia 'ahaike oia no ke opio a'u i hoolauna aku la r imua 6 ka'u kaikamahine." Oia qo hoi ka w.a i puni koke ae al oua pi'o nei i na kaikamahine a na poe koikoi.e ake ana e lululima pu me ua kaeaea nei, ke kanaka ■ heiehelena ■ u'i hoi a lakou e ike h . Aka, ua kaa e ka Va Hakuwahine Kauila kahool-una ?na i au Wela nei a hkou ia Ader3isa ame Dina { a ?ku na poe apau e luluHma ai. No Aderaisa nō nae, aia' walenokona mau makā maluna o kana aloha. Oiai, ke ike wa!e aku la no oia i ko Kauilamanao aia wale no ia maluna o kans Wela i na wa ep«u, ka mea hoi nana i hoinoino ae i kona rrai v noonoo ape.u iaia e noho la. I ka wa nae a Wela ie nana mai ai laia, e haawi koke aku 3na oia i kana mau mlnoaka, a pela Uo. hoi ua kaeuea aihue puu wai nei o Polani e panar mai ai me ka hikiwawae loa. Ma ia ano waie iho la no « kanaha'i Iki mai ai kona manao lili no kaua Wela, oiai no n j ip, ua ike no ua We!a nei, i kela mau hlohiona ni&ikai ole ir:alun;; o kan a Ad?rais<*. (Aole i pau.)