Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 1, 4 January 1918 — HE MOOLELO NO KA U'I MADELINA I HOEHAEHAIA A I OLE E KUU ALOHA PEHEA AU? [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA U'I MADELINA I HOEHAEHAIA A I OLE E KUU ALOHA PEHEA AU?

mokuna I 0;;'i o Kank. Llf' s rr'i e k ! i ana- nja. ka puk-.īani; ni, ? nana ak-u i kt s . emi f>n?r «k'J 'O- ka L'; e n; j poo »na kok'=hi a! < ■ ii• c> kc!ca h' o n"; h puf \i'ihu'i h" 1 . o ks k'.l F:-u'e Lvj, h<= ke\,eknria a oi na msk«h*ki i ha!a f-.e nei. Ua ikeia ;Jcu !a ma kona mau helehe!er>a an-o na fia he haawīna kaiH3raha a luuluu ke!u iaele la i kon:< noonoo. Ke ike aku h eia i lau I"au e lo'i ae u:v. e ul.iu". j i Vj; ohi, a mōhope aku e !o!i :r i-n? i ka' maku'e a h=lelei ul:v. Mamuli o r ui : e o kL au oka pela ka m?kani o ke k n Haule Ltj e hele pu -mai P.i.-iT/2 na ea hoihui o ka

uhiwii i .k moia me na huna fri(.hu o i I o !.ni >r>a iluna o t-e Cti a )ilo i mea nani ke n<iii. o"(i i Kri mao-wa a ks !a e napoo. &ku aua. s Ojh! nae-noko o kela manawa hoek'ini • n-' -ku i na lau 'aeu, nie !<c ntj ia e kan uhu a e kanikau ana lakun, no na pomo ke su o ka on.nawa e na.ih ii r-,„' a hoo'h iho L niaUine. o Ukou o;J, he m<iu hjsvn. rrr<a :r.'o u t hski a* ke ;iio īa e-e. . .■ i O ktLi kekah. o na ha ,w!C . ī iosa aku i na u'ulaau, he mau inea ola kupu \ ?Je no, ua īh a

i haiv ?, t e i-i miu hanw'n , !ifcs e l'eia Y - k Leie&om, .lo ko t- rr- u m'PLle «pa e ku |la ma-ka pu-k-aaniani o kona wa 1 hi pupuuuhale, a na aku i ka i.napo.o ana iho o ka- La n*e ka 1 neonoo nui- an-a 'iieko iho on-i. j He ku.i\iik/t i-i. u <■ h thit; keia Y-i i ! ei Lctcs(.;, ? m. k''n;r kuUna , t. VhLi? £>;wi kino. a ua lii.'o o.a i n.:,i •- 'ileie r h-lmaī l ! >nui lo<a* <- n-j k,maka o Kakelaldaina, kekah' o na t.ona ku')aiina o Kneia. i he n,au mi'e lehu j moA-ah) e ke ikauhale a!u o Lad-na. i He kanaka k(=ia Kauka Letesorna i hauiehia mai kana mau:hana apau i lawelawe a?, oiai ' oia e noho ana m v G-3ke!ada : na ; he meu makahiki i haia liope ' aku. O iano hoi na U o kona , mau maka e iaLpaia ana e ke 1 ahi o na la kanaka u r i, a e ikai ika a«a no hei kena manao ma !na hana e pono ai kona neho ;ana. ! . Ua hookomo aku !a oia . i tai na mau d*la apau i lo'ia 'm-ai j aī mai ka oiuam tjka mai, m.a i na hana heopik puka dsl;. e [ hikisi ke hoihei houia ma na dila. O ka nopena nae i heea ■ mai, o ia ro kā haulepahu an i a lilo i mea poho. O na kumu maopopa o keia zn? t aole he heoki«hi mea i : ike. j i O ke Cake]tdsina 'kekch. : o na taona liiiii nari loa iioko o 'Kena. He.hale. aupuni kena, he mau makeke ma ka p'ule, a o ! ke koena aku, ua hoopihaia me na kakt:!a n;»ni kr.lr.ko e ku-ana ma na wahi rani o ka aina. : i Ua k.iulana pu i.o hoi kei i wahi taona no na 'hana heihei ho o keb. k?ia ano, ka n-ea n e !awe mai i ka lehulehu o 1 na kanaka mai na wahi like ole mai o ,Enflf>ni » o ke'a wshi taona i ke!a nme kei:i msk.->hiki e ; hiki mai an». i' Oiai, he hwkshi ne inalima ? la aeiii o ka liehLi i keia ame keia ni.-.kahiki. E hoepuniia ana

hoi kon? r«!su i, -! i w kIEK', ! I f. C •!> C* '. W l t , e na zw-:u.,; K\n, i-i Oa~f.ua a £ .l or; w» ,\ iu > o!e. Aia r.O hc : hr mi.iiA-:-kona wai <• kahe • m nie ka nftw( r ri; •!' j an I l t \ K htnia. v V& m-.heN'-i v. !. r.orr:> •r;.SītsM- o U', w.! • tTi Ai on* pr r r3 i J se (-5^ Ki. mua, ka pipri o ie-; pje ilihn ; nc% a e hao!i!c ni.i ana ī fe. ' pr4nvr. o I- i,ou manawa ma ka nuhbj rm ma ra kiila .pala-" haln.h?, i h';c!iio;j i m-iu, kihiipai. K;i e'ua, k 1 fOO e 1 ( :,na i na h:>!< hr<na 0 r;a 'oihaua iike i/e. Ao k- e,kc!n n'o hoi, o ia no na v;ihir;t, rr ii !:a wa-{ hinekat.enrJsC nme nr; :xc 1 kau pale oieia. ; j Iwaena e kela papa ī.qjrr aei la ac!e i leu-'a a kt.m' aitja nui' 103 keii Ka-L'ka LetesonW, r:o ka ! ir.e?, soie it-a < s i he'ho'i i ke| •kapa- ana. sku ia- lakou tv.z- ko { Iskcu ioea r'-Vk-i. Ina f- kt>hiko nmi snr. ra Vde i k'- trea i kupoeo ike ki.';nf. o k? aoaC'J ooiea n?na e neho ;co he < ma-! iuna oia ird'-, l-e 3- ' iwowe ioa l<eid kaukn i-ke k--.v- -.la -'nu'" ia iakeu i kf. I-e : r ka'heo kano. LU liio .0; 'ho ia 'i3 i mea hoouh»hua i kena uoonoe. K-j-lai!a, i ka hui ?n-d ae e na w?e hine a ka pee hanohano a kuk.i iho ia no kt ho^l-ut : a-ia aku i ko lakou n j«u ku*. i oua ma hops mf-.i. O ke;a iho 1. ka hc>o maka niai e hcu!ehid kana oihaoa i laweli-we ai ma ua wahi tjoaa I-j . , Noiaila, pehea ana !a ■kona neho'na aku maluna oka "'iihenua ma ia ma'? Ae, he iwakalua mau m,.ka hiki loloa kona neonoo nui ?nai

kahi e holopono ai kana oiluua,' a e hiki ai *om ī;e roo !, ttn' ,ku ' la mea rrte ka ho'omu.?-.- lua j 'k-iuki fa eku ne; m;.: ka roo-j nou nui ;ma no kona noho'na o ia mua, keemi mau j.ku la ia| minaolana i ke-a, -ame kei> mi-1 nuk.' Ui-ii ke ■ ; lo;< :e i-'.i hthr-.i)". i o r a lu.k( ko at a sku no na 5:0-1 no o keia no'm - u i ,nr->-| am; lea e hiki bcu ole iaia ket hcfjm.'nav,ri t "ui heu rk'i, ; G na poe ihhune hoi, ke piJ mau ue la ko lakeu ? e| ia hoi keia ke h< ,>Aokt.h ;! y| nei e korno p;j a V-u iU-ko r> \ iak< u huma, no ka rre--, h:: nai paakiki loa »ca loaa ana n v ?.i'o-*-va"iī uku -a la-> kou maf, N >!«■!•«, i,;. hot i ioa| i<* ae la kon ; pihoihoi i huipuia] me ke kaumaha iioko keia ma-| nawa. I Nolaila, n-;i ke ahiahi huihui ( okr kau II uaua K ukaj somu nei e nana tku ana i » ka emi m?l.e ana aku o k- ma-; lamalamoi ms na auitn aouiio! ka pouiu-lani nv< ka aoae hana o ua wahi taona nei o Oa-! kelacbĪP£, ua -ealohia a pahu joa'iho'a kona mau manaoiana. Ke kaika mau !a hoi na munao ku le* Ua liio lea ke iioko o ia mau ia i ukua nona e hoonmio a», me kc> : ;a iini ioa e hui a launa pu me ia. Eia nae, u* hihiu los : ku ia ia mai iaia ; ku. Iloko o ia mau:!a"nui;.a !ehule hu wale na n;ea a KaUbereti ( wahine kona wi'hine u' nia jh&le i niakeu-(*ke i»v tia nae, aole loa U he eMa e h-ki ai ke loaa ia mau mea. Ua ne'e loa iho !a ua kauka nt\ i kedala |6 hoolawa aku a T . | No k* tnea, i ke[a m&iawa a ;ka wahine e imake nei i ke|a njau mea, ea J pau aa paUu : i |ka weluv e.u, r.re;;a tfe- ■ 1 i lial'! e ; u jumi o kena .;hale nuho, i ka pu :!:j-

kaprkjs. O na kko b;'e p * £j t)vikrSi i!rr.e keia Whi o k; I' Ub hi-pa.upa'n t e:» ia n t- i< -j ;t,v « j.ono,ole o kei ī kou n. l i. y < hiki <-ai ke hal i , kt h» rn . i! (•! hou. i I ka bnpe lon nar, ua h okuUikekauka iaia, ao»e on? rrs|f,nroIana i koe no Ka !>\-n ! v,a|.i kei.ikeni e, r-{ kri.> rr fī), ;■ >ia ho;kf lī.k» V r t , l i ord i k- m v ahi'in m ; / - ;mA ī V)ku'a ir, b i ;tip o j ,i 5 hal." e Hci| : J"o no hoi, w hi % ra, uu ue'e lqa oiu i,na pa)e hou je kahik, > ilio ai ma knna mai| hu;<l.ai l e|īe o «ke i kana māu «ole n|se j lav/a na wahi kenikuni e' waiho ana maloko p kgna po'i ro ka uku ana i na lilo o ia puie. A, aole loa he mnopffpo iki o kana rnea e h!>:na ai iloko o ia manawa. | Mamuli o kela mau haawina i iii iho maluna o ke kauka, ua hei la kena 'wahine malamehale me na manao aiie'e e hi■fmoe,!i ka wa ahiahf okda no. Ua haalele iho la no oia i ke kauka; e ku ana no mal|aih e nana aku ana i ka oiliili |p: k''hi -Riai-eru3-hoku- msiJckō" _ niāi o na ao ! uliul! panopano o kela f.hi ahi j Ae, 1 ua hele ke knukaj a maluhi!u|ii nioli no ka nui o kana hano e lawelawe ai. He kanaka hooikaika maoli-no oia i ia han-. m-j na ano apau. j O ka mea kupaian&ha jc;i nae iaia, aele ikeia aku o ka holoI k'jra nau Ia opiopīo no nae o.ke kunaka ■ ua j hawle ihu kj ni - i ke «loha ire 'kekrxhi kaikapi?bine heiehelena jwairohea o|kona mau papalina ke nai jn?v aku me he hua pomegerama īa ka |ii!a ohelohelo; j I /.-.Cjta no naelaua ī msreia rna | muh o na kumu, aole i loaa i»ia j ke kilpwaena o ka poai e j hmia j; t i Jaua. Aka, ua make aku jia keln w„hine opio iloko o >,a jmanf<p luuluu hme ke kaniuhu | rr,e kfb karmaha o ka naeu. | Anp i k.eta wa a ua kauka nei j e ku |n malaila a hana aleu i ftc ; h .kkj w- heomauao ae U oia no

iUc< v/i<bii,e opio la e mee lolii in ! o ka ilina o ua avahī taj Kc nt. one o weile iho ]<t no eia {ilukoiiho oi)3, aia ke a mau ho|ku e jimo*mo iho ana i kn lewa, I ke iho la i ko 'hle;' :' v ■ "'■' | O |n«i mauu loioa e u!u sna I maiujn;i ae ona, ke hooma!uo>aliu ihp la lakou me ks kahiko j āija i;bo īaia aie na pua pihi e ! popcJhe ana i ka aluna ahiahi, a | hoonjiaka m;si )?. e ulu ta noo- ! neo iloko ona, i na no le hoi oia jma kjona soao kahi i moe like j«.i, iu|a ia ua kaawale :ku oia jw&i na mal&ma a ena i !ka nohena o keia ao. A wahi !ana, |ua oi loa aku ka niaikai i ;na oia i hoi pu aku roe i?.. : Lako oka ikaika o ke' kino ' iloko o kela mau la, ua like loa jiho !a oia me kekahi ehmakuie ;o haneri a oi.o ke ola ' ana jka nawaliwali.

, lia pehina ae la kona mau maka m* ny wi.imaka, a haukeke , pu aph kona mau lehelehe me i ka hsmuniu ana iho i !:ela wa sna e nana !;•. : laia no nae i huli ae e hei i me i u .a maiuo thadia no .keia , ht wi sna i hana ai f ua hoehikif lele: a ee U oia i ka na teke ana i nui o huilā o kekahi kaa ; kaa lele e iho mai ana ma ke * a'nnu; Kakela me ka i:.inau aiu iho |i!oko iho ona: 1 i "jHe;xha h hoi keia kaa nui e - he!f-| n ai nel i keia mau hctao a.,3^.. .. :,v.,^ i 4, Auss'f. Ua kekeke oa e ko- - c!c ie ka hcra uaii-kumanuka-i lii. jla Kauka l/etesgm i no e ku a akuj nei e nana, ua ike aku WmĒĒMĒMM

i J>c kc-.a e hukiia *na e t'eka! hi imu , {io nū-iū^eljī f:.« to'oj an=i ae irt kvt : ui n ku iho r W' h r ' uki i< t *!y KaU - !.v ii'i > o la i'd nei i ' ■> •".'k..kahi luinuie, i' f 'l' '■ i i ike aku i kekahī •- ■ sa.ia ?.e, mailuna '• ■-! '-,;ioka mea he aaS;i »)£ui)k:. ua po la.

Aole nae i liuliu iho ke ku ana iho o ua kaa la, un ike hou uku h oia ike kaula i ka hoohuii anrs mai i ke poo o na lio a i eiue. ; I loa n;> a huli pono mai, ua holo tr>ai. 1h ua mau lio la me ka ik&iki me ka lohe p'uia aku o ka halu'u ona huila o ua kaa i ka holrj ana mai, a mamua o k ■ puka o ua ksuka la i ku ; ua kas nei. O" 110 nae ke ku iho u ua'k?a la malaīla i mea, nana e hoomsee!e r>ku i na aakoko o ua ne'. Aka n. e, oiai eia e lilo sna i ka hana a kela maluna 0 kona kino, o ia koke no ka ma nawa i ksni hookina ma ai. No b.iia, man)ua o ka ike aua iho onia'leāu'ka nHliā" Ffoi~iil:ūTa ka wahine malamaha'e e mee, ua > hele aku ia oia e pane i ka bele. He kulana hoi keia a ua kauka nei i olelo iho ai iaia "iho. O ka iwakalua no hoi keia o ko'u mau makahiki 6 ka nohū ana rr.3 keia wahi akahi no au a ike 1 ke kipaia m-<i o ko'u hale e ke koa o ke'a ano. Ojrii no nae oia e ku ana imua o ke;n kaa rr.e he moeuhane la, aku b cis i ktkahi leo on«wōliw r .h i kfi ijjnr-u ana maj elike me kei.:

"0 oe aiieī o Kauka Ltt<-:s'> raa?" I kona h*ii ana se ma kahi o ka Jeo o ka pa'e ana mai', ua: ike aku la oiu i kekahi kanaka kulana h eh«e o ka oiwi kino loihi eku mai ana ma ka aoao o ke kaa i uhiia me kekahi koloka loihi o ka poe kaahele, he kanaka hoi a -.)& k?uka rei ī hoomao popo koke iho ai no iloko o kela manawa, he kan;-ka oia no iwaena oka poe koikoi o ka ama, a ro ia mea, ua pane koke i.ku la oia i ka i ana aku: "Owiu no ke kauka," mejka ieo malie. ī ka lohe ana aku o ua kanaka la i keia pane a ke kauka, ua k?mail:o kokemaiia oia mē ka leo oiho'hri i ka 1 ana mai: "No ka rcnn o na Lani, e ko kua c:e i«'u, lia rnetne 103 au c kuapupuie, no ka mea, ia maua i heie mai nei ma ke alanui, ua loohia *ho la kuu wahine

i kekahi ma'i ikaika loa. Ua hoea loa aku nei hoi «naua i ka hote!e ka maaao ua kuu kr» luhi, ua helkeia mai la hoi u'u, jc!e he rumi kaawule o Iqko o ka hue'.e no ka hookipa aaa aku iaia. Aole no o'u m<inao, no i<a ir.ea, e oluolu hoi oe j« koku& tmi hW u He oiaio, e hana aku ?na au ehke: me ka eiea e hlki ar.a ki\j Ue Heuko aku," w. hi a ke kaui pch«i koke ?ku ai me ka ieo eluolu. O keia iho la nae ka hoomaka ana miii ona p.-maikii e kikeke heu mai ma kona n:.ui ipu ka komo. Nolaila, u.i he'e aku li oia no kah' oke kiA eku m m ana a n : na iloko Ike aku ta eia i ke-j kahi !sde opiopio u*i ika aama snn ni u in lim?, me ka uwalo ana msi o"£ iuawiia aa ko- . kua ana Iku aie ka iea nawalir J 'r • . i "Ua aiwĀ' eoaoli au?" ■J (Aoie i pau.)