Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 9, 27 February 1918 — HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela

KE AIWMWA AME KE AHI KANANA O RUSIA Ke Keu Kiai Puka Heki Eono o ko Aloalii o ka Eoīfcpcra I'«tero Ra Nui A I OLE-: O KK KAIKAMAHINE AIJI ADaRAISA O BAN A PfiTISH()BOkO.

MOKUMA VII . He etta ma k'o laua mau pu~ haka .pakahi, a he elua ma keia ame keia ;.o: o o ka makuu o ko laua mau ni hoiio, ame elua i!cko oko laiK' mau "khc{shcoh" kamāa buū ioloa. j O keia m: u pu-panap; ria a: pau, ua mtkiLk;ii rruu !fkcu no ka hoohnna ana aku 1 na sekona sy< u e "mekemakeia ae; ai. V, Pela no hoi ka |pua mau pi:-' hikaua ame ka hva mau laau ihe, ua hoolnii,» a noho ke a-ka, i hakalia waii> no i ka ht ea mai oka manawa no ka hoohana ana. Mawaho fce o keia, aia he 2 mau lio pfk: s hi o lsua i lako pono ina mea apōu no ka li-ua huakai loihi, ko lau a mau opeope ame kekahi mau k; heiroka kuikawa no ka wa e ae ai na poka o ka laua j:u. No ka mea, ua hooliloia ke)aj manawa mai ke awakea mai a

hiki i ka hcra ekolu, no ka paahana ana me na hooponopon o ana i ko Jaua mau hemahema liilii apau e ikeia ae ana. No!ai{a, i ke kani ana' o ka hora efcolu p. m. ponoi o ka alu na ahiahi, ua.hoemakaukau iho la laua no ka hefe ana ika halealii, eiike me ke kono aka iE"mēpera, ke Za h< i o Rusia ia laua. Oiai hoi na lono e lawe heleia ana no n a hana oka ahaike ajka Hakualii R> h'aU I/ivoni o Kara i haawi ai no ke Koa Kiai Puka Helu 6 ma kona home po noi. A he nui no hoi na olelo mahalono ka mea nona ka ahaike i huipuia hoi hoi me na lealea a me na meaai ono i hoomak&ukauia. A i oi loa aku hoi oia ka ma luhia ame ka hauoli i loaa i na mea apau a hiki i ka hookuula ana o ka ahaike iloko o na hora koli'u o ke aumee.

A o keia mau oielo mahalo i loaa ike Koa Kisi Puka Helu 6, no kona kulana kilakiia ame ka helehelena kailipuuwai o ke kanaka u'j. Ua kaa puu aku ia mau mahalo ana apau maluna o ka hakualii o Kara ame kana kaikamahine u'inohea Xerovisa, ka pua nani hookas< o ka hale p Kara. Ano na kinomake hoi o na poe okipuu o Sana Peteroboro i ulupaia ai e ke Koa Kiai Puka Heln 6, ka Bea Keokeo hoi o na halokolokowai o Polani, Aole loa he wahi meaJ lohela no lekou ma ua la nei, oiai aole hookahi kino i loaa aku, no ka mea, ua iaweia e huna i ka wa oke Koa Kiai Puka He!u 6 j kaawale mai āi me kona ukali opio Hiuka.

| I meu hoi c inaepepo o ! e ?.i |na hana j.i uw;.i eleele i hooka i huaia iloko o ka* puuwa; u' ka :enemi. A .pel.-' tho 'n i-.lohe oieia -ai i k-:fii lono no hkou, ame-.ka haawina weliweh a iakou i auamo ai, no ko lakou ha!r.v,ai ana me ko lakou hopena. Ma ka horn 4 p. m. i hoea'ku ai.ua Koa Ki;n Puks Hēlu 6 <:ei iloko o -konf pnhii pihi. o ka oihanakoa kaulio, o na puali īmeperiela o ka Eniepera, no ka ha iealii me kona ukali opio.

Ai ko laua hoea ana aku,e kali mai ana ke Aliikoa Kiekie Hukana ona koakif»i komau o ka Emepera me kona mau \ikali no ka hookipa ana aku i ke Ka penakoa We!a in>ua o ka Emepera. Iloko o na puih pumehana ana oua Koa Kiai Puka Helu 6 nei me ka olomana Hukana. 0 ia ka wa i huli se ai ua Aliikoa Hukana nei a alakai aku !a Ika malihini a ka Emepera e kali mai ?na ileko o ka holo nui oka halt alii me kona mau ahi koikoi. Wahi no nae a ua Hukana nei i kamailio mai ai i ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei, eiai la~ kou e aneane aku ana e komo lloko o ka puka oka holo i.ui o ka halealii: "Ua makaukau na mea apau a i ki>ii waleia aku nei no ia oe o ka hoea mai. "a he nui pu no hoi nalii e nohi) Ia me ka Emepera, no ko lakeu ake loa e ike i ke kanaka opio nana'i hoohaahaa' ino loa aku i ke Alii Mazoni o Tua." l, Alaila, e iilo ana au i ilio ma lihini Imua o na ilio kamaaina o

ke aloalu nei. Eiike me na kii pohaku mahala na ko lakou mau maku e nana ai, ea?" "Aole pela e kuu keiki, «ka, be malihini hanohano ce na ka Emepc-ra, ahe poe hoaai J?ikcu apau imuH aka Mmepera. a o oe iho Ja ka helu. 12. Ona Ka penakoa kaulio i loaa kela hano hano oka ai pu ana me ka Emepera." " A-ha! Gwau ka ka hueio loa o na ai pu aku ana me ka Emepera," wahi a ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei me ka hene pu ana iho o kana wahi minoaka. A ke Aiiikoa Hukana no nae i kaomi mai ai i na lima o ua Bea Keokeo nohohau nei o na halokolokowai o Polani, me he mea la e papa mai ana iaia, mai walaau nui se ce, o loheia mai auanei.

Oiai lakou nei i komo aku ai iloko oka puka'o ka holo nuj oka halealii, ana mea apau i ku ae ai iluna oiai ka Emepera Petero ka Nui e ku ana iluna me ke kaulono pono ana 'mai hoi o kona mau maka maīuna o ke kapenakoa opio kulana hiehie e ukali mai ana mahepe o ke AUikoa Hukana ame ko laua mau ukali. A imua oua Errepera nei i kulou haahaa iho ai ua Koa Kiai ī*uka Helu 6 nei, me keia mau Wahi hualelo pokole mai kona waha ae: | "E;ka Mea Kiekie o JRusia 1 nei, e ola mau loa ee. Ua oluolu ia i kau kauwa nei ka heoana aku i kau kono t me ka i mahalo palena ole."

"K.pena Wejf.!" w&hi a" k.t Lmej:cra Pttrro k* Fui ku ie.'j ohi wa-pohe, jaia i lalau mai ai i ka'lirf>a o ua Koa Kiai Puk". Heiu 6 nei, O ia no hoi k.-.-ua 1 puili ae ai ilokoo ka poho o kona mau lima me ka hoomau ana r-- hoi i kana kamailio ana: "Ua oluolu i ka Emepcra Petero ka Nui ka hookipa ana mai ia « e no k*na kono me ka | hauoli nui. -i . "Oiai, he makemake loa ka Emepera i na kanaka opio koa ioa eiike me oe e kuu Kapena jWcla iloko o kona nupuni no ka ai pu aua me ia." ! Haalulu iki iho la ka puuwai 0 ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei no keia apo ohaoha ana mai a ka Emepera iaia me kana m'au olelo e kaili maoli aku ana no i kona puuwai, ana hoi e ike la, jua piha pono o īoko o ua holo inui nei o ka ha!e;i!ii i na'lii koi Ikoi o ke aloalii e kuku 'nui sna liluna me ka hakapono ana mai hoi maiuna ona. i A ua Errepfra mī heu i hco-| kuu ae ii i ksr.a apono sna i ka ]ima o ua K.oy Kiai Puka Helu 6 nei, iaia i hoohuli papu aku ai 1 ua Koa Kia ; Puka Helu 6 nei imua okone mau aīli me keia mau w.«hi oieio oluolu me ka leo malie: "Ke hoolauna aku nei au im.ua a oukou <a Kapena Weia Caiza o na Pu&likoa Kauliolme perie!a Helu 2 o ka Errepera e noho mai la ma ke kulanakauhs!e o Mcstkao. "O keid ka malihini hanohaho ka Emeptra Petero ka Nui maiuna o kona papaa'na a. rru; oukeu e na'līi koikoi, "Nolaila, o ko oukou' manawa keia e naue iku ai no ke keena i hoomakaukf.uia o na meaai." i O ka huli itla no ia o ka Emepera a ku'ilima pu aku !a me ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei. A ua Bmepera nei hoi t- ala kai dn;\ i knna malinini r:nio ria lii .'ipau e uka!i mai ana niahope no ka (heu ak:<u o ka' h;ile;i!ii, ■kahi i hoeimakaukauia ai o na meaai no elima haneri kanaka a oi. Maluna o kekahi mau pakaukau loloa he elima ka nui o haneri a oi kanaka o ke pakaukau hookahi ā na kaikamahine opio pio hoi he elua hanen me kaha'mia eku lalani ana ma kela a me keia pakaukau iloko o ko la kou aahu nani. | Ua hewa no hoi ika wai na mea heonani i hoomakaukauia, oia» na mea gula ame na meeiala wale no kau mau mea e ikeia aku ana iluna o ka papaaina.

■ Aia nae mn ka papaaina nu waeoakonu ka papaama i ihoomakaukauia r.c ka a tne ūa Koa Kiai Pt ka Helu 6 nei ?;ne na kuhina o ke aupuni i konoia no ka hoohanohuuo ana i ka la o ka kakou Koa Kiai Puka He!u 6. Ia lakou apau i noho iho ai maiuna o ka papaaina, o ia no ka wa i hooinaka ai o ka ai ana ame ka inu ana i ua mea inu ame na waimomona no ka poe inu ole no ke ola o ke Eoa Kiai Puka Be!u 6 ame ka Emepera ke Za hoi o Rusia. Ua lilo no nae keia panaaina a ka Emep<rra I ua kee'ae'a nei a kakeu i mea nui loa, no ka mea, aia ola ke si ala a ke kilohi malu aku la maluna o keia a me keia apau o na'Ui e noho ana maiona o kela ame keia pa paaīna, oiai oia e noho aku ana ma ka aoao o ka Emepera e no-

.t ho ana nia ke peo o \r> p»puai na. i O Ke'iiikoa Hukbnac:r e na ukaii mai no hoi ma kon-; "Koao' a o ke kakauolelo a pi.u • I ku Tcropak:n3 pihi n<> _vhorma kf kahi 30&0 ine ka H - iku Apeko, ap\ la fcku ro 1.-n me }ka nuī o na'līil eai e *'nu ja e hauoli ana me kii p ; h= m - ha!a no ke kula ame ke kanaka iu'i oke KOa Kiai Puka Kelu 6 ame ka mau hana lua t!e ahfkf hs v n&'ih i ike maka ai. E iohe puia aku ?na hoi iwa- • ena 0 na'H i ike o'e i un Bea Keckt;o nohohau nei ona htlokolekowai 0 Prbni i« lakou e nisna mai ana maiun;> 0 ua kaeaea nei me ka "hialaai nui me keia mau olele. "He kanaka opio wale no oia eia nae, he kupaiannha 'loā' ka , ikaika i.loaa ilTa, a i oi loa eku hoi he maemae a waionohia' kona helehelena o~ke k&.ns.ka u'i i loaa ole eku kona ><? , puni ke o S: rr> Petercbcro holookoa nei.'' "Aole paha oia ' ka*u?" wahi kekahi poe alii e iho. "O kekahi, aia wale ka maka 0 na kalkamahiiie k«pwa ma luna ona kahi i nana ai; ■ ' Ua hu ae la ka a-ka a ua poe aiii nei, ka mea hoi nana i hoaui ae i ka m&ka o ua Koa Kia' Puka Helu 6 nei. Ia wa oia i ike aku ai i ua poe alii nei e.hene ana ka lakou a-ka,.ia lakou hoi apsu i haawi mai ai 1 ka lakou kunou heom.n kai ana, oiai no ko iakou mau maka e nana mai ana iaia, a ua kae'ae'a nei hoi i panai aku ai me na minoaka olueln, ka mea hoi a kekahi poe ahi i olelo 'aē ai i kona mau ho&: "He wahi kapt;na wale iho no kona kulana, ai oi loy aku 1 hoi kona kiekie, nj poni nn-olii*» o i 'a 3ka Emeper;i. "Bia nae ma k nana tku he . haahan maoli kor 1 ano t .me kd

i waipahe i loaa o!e i kekahi kaipenakoa no ka Emepora i hoohanohano ai mamua aku nei. be ano haaheo a haa'eei la kanaka opio, 3 0 keia hoi, he okoa wale no i kona ano, elike me keīa a k-ikou apau e ike aku nei t t;:< hiohiona o ke koa wiwō ole e mauia aku te; e na kaikamahine o ke a!d ahi o ka Emepera Petero fca Nui." ; Aoie i pau.