Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 14, 3 April 1918 — HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela

KE AIWAIWA AME KE AHI KANANA o rubia H« Koa Kiai l J ukft ī!tslu- Euno o ke Aloalll o ler Emepßrn P«t«r« "Ka Nui A I OL&-: O KK K AIK AMAKINE AUI ADBBAISA 0 OANA ?®tBBOBORO.

MOKUHA VJI "Ua makeukou na mea apau a, i hakalia wale no i kona oluolu ae. A hoi iho no hoi, he wa maikai loa keia e iioohuo! oleia ai. Aole oia wale no, aka, no kela mau kanaka opio, aoie he maopopO o ko laua wa e haale'e iho al no kera mau ia sku ' paha, a * oie no ka ia apopo",no maopopo iki." lae la hoi kekahi: "E malama ioa kakou ma keia hana, o lilo mai no o kakou ka.luahi." Ao ka kekahi hoi: "O ka loaa wale no o kela ope palapala i nalowale mai ka Hf>ku Zoiopa Kf fa aku, o ia wale no ka mea nui." A pau aku la ka laua nei lohe ana i na olelo a ua poe nei e kamailio ana, h lakou hoi i raanao ioa aku ai, a ua Koa Kia' Puka Helu 6 nei i huli ae ai ia Hiuka ika i ana aku me keia mau olelo me ka leo malie: "He auna nui maoli no keia o na poe heheoa okipuu o Sana Peteroboro nei, ina aole a'uj hana me ko kaua Aliikoa Huleana i keia ahiahlme nel ua hoo koioia e a'u kela pee hehena hu i poe hele lanekila nei ma na pa lena apau o ke kulanakauhaleaiii nei." "O ko'u manao no ia, eia nae aole o kau wahi manawa kaawale, me nei ua pa-pa lealea pu kaua me kela pee lecbiti au wana o a Hiuka me ka akaaka p.u ana iho. "Ae, aohe a kaoa hjr,a e ee, e hoi kaua, no k« me», ua mao-l popo ia'u ke ano o ka lakeu! mau olelo, no ke Alii Mazoni kekahi a no kaua kekahi. "O kekahi, no kela mau ope pepa waiwai e waiho la iloko o ktiu paiki-ili kaahele kekahī, a*u hoi e oielo aku nei ia ee: ' "Aoie ioa e ioaa ia mea ia la koū, ahiki i kawa a*u e l»we mai ai i poe paahao na'u imua oko Rivsia nei aha hookolokolo." O ko iaua nei huli ae la no ia a hoi, a ia lāua nei hoea aku ai 1 ko laua nei wahi home, e noho mai ana noke Aliikoa Hukana. O ia ka ue olomana nei i kamailio mai ai me kela ano ma:u Bo ena he piha oluelu no ne kaoaka opio: "Ke kuhi oei au ua hoea mua ihō nei olua i ka hale nei, e!a no ka olua mahope mai kahi i hoi mai ai." ~ i "Aole ika hale iho nei no oaaua, a heie hou aku nei hol maua no kekehi wahi hemahema t ioaa ia maua no ka mau:a huakai hele o keia po," wahl ;a ke. Koa Kiai Puka Helu 6 i a*o koke aku ai no i ka hoopunipnni ioa Olomana nei, oiai Ukou apau 1 hoi aku ai iloko o Ua rumi hooklpa e noho |ai, a ua Oiomana Hukana nei hoi kama iHo aku ai me ke am puiwa:

"Auwt! Fela io ka ho : . E hele io ana no ant; olu ; i i keia po?" "Ar, ela u wakua m:<iki, a o keia iho ia ke kumu n'.n o kuu kauoha aea. &ku rei in ee e hele I n>ai e h-ui ne m&ua, mnmua o .ko'imua h-a-aīele ana iho ia Sa- : □a Pettroboro nei no ke kulana kauhale o M( $rkao." "Hauoli mao!i au i ieuu lohe ana i keia nuhou, a i b wa hea olua e haaiele iho ai ia Sana ' Peteroboro nei?" "I ka hora 12 ponoi okeiaj po." | "Bai-gole?" Ona diabalo j ko olua hoahele ma na mehameha ma na kuaaina a.kuj nei," wahi a ua Aliikoa Huka-j na nei me ka akaaka leo nui! ana ae. . .■■ .. "He oi aku ia mamua o ka] halawai ana me na hehena o! S*na Peteroboro nei," "wahi aj ua Koa Kiai Puka Helu 6 nei nr.e ka miooaka pu ana iho. "Aole no hoi e hoopanee sku oo kahi wa aku nō hoi mamua o keia au e hele nei me ka rr,e hameha, oiai, ua hiki loa ia'u ke hoolawa aku ia oe e kuu keiki i ka huina koa :»u i makemake ai no ka ukali pu ana aku ma ka olua huakai." "Aole loa e hiki ia'u ke hoopanee hou aku no kekahi m?.nawa, no ka mea, no pa3 ka'u olelo imua o ka Emepera, no ka haalele ana iho ia Sana Petf:r>boro nei i keia po." "A pehea hoi, i mau koa e ukali ai ia olua, no ka m'ea, e hoike aku au ia oe e kuu keik', he oui na poino o ke alahele a olua e hele aku ai. "Oiai, aole keia he mea bo-' makeaka wale iho no na'u, be mea oiaio ellke me ko'u kamaaina i ka nui o na poe powa pa kaha wale ma keia alahele a olua ē hele aku ai no Moseksr> ma ke auriioe o keia po." Li-o ae la na maka o ua Koa H.!ai Puka Htlu 6 nei. A Hiuka hoi e Huliu mai ana i ko laua mau wahl paiki kaahele me ko! laua mau lio i lako pono no ka! huakai hele. !

A ua Bea Keokeo nohehau nei o na halokolokowai o Polani' i kamailio aku ai imua o ke Alii koa Hukana nei me ka leo kueo o ke ano mau o na kanaka koa wiwo oie: "E lohe oe e kuu makua ma ka oihana, aole loa au i make make i raau koa, aole no hoi ma na ano apau. | R "He ole ia'u na kuia apa.u e haiawal mai ana ma ko maua alahele, a e heie ana maua t:o Mosekao no ka 'make ame ke ola. "A ina o ko maua hopena iho lā ia he make, ua oluolu ia maua ke auamo ia mau koikoi r p&u me ke kaniuhu ole," "A no ko maua hoea lanakila no ke kulanakauhale o Mosekao, e ioaa m t ii ana no ka maua wa h;i leta ia oe me ke kanalua ole." "Heaha ka manao nui o kau mau olelo. Aole anei I mau koa ea; e kuu keiki, e noonoo pono oe, mamua o ko T u ike ana aku ia olua he mau heana no ke ka naka; make ma na palena meha ūōehā o Sana Peteroboro uei." "Ē kuu makua ma ka oihana, wahl a ua Koa Kiai Puka Helu 6 neī me ka leo nui, me ka hoomau ana aku i kana mau olelo

) nre. na maka wiwo ole-o ke kaeaiea koa: "Ua makauk \i ka o; o ka'u f ahikaua arre kona ki!a pai»kiki um«nf! ofe. "O ka mea ia nana e omo akn ike koko ame ka i'o o na v hehena apau e hoao ana e kiu.o po mai ia maua ma kā-mau ala'hele, a o ka'u.enau pupaaapana waka loloa peuliuli.hol, ua lawa . ioa ia e luku i kanalima ilio kaI wau laepaa oka pak<tha i ka . minuke hookahi. ; "A ina no ka loaa pono o ke|kabi o iakeu i ka'u mau pnka l ulia e hoolel aku ai ma ko lakou f mau papaauweē, ua lawa loa ia fno ka hoomoe ana ia lakou r ilu | na o ka ili honua me ke ala hou jole mai." j Haalulu ae la na leheiehe o lua Aliikoa Hukana nei, me ka |iiakeke pu &na ae o kona mau jpapa niho, isia-e-nana pono mai j ana i ua Koa Kkū Puka Halu j 6 nei me kona mau niaka ano hopohopo i a huMi o ka ihoiho kukui e a ana 'un?. o ke pakau kau. Oiai u?. i lomana. nei i ku ae si i!ura i l-.el» wa a he'e tnai la ma lea ao»o o Koa Kiai Pukal Helu 6 nei a paipai iho -ma na peohiwi ueo o ua eueu nei me ke kamB)!io ana iho elike meakeia: "Bai-goli, e kuu kei.ki, ua piha oe me na o ea tausani hehena iloko o ka lua o d : a baio, a'u e kapa aku nei ia oe pela. "Wele, ua ike no au, he mea ole oa mea boowc!iweli apau i na kanaka koa !oa elike me 'eeu ano. A oee pu kekahi e kuu keiki ma ia mah'le ame kou uka li opio. '■Aka. e hoomEinao, e hoouna fcku ana au i mau koa kuikawa ma ke kakahiaka o ka la apopo no kahi kauhale o Ninieo pme Lieio, no ka hoihoi ana.mai i ko olua mau kino kupapau." Akaaka iho la us Koa Kiai Puka Helu 6 nei no keia tnau olelo a ke Aliikoa ieia i kamailio aku ai i ua olomana me ka paa pu ana aku o ko na mau lima konahao ma naj poohiwi oua oiomana nei " mef keia mau olelo me ka leo akaa-i ka: i "O kahi kauhale o Ninieo a\ me Lieio, oka palena anēi ia o j Sana Peteroboro nei." j "Ae, oka palena io no ia e.j L hoea aku ai no kahl taona o Pa kcre ma ko olua. alaheie no ka ' muiiwai nui o Vologa. "Ma keia Wehi o Nin:co anie ' Ltcio, he meu wahi ioo loa kela

e loaa koke ai oloa i na poino, aiEmua o ko olua hoea ana aku | no ke taona nai o Pak< re. M j U A pehea hoi mamua aku o| |ko maua alahele, he like wale : |ao anhi ke ino eiike ae la toe| keia nuu wahi au i , hoike mii nei i ka inoa, "He oi k a eku ia» £ole i< h e joaa ia ce he mnu huikaia sna | no kou hookuu maaiahiia ana e ] hele ma kou alahele, ao!e, aolei loa no. ' "Nolaila, e kuu keiki aia ka, oihana, e hoolohe pono mai oe 1 no kou ola a'u e owaio aku nei | la oc me ka ?eo aioha keiki. A i no aole oe e maliu mai ana, a ! ua ikaika aiaoii keb manao koaj jua ole iioko ou uo ka hiki ana ' no ia ce kr- paio ;.ku i kou olaj iiookahi imua ona hantri o naj hant;ri o ua fttulu o na poe okipuu o S.\da Feterobcro aei. |