Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 27, 3 July 1918 — KA HAIOLELO A KE KEIKI'LII KALANIANAOLE, MA KA LUAKINI O KAWAIAHAO, IUNE 9, 1918. [ARTICLE]

KA HAIOLELO A KE KEIKI'LII KALANIANAOLE, MA KA LUAKINI O KAWAIAHAO, IUNE 9, 1918.

E KOO-lIOALOHA. j •'Ua kamailio • pinepine aku ;ui iu- oukou i j ko kupono oka heo-hoaleha ana nia ka r oukou j mau hana a p.ui e iawehwe ou k« hūoiaL ana aku i keia n ea, ua !ilo ' hana mua na'u haj hoo-hoaloha Wak'rfn*>, ; rr,:. o kua mau hoaloh.i b, i h;,:i ai ke hv<)Jc'.< ia m.:i ka'u mpu heoponepoao ahaoltl.o c:n. i ake a'.u.ai e hanaia ma' a l;!o !'i; . w.i o k,. ah:.' !e--lo lahui. E ae crru e ho .komo heu «>ku au iloko oko oukou noono.; i-keia mcto ako kekoii aui nui, "e noho a!oha kakou : ri kc,k-"j īho." E ho-a k-ikoa i keia manao f 'jha mawaena o kakou iho, i pomaikai aī kakou m.a.i kr:ia haawina a'e, m~i ki ola ;.na o Kameh-meha. Ina ua nele keia aloha maleko nei o keia lueikini o Kawaiahao, alaila, aole oukou i noho iloko oke kulana kuikahi o ko oukou ana maanei nei. E hio keia i mea nui iloko o kakou m.?. ko ano he lahui kanaka. He moi hsna o K-unehameha. ona hilahila i ka hana, aka, a'o p-nepine aku oia i kona poe k*n-.ki 1 h-cm;u ,kt mahi ani iko lakou rnau aina. "I ka man-vu i luo ai ia Kamehameha ka mokupuni o O u z -e', a c:si oia ma kekahi o kana mau huale' 1 - r i mokupiini nei,' ua hoea mai la oia no kahi o na īei kalo i mahi oīe ia, a 1 piha i ka nahelehela, haawi koke ae la .oia i ke kauoha e mahiia ke!a msu loi, a e kanu ko«e ia aku. I kona manawa hoi i ike ai ua nahaha na pa o na'loko i'a, ua haawi koke oia i ke kauoha e hana houia na wahi i naha-ha ona loko i'a a e hoopiha hou ia mena pua amaam?,

KA MALA NUI A KAMEHAMEJHA, "Mahope koke iho o kona r.a'i ana i keia mau j»ejr6ku, ua huii hoi sku la oia no Kona, ma ka mokupuni o Hawaii, a &aawi an'u la he kauena alii, e kauoha i rsa kpnaka e akoakoa mai no fca mahi ana i aina. Ua akoakōa iiiai la'na alii a me na makaainana i keia mala, a mamuii oka nui lo? c> tke!a.kihapai ui kapaia aku la kona inoa o Kuahewa, rua no keia kihāpai ke waiho la ahiki i keia "!a ma Kaina!iu| "l ka wa i oo ai ka ai, a i ka īke ana' o Kamehamelia i ke ano oka huhuki ana'a na ali» i ke kalo, tiae ka oeeu hou ole-iho i ka o-ha; a i kona ike ana'ia lakou o'uha'ki ana i ke ko, a kiola ika elau i kahi e; aika wa hoi i puia a'i ka maia, ma ka hua no ke eki, me ka hoomaopope o!e iā o ka 'pohuli, hsav.i ?ku la oia i keia' kauoha; "E kuo mau alii, i ko oukou uhuki ana i ks

ko!o nunui, e eneu heu iho ika e-ha i'oko oka pu'e, ōo "'ka roea, o keia mau o-ha k\ makua- o nakalo nunul." Noiai'a, he h-, \ i; 'r > m keia i waihoia maī ika kake 1 \ \ *<uk, aole wale no he haawin# a'o maikai, aka, he mea e pomaikai ai, Tkru uhaki an 1 '-l ! mai poi.ia i ka on'ou ho'u ana 'lho ika e rj, i r e ana ka k«ikou tj< u j oopu ia ia ma mea i kekahi la. Iko ctkcL i ika maia pala, e m&kaa)? in« po!- u c;i po, no ka mea, ua like ka mo ; a me ke kanaka, hoohua mai ana ia i kona hua i kekahi lu.'' HE MAU OLELO A'O | MAIKaI. "He msu o!eIo;'o kupono loa ke'ia iloko o keia wa oka pilikia. E a t o māi ana «a ia kakou i ka haawina ao nu», e malama a ac!e.hoi e.hila-; •'hila.'i ka paahi i ka hoiun. E a'o mai ana ia kakou e hana oifci keia kaua e heouka ia ana." "He mea pono ia kakou e nooneo, aole he mea maikai ka hockā?wa!e ana mr-f ke'ia kumuhoohalike ae, a hooma uny un a wah i kahi mea liiiii i kakou. E hoomahuahua kakou i ka mea i lo'aa mv. ka manao pela t peno ai na la ua e mai «na. Ke halawal nei kakou he alo a be alo me ka haawma kupiiikii o ke ao nei'- E mahi kakou o Hewaii nei ika lepo, a e o!a hoi

mc k , '»£ u i '• • !T1 • ' n ' s " ai'i'!, :» m-! k; i-.: •. ■■■ aole he r,*F- £;■:.-:-aL* ;c/ ; :;ana. f 'E hoo i i i<-, kr," ii .ch a Icj k.'kou mau kupunn i 'ia'i t.t m 'iiii k,i o knkou. Aole l?kou i !ii! ih ii iKil' •" < " r i» f mea no ko lakon p' i'io ik 1 ' y■ h ko l r, fcou kulap.'i h')lorsui . Ao> iol' 4 N:'.k'.:n k e b >om«I "u:i k<. •, lv u» i !*o •'. ili' , ei 3 B lilo pu na uana e k') ,u Tī 'i A-ifM".', '<,ua hhii hana n' ■ ik..: 1 i \ ī n> '< t -vaht " :r.v ka !oi '»:n - i, e. v\ v u l . i-u " m p-.no ta ;k'k'i t-n ■ U'i i :c ■ e. <vivvi ih >• J" "I :a ih<'C>.u aiu ae, !e p.-;j ■ i .'u ka' (waiho r.;;r; : • t -,j •, 0 oui; r- ik> meA > l?o kn!kou Mei u la iI. I'a i pae aku ai m;i na wa • m ene o L hu'u', Mau', kau ha ?-ku -a cit i kon<i pi e ki-'aka e hukiia j na Wia u k.,j itk , ewj heweheia na a mei n* ana, " e heo i uhi-i ke i.o o n-i war ; ihh. »hookoia kel-i k.jjhi i r,u '•• u po- pu .li hc-|

ookoa,; Ao f e i I rsa, kja c> keia hana a Jco \nk j -'ī ■ e ku ana ma ktk ! hi o n' l e ke hn3 i Wa-īaīe'-ilo, mal.'hi in. ;<, !. i' -h oW- 'ukn, ai ka manawa ona t ;i ; a ! ■ r ; ft .j ITI ; r *na inua onr>, kEmailio -l'u o-a im-.'a o hona poej kanaka i ke<a mau huaale o poina o!e: j e o'j mou tjjk'i 'nu ika wa; :iwaawa, aohe liope -e hoi ak.u ai." •"Akahi no iloko o ke!a maniwa, s ike konona kona m'>u fīi;i n-? r. i kr- 1 ki maoli o ka.. weheweheia .a,n o n» iako 0 ra .waa,. Ina he mal:tu iieko 0 kf.a [ '.e ko i, a manao ae e holo i wahi e pakc;'e r, u-i !rj;p ioa \a ae ia mai ko lakou noonoe ku f no ka mea, «ke auhee ana me ka rrnn'r '• h? h.mi paakiki! loa ia, no ka mea, e los'; ak 1 - n i bk )<': i m ene mi, mamua oka lana ;u • o na*w?,a i ke kai. Ao-| he mea eae naoa i' hookomo aku ika koā oi ae 1 kona poe o keia hana hopkahi wale he haaa hoi o !c:? make a me ke o!a.

"I keia la e hoomaikai ae ai kako i ; i-r< h - na ako kakou Ni'i Aupuni. Ua uhuki i i ae k:i makau a me ka hohe.wale niii ka puu-vii mr. o kpna poe koa. Ua ho.opihaia aku lakjn m: ka manao uilani, e h c,, c ", «.\ , k lanil; U, au, hoike m-i k 4 uuo ; k ko.i, ir;u "j k\ I nakila i.i lakou, a u;« !"••:.-:"t k'ia !;-u i nu', ''PCe Paniwai o lao/ no kr< rne'*, u? n<!i kn lukma o na kanaka o Maui. KAHEA IA j\'iAl V. NO KE i:/;UA.

"1-kea ia, u-i kau.' mai poe o ko Kakou! lahui e heie e hep-akaukau ia: lakou iho. [ no ka lawe ana \ ka hsna kilp.'kik i kau ;hol maluna o na makaauuina no ka hooko anaaku; no ko lakou ama, a eia r«a kahi i mak*:ukau lo e komo kino aku ?K,ko o ke kaua aui oke no nei, nia,na kahu» ktoa hookahe keko o Paian;, a e moli.i aku ikv u.kon mau ā)!s, n-. ke kokua ' ana'aku e hoom-.in* ke kuok-u o m i.iiui lika ole oke ao nei, he ;r,ea. pc;o loa U rt lawe ara m.'.i ik -i meio oko kaii'ou moi nu : -, imoto.no līnwiii n -e k r:: luhu : ' l:an»k;<. E Hio ia i mea na k;;!,'-u e h ip.;-i ?Ā. E 'iio ia i ku'.eui' aiakai ho ko kaki-u poe koa maluna ona kahua

kaua, a no kakoa hoi ka poe e noho ino ana ma-i hope nei, e hocrn ;nyo ro-a kakou i ke'3 mct.\a! e hiipoi iioko o ko kakeu mau puuwai, e liio ka-! kou i p'oe kokua a:<u, i ka poe ma n i.kahua kaua. "Ma ke ano he 1.-hu kani'<i, e hoomanao, aole he hoi hou > aku sioko ona ia kahiko o ke kāumah:'!, ?k;i, e pu:i »na". aku ko kakou mau alo imua, a e hoo: iko k.:ko - j kulana mamuii: 0 ka kakou mau hooikaika aoa,' e hana ana h:i, e-oili !Bai kekahi hopeaa maik ii no ka aina a kakou' i abha ai, e hoolilo ana hei 'i haokahi aioa alaha, mamui ona am ako kakou ■ aiii nui hoo'kahi, I mea e hoo';o <a ai keia me-' ; nao,'e liio kake u i hookah? m?» ka 'maano, i hoc- ! kahi ma ka puuwai a i hook*;hi nia k:\ uhan?, e ['hoohui sna i k-»kou n f ««i kipoohiwi i hook«hi, 'a»nee aku im«.a e !i-- * na mea o< ae no ka aina ak' koii i Ek.h i n-.r ki h o I:j kakou hookam»,-'ka i -pimi.. K.i'iak..ham, ae e hoi e porua ī k,t m; i) oko k..kou moi nui: "Imua e •••,.. poki; v .ūu i \-i \vu .ova i va, aohe nape e boi aku ai." : ■ ■ \ :! Oka ha'o-elo ako Ke'ki A' ;: m \r\t 0, oia kekahi o n'a haio ; c;o na?u loe mU "' -i i» kdkou ke kwe a hoemaopo, a makou e ne; aku nei ' Ika iahui, e heie imaa a ;nai e- -■ h ■'pe, i unn- ■ uma i ka umauma, i kipoohiwi i ke kipoohiwi,