Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 33, 14 August 1918 — HE MOOLELO IRELANI NO KE KOA MAHONE Ke Koa a me BERIANA A i Ole O Lucinia Malaki Ka Ui Nohea Kaili Puuwai. [ARTICLE]

HE MOOLELO IRELANI NO KE KOA MAHONE Ke Koa a me BERIANA A i Ole O Lucinia Malaki Ka Ui Nohea Kaili Puuwai.

MOKUNA 11. Na Kukun»..Oehu Mua o ke Kakahika —Kaa Maialo o na Moneka ke Koa|Opio Mshone me kona i»ka!i. I k'ela wa i wel eia ke koloka mai ke poo ae o Mahone a ike aku la oin i k". kaualako rrm o na powa i kekahi mea i owiliia iloka o kekahi koloka ulāula"iloko o ke mi bna wahi e waihian l ilun i a ka lf-po kawan pohopiho. la w.i hoo!cih ; no p;a i . ike aku a.i i na Ke : kii!-i D j re-' maka e ku anr mi aoa - o ko j laua riJ3u lio, oiai hoj ko laua, mau maka e kaulo n o >no mai ; ana rr.fi k" u!a pih • > Mahope aku hoi o laaa kona| 'makuah.-i'nn ke a!i : powa ne kina pihiknua e huUa ana iloko o ka mj!,»Ti9iama e aa ma ana. Oiai kela wa a k* ma o na ihoino kukui e ho hu wale ana ia loko o ke ana> me ka makauk>u e himāi aku i ka winiwini o ki lakou mau ihe iloko o ke kino o ka lakou pio, ina e hmwiia :.kn ana ke kauoe like n e ia." Aia hoi.ke ku !a imua o !a.-j kou o Do i la me kona mau linii i knup *ei 1 a pia mn kona j kua. . Mamua riku hoi o kona ?!o * >hi i ku mai ai he eha mm ka nika powa me ka lakou mau laamh'e i hoopololeiia mai i kona puma-n Ke hakapono la hoi ko !akou mau maka maluna o ua Donah ne ; , me he mea fa e lele aku sna e koliola, a i ole, e aimaka ae isīa, Ak n .o, u j alawa se !a ni. m >"kg hoomakue 6 ke aUipowa m i'una o ua Donala nei a paue aku !a me ka leo nui moakaka Ueia mau olelo: U» a'oia na ilio e ko lakou leahu e hoolohe i ko iakou !eo, a j Ip lakou ii e hoo!oh- ole aj i kona e lalau koke aku no oia rrn ko lakou pepeiao a hoopai aku e like mē.kana i ike ai ua kupono. Pehea la oe i kepa mat ai ai ia'u me ka manaomo? Ua moeuhane mua no auanei pe ] ka hopena ola mau au? E ke kanak* "MalokO: o kela heiau hoano, kahi a koV mau kupuua ! Hoho af a hala' aku la; a o kahi hoi a kuu enepakaha wale no e noho npi \ ka'ika f i ae ai oe i kou Hma akau a kau mai !a i kau pahi-

kmn ku in; 1 ! me ka meuemene ole." ! Noiaiia, ■ualoko no oia heiau hookahi-e n'inhai- ia ai ko olua maii o!a, m.«l:ina.h )i. <) na kiokīo pohakn k e!«V o K*i i ne Mama e haawua aku r.i ko olua mau ini na na manu 'K- raka. I U.i k.! .ia -•.!<". •n i kanaka e kii mai ia I i hw.» a.ku. ! iloko loa o !ii : •. i v•o ma a haalele : Vu t < !.'U i. j Ika hala ana uku o na kanaka na kanaka na lakou i lawe aku ia laua, ua huli ae !a ka ka kou Koa Opio Mahone a hawanawana aku la i korla ukali me ka !eo mauliawa o ke kaumaha. B Dpnala, kuu hoahanau, ua pau ka manaolana ana no kaua!" Aole kaua e ike ana i ni leelea o ke kahua mokomoko o Kelonehf Mdi kaniuhu e kuu Mahone; a'oha, wahi a kekahl leo i hawa j nawana iho ai ma kona mau pei

,jpsijO. E : a tn) he hoa'loha a j he kokua nanf e hoopakele ia 02 mai ka !u kapspau ae o ka mike au e moe mi. E na L'ini! wahi a Mahone Heaha kei.i leo a'u e loh c 'nei? Heuhwe lapu anei no ka po, a h * mea kino anei ia? f I ke kt:u a ia iho nae o kona \ leo, ua pae hou mai la ka leo iloko o koni rnau pahulono me ' ka maopopo loa. ( Mimili o'a rruu karr>u ; ua jhoomaopopT kok<? iho la oi?, he mea kino no oi >; aei'e hoi e nke mekann i koho wale ai. Oiai nae oia e lupea ia ana e na manao kuko, e ake ana e ike *ku i na he!ehejena o ka mea nona ka leo ana i lohe.aku ai; ua poha hou mai !a no ua leo la me ka nahenahe i oi aku i ko ke Kolohala o ke kuluaumor: E kim Mihone alohal E ho.ilnna i kou manao, mai pihoihoi a hopohepo no ka leo au e lohenei. ! I kd haule aria iho o na mapuna olelo hupe ioa, ua hooho koke ae la ka kakou Koa Opio Mahone: O ka leo kela o kuu kalkuahihe hookame! Ka mea nona na lima lahilahi nana i hoomaloo ae i keia nuu waim ik-i i ka wa i loaa ai ia'u na inea o kuu hoahele o na la kamalii, a hoa'lpha hoi o na Ia aoo, Eia ka oii me a'u iioko o keia luapo, he kokua a hē puuhonua no'u. O Teresa Finola, ua hiki mai oia e ike i ka hopena o kona kaikenane popillkia! Ae, na na !eo hoolana o ke 'kaikamahine a ke aliipowa i hoohauoli ae i ka naau o ke Koa Opio Mahone a haule aku h oia iloko o na moeuhane ana no eeia mau ouli pahaohao o ka lu ihuna o na powa. Q'tai hoi, i wa, aia ka mea nona ka leo nahenahe o na hora "mamua aku ke kiai pauaho ole ala i na helehelena mahok* hole o ka kako\i Koa e moe la me kona ukali. No ka mea, ua haalele akq oia i na powa o hoolala ana i ko lakou wa e puka ai i ka j waenakonu o ka po, me ka aha? ,pu ana aku i ka kakou Koa Opio Mahone me Domla no ko laua homē ma k'ekahi nuli o kaj aina. |

! B waiho iho kakou ma keiā, i . . jwahi i ka kakou Kon Opio Ma-jh->oe a me kona hoahele iloko qj na.pulama makaala loa ana a jna ilio punikoko o na ululaau o ke awawa hoanoano o Kalene' Mama e walea ana ilpkp o ka lua pa-u ma ia koena pf j a e aluli ae hoi ka kakou nana ana maluna o ka poe e huli nei i na |powa maloko o ka ululaau, a pela hoi ke ano koa io maoli oj ke KeikiaHi Mukada ka hiapo kamakahi a ka Moi Beriana o Kinikora. . ] Ae! I kela wa a ke Keiki | alii Mukada a me kona mau i koa ukali i komo aku ai iioko o) ka ululaau, e hahai ana ma ka j meheu o ke aliipowa a me na Keikialii Denemaka, aole la}cou i ku iho a kali ma ke poo o ka ululaau a Mahone ma i nalo aku ai. Oiai, aole loa i komo mai iloko o ko lakou noonoo na haupu ana, aia he mau luahuna kekahi maloko aku oia, kuono pali. Aole loa he koa ikeia kona hopoole a me ka maka'u ole e like la me ke Keikialii Mukada e hoakele ana i kona liokaua me ka wiwoole iloko o keia wao akua i uhipaapuia e na ululaau I kahi hoi, a na powa i nalowale aku ai me ka emoole loa. i E hoomanao pu ia hoi, he nui na kahua kaua a ke Keikialii Mukada i hwe ae ai i ka lanakila me ka |haaheo nui, a ua hopupio ia eia kekahi o na koa jkaulana loaa o Denemaka ma luna o ke kahua kaua. ] Aole no hoi e loaa iwaeoa o na keikialii o Dinem«ka kekahi kanaka makaukau loa i ka hoohana ana i na niea kaua e Hke la me keia Keikial'i Mukada ka hiapo a ka Moi Beriana. I keu wanae a kaua e na makamaka heluhelu e kanpailio neii eia oia ke imi nei i ka meheu o na ilio Denemaka iloko lilo o na ululaau polikua o Kinikora, oiai nae na eheu Konouli o ka po e uhi holookoa ana i ka aina mai kela pea a hoea i keia pea. Qwj qae, ia wa hookahi, o keia no ke awawa hopkahi ij kaulana no na hanauna lehulehu i. hala aku, o ke /'Awawa o | ke Kupua Elele." Me ka oiaio| pu ia ma* t he wahi ia no nai uhane lapu a me ka hoopahao- i hao, - ; Ma kela wahi i nalo emoole aku ai mai na maka o ka poe e huli ana me ka ike ole ia o na meheu o ko lakou mau kapuai ; wae, aia he elima tausani ka nui | o na poe e huli ana ma o I hoo\ina ana la a l?a Moi oerU ana.. Nolaila, i ka qhi ana mai a ke kupua eleele o ua awawa la i kona mau eheu konouli, ua huli hoi aku ke KeiKialii no ka halealii o kona makua a hoike aku ia i ka lona i ka Moi Biriana no keia na!o« wale hikiwawe ana o ke aliipo* wa a me na Keikialii Penemaka ma ke Awawa o ke Kupua Eleele. U% heike pu aku no hoi oia i ka nalowale ana o ke Mahone a me kana ukali ua make paha laua, a i ole, ua paapio ia paha laua, He mea e ka hikilele o ka Moi Beriana i kona wa i lahe, aku ai mai kana keiki i keia po-]

ino i kau aku maluna o ke £oa Mahone. No ia hikilele a me ; 'lea piha hoonaukiuki pu ua' pane māi īa oia: Ma okuu pahikaua nri; h» mea anoe a kupainnnha 'lo i k • pakele ana aku ona eneaiMno loa mai ko'u mau pualikoa aku? Oiai, eia lakon ke kml niai nei ma na alahele, n;i o-oina me ka makaala loa. Nolaila, aole loa n l.ikou f;i'» a alahele ni me k.i .loaa ole aku o ko'u mau pu»likoa e kiai mi i ana. īhea lakoli i nalowale ai mai aoe aku? wahi aka Moi korfā makua. Oiai makou e hahai hoomau aku ana mahopeTku o ke Koa Mahone a me kona ukali me ka mama i hiki i ko makou mau lio ke lawe ia makoa, a i ko ma kou komo ana ilōko o ke Awawa oke Kupuā Elele, ua nalowa!e koke aku la lakou mai ia |'fnsrtcott aku, Mahope o kona nuka iki ana :me kana keiki,'ua liuliu koke iho Ia no ka Moi Beriana no ka hele ana me kana mau keiki punahele e ukali ana mahope om. Ua hoi nou aku no hoi ke me kona !u?ui makua ma keia "Ruakaihele o ka naele o ka ululaau a me na awa wa kuhoho. He mau hora kakaikahi ma ia hope mai, aia ka Moi Beriana ka hopo ole a me ka wiwo ole ke kamoe la l kona alahele a me kona poe e moekololio ana no ke Awawa o ke Kupua Eleele. Oiai nae, i kela wa a ka Moi Beriana e nele nei me kana keiki he mau kanaka kakaikahi Iwale no ko laua i waeia mai waena ona poe i hele wale a lehia i ka lawelawe ana i na Imea kaua i kela mau la koliuliu i hala. Ua hoea aku la lakou ma ke kae o kela awawa mamua iki iho ona hora o ke kuluaumoe: Oiai nae lakou e hele ana ilo ko oka ululaau, ua huli ae la ka Moi Beriana ka wiwoole a noi aku la i kekahi o kona mau ka e hele pu ana iloko o na ululaau me na lama: E haawi mai ia'u i kekah kukui lama. E kuu Makua, e ae mai owau pu kekahi me oe ma keia huakai iloko o ka pouli o i ka meheu o na enemi. i E malama i koū kulana e kuu keiki. E hiki ana anei ina mea kinowailua He alakai a akeakea mai iko kakou ala? wahi a ka Moi. J£ alakai aku no au ia kakou iUIo o keia awawa, kuhoho kahi hoi e Kapa mau ianei o ke awawi o na uhane ino a me ke Kupua Eiele. fiia au ke ike nfi i ka maiamalama oke kukqi ilalo o keia wahi e kuu wahi a ke Keikialii Mkkada t £ hookoio aku maiaila, wahi aßeriana. ( .Nolaila, ua hou ( ae la oia ina sepa a hoomaka aku la e iho Halo o ke awawa 'kuhoho e waiho mai ana imua pna. I kela wa a e iho aku tMH, ke ike aku lakou i ka maiamaUma o āa. itmu kukui ka weaa uwi illku o ka u.u- -• * ' Uau, - ?l'

, /ik?, b lJt.u e i hu..a !., , jiUi j sj kt dv _,vm ua i-a'g|» >.v i j iiiu i£ lv 4 ,iiftj.u I( ri tl »ja ;z i. nio i 3 mai a\ i"w bw■ >e no pku UUlam/ilallM. .O- ko.. •• I«>KI>U |rmu ,UJP4. .■>'■■'{M 'i ip- ka r. ik: ko o ka Jajst>u uiau mea k tu;. | Ua heie aku la [akou a ma ke o . kc?k-iiii kiih'^w; 1 . i. uikuihol-. j«kou h"aa >v-s|r a-■)iic\ Ua h<i|i : iī ,noc 3l> rir n : , t: . , aku. ■i.«-. i.:}.,, u.d ■. |.. . Heufr? jk« hoiionu.o kci:i|wahi e kuu iei? j Aole i: maopopo ia'u, aka, he hana hiki loa ia ke iko &■ aku me ka lo.ihi oie. He panaoio nae ko'u e ia koke no ' lakou ma keia wahi ae kahi i jpee a;. No ko lakouike ana jmai nei i ko.kakou mau lama. pela lakou i nalo koke ai me ka : iakou mc.u lami. j Ua le!e iho la ke Keikiaiii Mukada ilalo. a he.'e āku kapa muliwai e hoio ai i ka hahonuJ Mahope o kona hele ana no kek-ihi manuwa, ua huli mai la oia a kam nlio me ka,leo liilii, | He eono kapuai ka hohonu o ka wai ma kela wahi o ki kaha wai, ."w.ahi. n ke Keikialii Mukjdi. ['.■■; | Ke manao nei au, o ke «hi aj kakou i ike mai nei, aole ia he . I ahi mai kekahi mea kino k^aka mai. j Eail E iioopau loa oe.e knu keiki i kel't mau aooaoo lapuwa ie, wahi a Beriana. ; Aia he «nau malumalu ao, iakou e pee mai nei maloko o keia mau kuoho aku. He manaoio ko'u eia o Fiora ma kekahi wnhi kokoke fit'ai maanei, n hoomiiha iki iho la oia iaia i lele ai ilalo mai kona lio iho. 1 Nolai'a, ini ua kekoke aku kakou i ona la, alaila, e lohe koke no oia i .ko'kakeu wahi a ke. Keikialii Mukada i kamailio koke aku *i. He meai pono nae ia'u ke kauoha ae i ko'u kanaka puhioie e ka|hea aku iaia. ; i Humtbslai e kau eie i k,m o-le ii kou lehelehe i kou a k;ihea aku ia Fiora, malia !eia oia ma kihi kokoke hoopaain ai. , | Aele i pau| j