Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 37, 11 September 1918 — KA MOHO ELELE DEMOKALAKA MA KA MOKUPUNI O HAWAII. [ARTICLE]

KA MOHO ELELE DEMOKALAKA MA KA MOKUPUNI O HAWAII.

Ma kekahi o ko kakou wahaoleio "Ke 0!a ! o Hawaii" oka pule i hala, i ik* <a iho ai ka ' manao o kekahi moho E'ek- o ka aoao| Demofealak?, i hele k'jōpun. aku nei i ka rooku-f puni o Hawaii, e kuu ans hr>i i ksna upena no i ka hoohei ana ina m»na kol o o n;-< Demokala-j ame na Repuba!ika e iilo m.-ii a m&lia o' hei iō'no kekahi poe i kana upena. I O ka mua o na mēa i ike ia 'ho «i, o«a no kc-; oa Kukulu ana ae i ke o upena ne ka AINA a rre ke a i k* ana aku ina ikoi o kana u;vn-, i f i.u aiaoii ka maikai oka mohala r. ia ' r 3 o kana upena e neie oie ai ka htl t -• i-awnana koho), aka, inā e hoemaop j u »ho mēka o kana upena oka hono . , • ik 3 ;» no he upena me na mak» puh?J. ». i' r aohr pomaikai e loaa' ans īn.-. e p-i hu- k.«l- -1 )a«a nei. Oka ninau A )s ia a ki n i.-i: D-ila i.u-

mau mea ia i m )k:rnak(-:'j nui i<*, ao ke D.il3 paha' rpea ioi aku, īo ka mei, ua o!eloi-i oke dala ka mee e hiki ;! rM m.-:t u; a -« ka mnau, e loaa a-na anw ia rn:.-a lee kolio aku kakou ia Kauka Lemon;» a puk: i nono si ke koho nui ana paha i līke me kana e kalahea nei? Ma ko makou' ao?n ke hoo'e ba aku nfi i ka oiaio o keia mau ole'o e kaUhea īa nei e' kekahi moho E'e'e L' hui oka aoao Demokalaka, no ka mea, aia he mea mau s.ku, elike me olelo ake kanaka naauao "O ka mea makemake ika waiwai, aoie e |Nt u kona ono ana ika waiwaī." Owai ia poe? O ka mea no nana keia ole!o e kalahea nei e koho aku iaia a puka, a ffle ka pohai o lakou nei ma iho a ike aku kakou i ka la koho a hoea msi; ao ka <Me?o ana ae aia a puka hooko ia ko kakou e loaa ka

aina a me ke dala, oia kekani ōna olelo oiaio o!e, a e ake wale ana no e kohoia aku a puka, pau ae la ka hana, no ka mea, ua hiki no ia kakou kē ike iho, aole e hiki ika mea hookahi ke hana ia hana; oka mea ka e Hiki ai no ka mea he Peresidena Demokalska a pela'me na hoa o na Hale elua. Oka wa la ka pololei, o ka ianei paha e olelo nei, a i ole, oka na hoa hanohano paha o ua mau Hale &Ia i ho!o mai ai ianei a hoike akea ae iko lakou manao hilinai, me ka olelo ana mai, "ma: hoounā ae oukou i Elele hou se «awaho oko oukou Elele Alii." Ēia nae, ke hele mai nei keia moho a olela mai e koho iaia a puka, no ka mea, he D<;moka!aka ka Peres : - deaa a pela me na hoa o na ha!e elua. He oi aku ka pono e koho na Demokalaka ia Hoa. L. L. McCand!ess no ka wae ana i moho ma ka aoao Demōkalaka, mamua o ko lakou haawi ana i ko lakou ba!ota no Lemena, ano na kumu, oia wale no ka mea nana i paa ka aoao Kalaiaina Demoka!aka, ina aele oia, e kala kahiko i pau ai ia aoao Elalaiama. Eia no ke hoaoia nei e punuku i ka ihu o ka moho McCandless i ole ai oia e holo kue i ka moho i makemakeia e lakou nt' ruj, eia nae, ke kue aku nei keia no kona makee no i ka aoao ana i hoomanawanui a;; n/ji\, he niea pone ia oukou e na Demokalaka ke ue - . pono.

Wahi ana e ho?ke ne?, re 25 aoi oa roa kahikiō kona cobj ana i K » ei, ua noho ma Kauai, a n3iUtla «iai no O-ahu, 'hiki i.ka mokupuni o Maui, ma kana oīhana kaūke; aeie nae he wahi hana aha i hana ai no ko ka leha, iehn pono, koe wa!e no, ma k:i liio ana naai o ka aipa hanai holoholoha o Kabik:ru ; , ake hanei nei paha oia i kekahi pee kar.ak\i nu.L-lo na, aka, heaha paha kekahi h?,:m .<n nMĪ 1 īa ī mea e pono aī ka a e hiiinai ia ai ko ka lehulehu poao nialuna ona, aole loa he roea ī ikeia, koe wale no paha he mea waiwai oia. Aka oka tnea nae i. ikela i ke'a eiahlua aku nei, oia no ke komo lima ūiu ana ae oka Luna Nui o ka Aina Hanai Holoholona o ka mea e kalahea » |iei, maluna o kekahi apana aina e pili pu aoa,'

ua wawahi. ia l:a- pii 'a kul : ai nna po.u!, •. a u?jha- ' naia me kekahi m;iu har!a ino e ae, * ika hoopiiia ana rmus o kn Ah??, u ■ kan iī k i hoopai.a ke Kanawai. i: Pehea Ja, ua kupono iho Ia 110 pahii oia ,i mea nana e imi i aina no k kou rne kei:i ike ae no . o kakou i keia iuma alunu aina nu«opopo, .mo ka. hoao oJe o Kaukd Lemona e ho-.ipohopone, oiai, o kans kiiki no ki mea niaa i hin- kein malia paha o oit-:o ma ; , oia iho la ka lawel wf oihii.ia. ! ana; ain- peia )ho la, alailo, e hwehwe o*h ; in9. !ia ana ko k"ī.o's p:ro ma ke o poe waijWO, dj kj j»cpe e htei m.>) an'i he nele ke lUw'ao k«\kojUcja re" ī Eieie,

• Ke o : e!o i.t i)c : n* ma-faa'd eie o Elele |i ke m u pene; aeie pahe» ht; p:''oiei oia irnsu 'na ?,<, e hoomaopopo m ■-•e, ohi 'n e : v. i i-:=~ pom-iik'ii " id, o!c ,!:«£ mamo : i a keu ; r . ;ho E.Je wa'e no, aka, j rre n,. keki: a t; h.'a!; li-i kek,iLi h .na a iko kakou iiloie i rr.;.k •• .U ;.i, e hiiei a; \.j kake u [ke ha-.;{Vi aku tna hihna-i p:ha- ana iko kakeu. ma on:i !a ra<: ka pMap-.ia hoopi. mai ka | Auahui Puuhonua o na Hawa».* -iiku i hook.ipu koke ia ai k.i woiona, y a hoio h' 1 .kaiiawai uo ke k-ipu ioa ana, ake hooko la nei i keia la; a o ke.-k.ihi pono i oia.no ka pono koho b'ilcta o na wahine, mamuli no īa o ka, hana a ko kakeu Ahaolelo Kuloko i haia ai a hoouna i,ku i ko kakou Elele, ua helo ke kanawai e hoomana aha i ko kakou Ahaolelo Kuloko e hana aku i Kanawai; he makaah ole .snei kei^? Maha p u ha, oka makaala ole oka Ēie'e e kamaiho ia nei, no na mea no ia e pili ana i ke Kanawai aina; kela hoololi no paha i hookomoia ma oka E'ele la, a kekahi poe i waiho aku ai : ika palapala hoopii me kanawai; aole nae o a hana ana he mea ia e oielo ia ai he makaala oie, ua kaa ma ko kakou aoao kn makaala he mea pono e waiho aku i kue no ia mea, a. oiai eia no ia hoololi.ke waiho nei, a oka manao, aia a hiki mai i ka manawa e h;>pai hou ia mai ai ua hovloli la, oia ka manawa kupono a kakou e olelo ai i ka nnkaala ole a hoohemahema io maoli oka Elc-!e, ke hana o!e oia; ak», aia nae ia kakou ka p'ino i.oi aku, o ka wailio ana aku i kekahi maiiao kue n»ia mea, no ka me3, oka hoololi i hookomoia, na oukou no ia na ka poe waiwai ma oka loio la, ama ke kulana oihana pili laula okn Elele, a nk e hiki iaia ke alo ae ika hooko ana aku ika makemake o kekahi pehai ona mana koho i hohui ia i # akou iho i hookahi; a pela i ike ai kakou i ka hana a ka Ahahui Puuhonua i hana ai. Ua hiki mai ka manawa oka pomakai no kakou mamuli o ka hoomanawanui ana, pole do he pomaikai anonuie loaa ana ika manawa ano, aole no hoi i kekahi mau makahiki ehke paha me ka manawa oka Elele e hoinoia nei, he laki aae ke hookoia i ka manawa sno a I kekahi mau makahiki, oka mea maamau me na makahiki he nui a iloko hoi oke ahonui; ake nana ak . nae kakou i na mea i hanaia iloko keia mau makahi, ku keahua o na pomāikai o ua poe waiwai nei elike me Kauka Leraona ma. Eia nae, ke olelo mai hei i ka makaala ole o ka Elele vo ra aina home hookuonoono" A ua oleio ae" ka mooo Kauka Lemona he Mcs2 oia e alakai }ana i ka lanui i ka aina e kahe ana o ka waiu a | mei ka meh (Amerika;) ina pela ka oiaio, {< e paIpapau ana kakeu he aa ko.ka haie," no ka mea, i o ua Mcse la ka n'.ea i kaupsl«»naia ao'e e komo' |ioko oka rīif>.a »o kana mamo ohamu huina;; a ua heokoi* peia. • ,*:-a i loa peh iho la ki mamo ela ka Mcse, ke kauko aku oni makou ika lehuiehu e makaala, . >oa i ko oukou m ma koho, in-i e wsc io ana ka - ko'i m nei a puka, a kohou.i ke kau mau a hiok >i mea aloha, oko kakoa hoauwaoa ! i 'oa o-i > ■ ine 40 p-iha makahiki, aohe ■ pi v.U. - 1 -.a »-ia ta kakoo, he oelt niau loa.' Aka, li" nv i pono ia kakou ke k. j '3 ok,i n i maka maluna o los.)a (Elele Ali') ka moi i wae ia i alakai a i paa hae no kakou, ka mea a ke^ka- 1 hiuapuie Wsdnan iao mai ai, he.mea pono e hoomau ia ka Eiele Aiii ma koa > noho, he kaaka i hiiiaaaa.