Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 7, 1 February 1893 — HE PANE LAULA. [ARTICLE]

HE PANE LAULA.

| Maka “Leo o ka Lahoi” okala 25 o lanoaii, i ike la iho ai na manao awahoa o Bukl. He kanaka oe aole e hiki ke .hoomaopopo ī koa aoao akaa a me koa aoao hema. I kekahi manawa aku nei ī hala, nai koa hanaino ia Kalakaoa, a īa Lilia no oia ano na Makemake no oe e Kepahalika o Hawali nei, a pela wale aka. Au e olelo mai nei he aloha dala makou, aole he aloha aina. No’a iho, aole au e lawelawe i keia hana ma ka makee dala, a he mau aelike hoī i hana ia no ka aka mai ia’a, i ka puu dala nai, aole loa, e like me JE. Buki i hana ai i ka aelike e hooikaikaa loaa ka puu dala koi poho he $30,000 a keu a kahi haole ī ka ahaolelo o 1890. Aole anei he mau enemi laua i keia manawa? Aole loa au pela e lawelewe nei i keia hana a ka lehulehu e ike mai nei, ke hana nei au no kuu ike a hoomaopopo he mea ia e ala mai ai o na pomaikai no ka aina nei, oīa hoi ka Ikē 'mai o na poe walwai ona aina e ua maīkai ka hookele aopanī 0 Hawaii nei, a ua hoohai ia no.hoi malalo o Ameiika Huipuia, alaila, e hele mai lakou a hooula i na hana hoa a me na hoopomaikai e ae iloko nei o ka aina, a e papalaa na loaa o_ na aīnp. ke hoolimalima aku ī ka poe mea dala. Aole, o ka nele e like me keia wa' e noho ia nei ka ilihane. Owau, he he hanai holoholona ka’u hana, a ua ike ao hol i na pomaikaL A ī keia maa makahiki mai nei ho! nele. Hoiae hoi 1 ka,aina kalo, oia ana no, o ka lol . kalo no $100 mamaa, ua emi mai la a i ke $40 a $35, nele maoli no. Oia ka J u i Ike ma ka imī ana i pono no ke ola ana ī keīa ao. Aole o kau hana o ka hakukole, ua pan ka-pono aa e Bdki, aa hoolilo mai oe ia’u i ka wahine i hoa paio. Nol kou mau makahiki e Baki ī noho ai i ka oihana aupuni a hiki i Eamoa, heaha kaa hana hoopomaikai i ka aina ma kau iiookela aupuni ana? Nolaila, e nana oe e Hawaii, mai puni aka i na aunaoBuki m* Ua nui ko oukou mau.makahiki o ka ike ana ī ka lakou mau hana. Kapae I ko lakou mau leo, he ao hewa ia a Buki i olelo mai nei, he mea hoohilahila ia ka wahine a kanaka e kamakaīa ana ī kona aina hanaa, Aole keia he kama. kaia. O ka Moiwahine * no kal waiho mai i kela mau olelo i keia puka pepeiao lkala mamua ae o kona kau ana ī ka moku a holo no Eauai, i kona noho ana ae ī ka noho moī, “aole e hiki ia’a ke nana i ka lahui, oiai aohe o lakou walwai, e ku ana au ma ka aoao hoomaemae; o kapoe ia na lakou e hoopomalkai mai i ka ama. ,, hehanahoopomaikai ī ka aina. He mea hilahha anel ka hana pono. Nani ka maluhia o keia manawa ē noho ia nei, ke aupuni keia o ka' pono. E huli mai e ka hikina a ka la i Kumukahi, a ī ka welona olu i Lehua, eīake ola oae Hawaii. Aolehoi he hoolaha o Eukiike kamakaia, hilahilaole a hoowahawaha ia no ka hoīke ana o G. Nawaakoa I ko’a hale ī kahi manawa i malama ia ai na halawai, ame kau hanai aku ia auna i ke kope. Eia ke kamn, na Baki ma ia hana, he poeHawaii no. I lilo ae nei ka hana o keīa hookahuli ana o ka aina . i keia aoao, make loao Buki mal kaniniau,aianoana lakoue hookahnli, pono a -maemae, ina na kekahi poe e ae, alaila, he kumakaia, he hilahila ole ahoowahawaha: V . ’ v - ; V- V • ■ ,v

• • - * ;' -■ • • ■ '■ ' V na Hawaii ia’u. Ona Hawah no e like me Baki kai kuka e pepehi i ka Moiwahīne, a ma kana nupepa, no i pualmua ma ai na olelo akea o ia ana paha i kahali io ke aupuoi ika Baki ma hoao ana, ina aa make ka Moiwahine, aka, no . ke kaa ana oka lanakiia oka hoo kahnii aupuni i na mamo aka poe aole o lakou mau kako e lawe wale i ke ola, pakele aī, a eia no ka Moiwahine ke olamai nei me ka malama pono ia. * Oka noa nuī koe, e hoomanao e na Hawaii i keia olelo a Kamehag meha*V., īmna o kona maa haia kane a wahine, “aole pono na kanaka Hawaii ke noho i ka oīhana aupani, īna $100 ka uka mahina, o kahookīekīe koke mai la no ia, hlolo na kaula wati gala, o ka lawe koke mallano la 1 eloa a ekolu mau aole anel pela ī ko Baki ma au? Aia - no ke kia hoomanao ke ku mal nei i ilina o Koula. Manao au, na dala no kela o ke aupani i hoohana īa ai kela kia hoomanao. Ona hoopomaikaī īa la aBuki i ka aina nei i kona w;a e hookele aupuni ana. Ea, nanī keia poo aupuni, ī kela manawa nae ke hapai memeue mainaei. He lawe au i ka nupepa KaLeo, amaka Buki wahakole ino i k Mol Kalakaaa, i ka makahiki 1890, no ia mea, ua haalele au ia nupepa ahiki i keia la, hoopailua kela nupepa, oiai he kanaka haipule hoi, he ino nae ka waha, pehea no.lao Baki e noke mai nei ia’a, me ka ike mai no he hapa i ka Ha- . waīi hapa ika Amerika, ke ka nei au a hana i pono no laua a ī elua, he kane wale iho nei na wahaolelo' ou e Hawaii, a auhea ka pono? E aho ka koolilo ae i wahine ka wahaolelo. O kahi ■ Holomua a Holokee kahi a’a i ike iho aī ke kaanini mai nei Eia iho kahi hoonanea: Kuu aloha e, kuu aloha, Kuu aloha i ke kaī o Mokapane, Pane ka ka leo nawali i na pali, Hanakuli ka noe walaau ikanahele, Kohu ole kamakanī heUluau, Kela kapna waha noke i ke kuahiwi, , E kapa inaī ana ika pohaka o ke ino ia, Ua manao i ka malie he kai koo, Oko Kona maa no ia o ka lai, . He malino īa na Eha mai kahiko mai, Kohu ole ka lae* hala o Keaau ika makani, Kāpane wale mai no i ke klnia Nanāhoa, Uoki oe e ke Kona mai hana mai, No’a ka lanī kahonua ka aioa o - Pnna, ; E o mai e Kahekili I kou inoa e. Me Ke aloha i ka Leo, ia Holomua Holokee aloha oukou a pau. Na’u no na ka oukoa - kaawa wahine, ; ]stxkapu Stose.