Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 13, 13 February 1893 — Ka Hiki ana o na Komisina Hawaii i Amerika. [ARTICLE]

Ka Hiki ana o na Komisina Hawaii i Amerika.

la Mi a o le io 1 ia MaM ✓ Aiii m Iiiail Hooho AmeHea e hui lima C " . me Hawaii. ■ * Malalo iho, ke waiho aka nel makou i ka moolelo piha o ka huakal a na Komiaina Hawaii i hele āka nēi e Imi pono i Amerika Hulpala,. a e heluhela la me ka anoi nni. Ke ka ana o ka mokuahi «Waila ,J i . Kapalakiko. ~ Ua kn maalahi 'akn ka mokuahi Hawaii- “Waila,” kapena E. F. Oameron, e ahai’ana i na Komisina Hawaii no Wasinetona, ma keawa o Kapalakiko, i ka hora 2 wanaao o. ka Poaono, Ianuari 28, he ewalu maa la a me umi mau hora ka ma- • nawahoio mai Hoholulu aku hei. ' Maikai wale no na ola o na Komisina a pau, a o ke komisina omaimaī * Kakina i hoouna pu ia ai ke Kauka Uay ,no kona palekana, ua paapaana. , ae oia a hikī ke hele ma kona mau kapualiho, i ka ekolu o nalamahope o ka haalele • ana r ia Honololu nēi, a i ke ka āna i 'Kapalakiko, ua ola.Ioai Ua pahua' na pule anaana e .makē o Kakina ma ke nla a e holoaīa ka mokuahi Waila -4 ka papaku o ka hohonu. E malama - ka pee i noho ma na knpuahi knni, 0 hoi mai auanei i:a akua unihipili . e ai i na kahu, • : O ka holo loa o ka Waila ma keia \ pii ana aku mai lalo aku nei, he 269 maumilei kala. ■ 'Ma ka hoi ana mai nei a ka : “Waila,” ua haalele aku oia ia Kai -palakiko ma ka la 1 'o Feberuari, a - ua ku mai ma Honolulu nei ma kā :hora 6 ahiahi o ka la 10 aku nei o - Febernari 9 he Sjnau la a mē 8 mau hora ka manawa holo mawaena o na awa.elua. O na puolo hoomana- ': ..‘ manala na kahuna o ka .«Holokee ,J 0 ;■a mēl'ka“Leo” ’i hoouna aku nei mahope, loaā mai nei no i ka moku V e lāna ana mawaho ae o Pelekunu, Molokai. ., . • Ka Lohe ana o ke AoJi ka Hpokahuli Aupuni ma Hawaii; I ka hoea ana aku o na Komisina 1 Hawali i Kapalakiko, emoole ua pahola: awiwi aka la na lonooka hookahnli ānpuni ma Hawail nei ' me ka hoohikilele nui īa, a ua pu- > halahiu aku la ka uila i ka hoolaha . ana i keia mau meahou mana wahi a pau o kela aina nui palahalaha a , hala loa aku i na aīna mamao o Europa/. Mamua o ka nāpoo • ana o ka la, ua puni ke ao a ka waea olelo 1 hoopuni aime keia mea hou. 6 ka noeau mua a-na Komisina /Hawaii no ka waele ana i ko lakou alahele, oia kahoolauna ana me na .poe kalepa waiwai o Kaleponi ka ' ppalawelawe hana ma Hawaii nei e : haha ai no ka’l3koa miāioūai hele ; _ aku; ai .mai Hawaii nei. Nolaila, ; ma ka auina la o;IanuarI 28, ua kahe halawai p nalkahu o ka

Papa -Kalepa o Kapalakiko eka Peresidena Pond ma kona keena oihana ponoi, a ua hīki ae ha kahu Ohanman, Meny, Nelson, W. Hennry Uimond a me MeKinnon a me kakauolelo Haynes o ka Papa Kalepa. Iloko o ka hora hookahī i noho ai keia poe, ua hoolohe aku lakou i na wehewehe ana a L. A. Kakinaa me W. R. Kakela i fca moolelo o ka hoomaka ana o ke Alii ka Moiwahine e kukala mai I Kumukanawai hou e lawe ana 1 na pono o na haole, a īa mea aku ia mea aku. a hiki i ke kukulu ia ana ke Aupunī Kuiwa a me ka lakou nusiona e hele aku nei i o ka Feresidena Harisona la. Mahope o ka puka ana aku o na Komisina, ua kuka hou na kahu a ua hooholo e kahea i halawai no ka Papa ma ka hora 2 aulna la Poalua, Ianaari 31. E haipai ana no hoi ka Ahahui Halihall Waiwai o Kaleponl i halawai no. keia kumuhana, Ua hoopukae aeno naē ka Peresidena o keia Ahahui 1 kona manao e i ana penei: Ke manao nei au he mea e pomaikai nui ai no na Pae Aīna o Hawaii ina e hoohuiia me Amerika Huipaia, a pela aku.. la Claus Spreckles i hiki aku ai i. koha keena hana i ka hēra 10 kakahīaka o keia la, Ianoari 28, e kali ana o.Kakina me ka makemake e kukakuka me ia. Ua piha he hora 0 ko lana noho kaihailio ana o iaua ✓ . wale-lno me ka: ae ole ia okekahipoe e ike ia Spreckles... Uawehewehe aku o Kakina i ka moolelo piha o ka hookahuli aupuni, e onoa :ana i kumukanawai e hoole ai i ka pono koho balota o na mea a pau, koe walē nonakanaka Hawail hamau ia, e kipaku ana- i na haole a pau maī Hawaii aku, alaila, lawe āe 1 na aina. Nolaīla, Ina aole e ae ana o Amerika e hoohui ia Hawaiī, alaila, e hamama ana o Hawaii no ka anake. Ua hoōia pu aku o SpreckIesiahopena. Ua hoolaha aku o Spreekles. i kona manao ma ka nupepa Exami* ner , ma o na lono la i loaa mai ia J u, - ua hooholo au ī ko J u manao-he pono ia Amenka Huīpnia ke kuahana aku i kona mana malana o na mokupunr a pau o Hawaii no ka pono o kē aupuni maikai. Ua hoike no hoi o Hon. C- R. Bishop I kona maoao no ka pono e hoohui la Hawaii me AmenkaHui1 . * * * s puia, a ina ole e ae ana o Amerika. e hoohui mai, aehookuu paha la Hawaii i ribupalika kuokoa, alaila e kii ana oia i kona kuleana a pau i Hawaii e lawe i kahi e. . v Nui no na poe e ae i hoike i ko lakou manao e huli ana a pau ma ka aoao. hoohui aupuni, oia o R. M. Daggett, M.- S. Griabaum, R. J. Creighton, Adimarala Belknap, , Y. V. Ashford a me kekahl poe e ae. Ela'ka ke Kanikela Hawaii ma , Kapaiakiko oleio, aohe mea e kanai lua ai i na e hoonui la-ana o Hawail me Amerika Huipuia, e nui ana na t pomaikai. _ ‘. Eia ka Mr. W. G. Irwin olelo, he * hana hoohoi lilo ia Amerīka ke hoo- : hui mai ia Hawaii no ka malama . ana, a e koi ana e hoomoe ia ona l waeaolelo a hiki i Hawāll. Uahiki i mai ka pillkia ma Hawaii, aka aole ) au 1 ike he alanui e ae kekahl no , Amerika Huipuia e hana ai, o ka - hoohui wale maī no, No ka mea, i i na e like me ba 7 u e manao nei, ala-

/* • ‘ ila ua hiki mai ka hopena no ke ano aupunī Moi ina Hawaii. Hooho Lokahi ka Lahai Amerika e Hoohai ia Hawaii. Ua makawala mai ka leo hooho o ka lahui mai ka hikina a ke komohana o ka Hipuhalika nui o Amerika maloko o na napepa, e hoohui mai ia Hawaii no kakou, oia no Amerika. Ua hoala ae na kulanakauhale o ka mokuaina o Wasihetona 7 he mau halawai makaainaaa e hoike ana i ko lakou leo no ka pono ke hoohul mai ia Hawaii no Amerika Huipuia. - Ua hooholo na ahaoielo mokuaina 0 Oregona, Kaleponi, Inidiana, Ilinoe a .meNa loka, he mau olelo hooholo e hoike ana i ko lakoa apono loa e hoohui mai ia Hawaiī no Amerika.Haipuia, a e kauoha ana i ko lakou mau Luna Senate a me na Luhamakaalnana Lna Hale Ahaolelo Lahui e noho la ma Wasinetona, e kokua'! keia manao hoohui mal ia Hawall. Ua lawe ia ae no i mua o ka Ahaolelo Senate nui o Amenka Huipnia ma ka la'31 6 Ianūari, be olelo hooholo na'Lnna Senate Chandler oNu Hamesire inai, he olelo hooholo e kauoha ana i ka Peresidena e komo kokē aka i fcē knka ana me keAupuni Kuika'wa o ko :-Hawaii Pae. Aina no ka ae ana aku i 'na Pae Aina make aho teritori, a e waiho mai ia hana i mua o na ahaolelo lahui no ka hooiaio aku ma ke kau kanawai ana. _ Ka haalele ana .o na i.vo'misina la Kapalakiko a.holo no Wasinetona. Kāpalakiko,.Ianuari haalele na Komisina -Uawali ianei a holo no Wasinetona i ,ka hora 5p.m. onehihei, me ka piha hauoli no ka ulumahīehīe o na ohohla i pahola ia maii na komisina e t ka lahui Amerika, a nolālla, ua .piha; manaolana lakou no ka holopono o ka .Iakou mis1ona. Ua hoio.akn lakou ma ke kaaahip ka Hui Pakipika Uniona e holo ana no Omaha, a malaila aku no Kikako. -E kau ae ana o W. A. Kinney a hui me iakou. ma Ogden, , alaiia, holo pu me. lakea i Wasineton*a. Ua kono ia o: Mr. Kinney e na komisma e hele pu me lakou e tokua ma kela hana. Kikako, Feberuari 2. —I ka hora 12:2 5 p.m. ihiki mal ai ke kaaahie ahai ana i na Komisiua Hawaii ma kahl hookio ma ke Komohanaakaa. Mahope o ba lulu lima pupuahuln ana me na hoa’Ioha, ua.kau ae la na Komisina malana o be kaa llo nui a hopkele awiwi ia ako la i kahi hookio o Fort Wayne, a aole lakoa 1 hapalua bora maloko mai o ka palena o ke kulanakauhale, a ia lakou e holo ana i ka hikina no Wasinetona maluna aku o kealahao Peni.selavenia. A ma ka hora 3p.m. o ka la 3 ae o Feberuan, ua pae palekana aku la na _Komisma a pau -me ka maalahi i ke kulanakauhale poo aupuni o Wasinetona. Ma ka hora o ahiahi o ka la 1 o Feberuari, ua haalele iho o Hon. C. R, BIshop ia Kapalakiko, aua holo aku no Wasinetona o ke kono a ke Kakauolelo E. G. Waite o ke Keena p ko na aina e o Amerika Huipuīa e hele aku naila e kuka pu ai no na ■ mea e piliana ia Hawaīinel, oiaī he kanaka kamaaina ola ia Hawali a ua īke i na makemake .a me na • nele o na kanaka. Ua lohe pu ia mai no hoi, ua haai lele iho o dausEprecles ia Kapala- ’ kiko a ua holo aku LWasinetona ma

ke kakoo no i keia miaiona, no ka mea, ua hoike akea 'ae oia I kona makemake e hoohui ia Hawaii me Ameiika Huipuia* Makaukau ke Anpuni o Amerika Huipuia e apo mai ia Hawaii. Ala ke poo aūpuni o Amehka Huipuia ke ku makaukau mai la e apo aloha mal i na KomislnaHawaii i hele aka la e imi pomaīkaī, a e hookipa ia aku ana lakou me na IIma ohaoha, Ua paa ka manao o ke Aupuni Aeto, aole ene i kekahi aupuni e e noho mana maluna o na mokupuni o Hawaii, oia wale iho no. Aole lakou e hookuu aua i keia wa maikai Ipa iloaa ialakou e lilo i mea ole. . 0 ka nioau wale no ma ko na aoao elua e noonoo ai, o ke aupuni hea la auanei ka mea poao no Hawaii. 0 ke ano aupuni tehtori paha, a i ole ī aupum kuokoa paha malalo o ka hoomalu ana maī o Amehka Hoipuia. Ua knikahi na mea a pau nokahoohui. Aole hana mai a Euelani no Hawaii. Ladana, Feb. 2.—Hoko o ka Hale Ahaolelo o Makaainana i keia la, oa ninau ae o Lunamakaainana • Ellis Ashmead-Bartlett i fce aūpunī, pehea na lono i loaa mai no ka hookahuli aupuni ma Hawāii, a ua makemake ia ha āhā pehēa la ke Aupuni i manao ai e hana aku noiahaea. Ua mai o Haku Edward . Gray, ke Kakauolelo Ahaolelo o ke • Keeha o koha ō nalohēl loaa ua like no ia me na mea hou waea oīēlo : i : hoolāhaia ma na nupepa; ' Ua pākui niai nae oia, i kela manawa āole i mahao ke Aupuni e hoouna aku i-māu mokukahā 1 Honolulu. Ua maaao ke Aupuni ua palekana no ha ola a me na waiwaī o na kanaka Beritania ma Hawaii malalo o kā hoomalu aaa a Amerika. Hoomau hdu aku la o HakuE. .Grayikā olelo, hē mea maopopo, eia he manuwa Eeritania ma ke alanui mal Aeapuleo, Mekiko, e kipa ana paha oia ma Honolulū, oiai e holo ana ola ao Esekimo. ■ 1 ka hoopau ana, ua kukala aku o Haku Edward,* aole he oiaio o kela lohe, ua waiho aku ke Aupuni Beritania i ke keakea kue i ke Aupunl ma Wasīnetona f no na mea pili-i naPae Aina Hawail. • Wasīnētona, Feb. 2.—He mau hiohiona holoke ko kē Keenaoko na aina e i keia kakahiaka o Amerika Huipuiā neī, oia hoi ka waa Haku Jiiliana Pauncēforte ko Berita* nia Amabasadoa i hiki mai ai e wehewehe no ka mea' i lohe ia e lawe mai ana o Beritania Nuii kekeakeakue i kahoohui iaHawailme Amerika Huipula a ma ke ano hoomalu .paha. Ua hoole loa mai ko Beritania Amabasadoa maanei, aole he oiaio o ia mau lono. Apono ia Na Hana a Ke Kuhīna Stēvens e Kona Aupuui. Ua loaa ae nā lono i na nupepa o Kapaiakido mai Wasinetona mai, e apono ana ī ko ke Kohina Stevens kahea ana e hoolele mai ī na koa manuwa mai ka mokukauaAmerika Bosetona maī, ka mea hoi a ka aoao o ka Moiwahine i pau ī hoonaukiuki loa al, no ka mea ua hooko oia i na kauoha mai ke aupuni mai ma Wasīnetona he elua aku nei mau maiama i hala* Mamua aku oia wa, ua māopopo e LkeKeena o ko na Aina e o Ameiika Hoi-

puīa mamuli o ke ano lapnwale o na mea e hana ia ana maloko o Qawaii, aole e loihī ka manawa a e hiki maī ka hookahuli aupuni ma Hawaii a e hoopau ia kaMoiwahine mal ka noho alīi aku. Nolalla, ua kukakoka ke'Kuhīna nui a me ka Peresidena u ua hooholo e pono o Amenka Huīpuia ke lele mua ī ka wa e poha ae ai kekahī luohiona o ka haunaele, mamua o na'aupuni e ae a pau o Europa, a e makaala i na pomaikai o Amerlka, a ma ia manawa hookahi, e malaina i ka maluhla a e keakea aku i ka luku ana i na ola a me ka waīwai. No ia mea i haawiiaaina kauoha i ke Kuhīna mamua aku neī, e hoomakaukau i ka Bosetona a e hoolele aku i na koa i ka wa mua loa 'e hoomaka ai ka haunaele. He Manao Mahalo no S. B. Dole. Ua hoouna palapala aku o Mr. T. H. Davles, Kanlkela Beritania mua ma Honoluiu I ka nopepa Manawa - o Ladana. malalo o ka 1;] .30 o lanuari, a ua hoolaha ia ae m:> ke akea, e hooia aku ana i ka poe a pau he man waiwai kolakou m i Hawaii, o Sanf6rd B. DoIe, he kanaka maikai, naauuo a me ka hoop mo ī hiki ple ,ke kaaalua ia, a nolaila ma koua lawe ana i keia kalana hou, he hoopaa ana la i ke koikoi o ke kulana pioo a-'ihe ka hoopono e halawai aku ai.