Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 21, 27 February 1893 — KA HAUNAELE MA AIGUPITA. [ARTICLE]

KA HAUNAELE MA AIGUPITA.

O ka haunaele ma Aiguplta I keia wa 3 ua ol loa aku ke koikoi mamua oka mea i manao wale ia. Eīa o Europa ke ku hopohopo nei ! no ke poha ae o ke kaua nui i keia makahikl, he kaua e oi aku ana ka welīweli mamua o na kaua eae a X pau aka honua i ike mua oie ai. — 0 ka Hale Hoahu Pduda, oia kela mea i kapala ka “Ninau oka Hikioa,” oīa hoi koTureke hopena, i a o keia hoohali hauhaele ma A!gnj pita, olapaha' ke ahikoe e&oeai ■ a lapalapa aku.

Ua piha ka moolelo o Aigopita ! na leo nlono no Hawaii, a uakuMkuhl mau ia ko Hawaīi hopeoa e k like me ia i ka wa o Kipikona, aka aole nae he hoolohe īa mai. O ko Ismail Paso hoomala ana ia Aiaupila mai ka IS63 ahiki i ka lS7d, uahoohalike la e like me ko : Kalakaua au ma na auo lehulehu, aka ua ol aku nae ka mana hooko a me ka ike o IsmaīL -. iNo na makahiki he umikumamakolu, ua hana oīa e like me kona makemake īho a ua aie aku ī ka haī ’ dala me ka palena ole. ī kona wa i hoomaka ai e noho alli, he umikumamalima miliona dala ($15,000,000) ka aie o ka lahui ia wa. I ka . wa i koi īa aku al ola e hoike maī i kana mea i hoohana ai no la puudala nuī a lawe ai o Enelani laua me Farani Lka malama ana i na hana o Aigapita malalo olaua ī ka 1S76, ua ike ia 5 ua oi aku ka aie mamua o elima haneri mīliona dala ($500,000,000). Ke keia.puu dala nul, ua kukulu > oiaina halealii nani . ma na wahi lehulehu o ka aina, ua hoowaiwai . aku oia i kona poe punahele he nui, a ua hoala i pualikaua nui waiwai ole. Eia nae, ua hooko aku no ia i kekahi mau hana hou e līke la me kekahi mau awa kumoku, me na auwui nui no ka hookahe ana e hoopulu ī ka aīna a me na kulanakauhale o Cairo a me AlexandriaO na hookaumaha ī na makaainana, he keu a ka ehaeha. Kokoke e kanalima mau miIīonadaIa i ohi ia i ka makahlki hookahi mai kela wahī aīna uaku mai. O ke Kadive ma kona ano he poo hoomalu, ua hao pono ole aku oia a kokoke i ka akahi hapaha o ka aina nona ponoi a me kona ohana. E uku ana na makaainana i auhau kīno, he auhau aina he $10, a $15 no ka eka, no ka lio a kekake paha, fae $4 e uku ai, no ke kumu loulu, he $1, a no kela a me keia mekini epauma ai i ka wai, ,he huina okoa no, a pela. aku, a pe!a aku. E ohī ia ana na auhau ma ke “Basfcinado,” oia hoi ina aole e uku kekahī kanaka i kona auhau ma kekahi manawa, e kulai ia ana oia ilalo, hikiikii ia a paa, alaila, hahau la malalo ae o ka poll o na wawae, a pela e hili ia ai a puka ke koko. O kekahi o na kaumaha o na makaainana, oia ka hana hookikīna ia. O na auwai nui a pau, pela e eli ia aī. He mau tausani kanaka i pau i ka make i fca eli ana i ke Aiawaioki 0 Sueza. Aka, o ka hookaumaha ehaeha loa nae,. oia ka hana hookīkina ia ma na mahlko a ma na mahi Polupulu o ke Kedive. Ua hookikina.ia na makaainana e hana no ka.S mau keneta o ka la ma na hana mahiai mawaho o ke knla, a he 15 mau keneta o ka la maloko o na hale wilī, aole ma ke dala maoli e uka ia al, aka ma ka ai a me ka malakeke. Ma na wahi mahi palapulu,;ke hiki mai: ka wa ohi pulupula, e hookikina īa ana na kanaka e hele ma na wahi loīhl no kekahi mau hebedoma lehulehu e ohi polupulu ai; me ka haawi ole ia ona ai a me kahi e malumalu iho al. O ka pualikaua aku kekahi mea hookaumaha. Ua hukia mai na puulu kanaka maī ko lakoa mau ohana mai, hikiikii īa eiike me na kauwa kuapaa a hoa pu-aia e na koa i kahi o ka. mokuahi a wahl hookio kaa ahī paha.. A pela I hookikina ia aī he kanalima a kanaono paha mau tausani o ka poe mikiala hana e haalele i ko. lakou mau ohana, na kamalii, a e waiho 1 ko lakou mau iwi i Aferika Waena, a i ole, i Tureke paha. Eia nae, hoea mai ka manawa aole hiki i ke Kedlye ke hookaa ikaukupaneeo kona aie, a hoole ka poe mea dala aole e hoaie hou aku iaia, Ua hoouna ia ho mau Komisina e huli a ninaninau i na. helu da!a,.kona mau aina, na auhau a me kona mau hoolilo, a he ekplu

i mau makahlki i pau i na komisina - i ka huli ana ma ia hana. s He aie kaa ole oia a hookikina īa l aku la e apono oia I ka Aha Kuhina a na mana nui e wae ai a me elua t mau luna hooia helu e noho mana i maluna o kona waihona waiwai, i > hookahi Beritania a i hookahi Faf rani, na laua e lawelawe I kona l waiwai. Mahope, ohumu aku oia a hoala- • ala 1 ka haunaale, kipaku ia kona 1 aha kuhina a koho i aha kuhina i hou e like me kona makemake. O l ka hopena, ua kīpaku īa oia mai ka ■ nohoalii aku o Aigupita e na mana • nui, hookuke ia e kuewa me ka l uku hoomau, a o kaua keiki o i Tewfik, oia kai pani ma kona wahi. ■ He Keikialii nawaliwali e nohoalīi L ana malalo o ka hoomalu ana a l Enelani a me Farani. l Nui ke kuee i ulu mai mamuli o ; ka lili o na kanaka i na haole a me l na Karīstiano. Ua hooulu ae kekahi alilkoa uluahewa i kapaia o Arabi l ī ka haunaele e hookekena ana i ke l Kedive e koho i Aha Kuhina hou i l noho poo la e Arabi, hoopau ia aku t nalunahooia helu alawe maoliia l mai la ka mana a pau mai ke Kedīl ve aku. ■ īa wa, ua hookokono aku oia i na Mahomeda e lukuina Karistiano • haole ma ke kulauakauhale o Ale- • xandrīa a me na wahi e ae, a ua holoaku he mau tausanl mai ka ■ aina aku. s Mahope komo o Enelani e keakea 1 me ka ae pu mai o na mana e ae. Ua hookaawale aku o Farani iaia, a ■ hoole aole e komo pu me Enelani ■ ma ka hoopio I ke kipi kulokoa Aj:abi. Ua kipoka pahu aku ke aumokukaua Berltania ia AIexandria a lawe plo mai la. Uā ho'auhee aku ka pualikaua Beritania i ka pualikoa o Arahī a hopu pio aku la iaia. Eia no oiake noho pio nei ■ ma ka mokupuni o Elilona. Hoihoi • hou ia o Tewfik e noho mana me kekakooiae na pualikoa Berītania. Ola ka makahiki 1882. ! Mahope mai o iawa, uanoho ■ hoomalu o Beritania īa Aigup!ta. 1 Ua hoeponopono ia me ka. maīkaī. ■ Ua hoemi īa mai na auhau, hoopau ■ ia na hana hookīkinā, kapae loa īa ■ ke ano ohi auhau kahiko, hooponoponohou ia na aha hookolokolo a ' hoonoho īana kanaka hoopono ma na hale dute. Eli ia ona mau auwai | ■ hou no ka hookahekahe ana maluna 0 ka aina, hoihoī hou ia maī na aīna 1 kaiii ia me ka powa a ua oi aku ka oluolu o ha makaaīnana mamua aku o na wa a pau mai a īosepa a hiki i keia manawa. Aka, o Toreke, Farani a me Busia, ua lili loa lakou īa Ene1 lani a ua ninau pinepme mai ■ i ka wa hea la e haalele ai o Eae1 lani ia Aigupita. I ka makahiki i hala, make aku la o Tewfik, a o 1 kana keikī o Abbas ua lilo i Kedive, he kanaka ui ake hanohano. Ua ■ hookonokono ia oia e Eusia a me 1 Farani e kiola aku i ko Enelani noho hoomaīa ana maī, O kana hana mua, ka hoopauanaika aha kuhina mua a koho ī aha kuhina hou elike me ka Tureke. Ua hoouna aku ka Aha Kuhina hou o Beritania I ke kauoha īa Tewfik.e hoihoi hou mal i konaaha 'kuhina mua Iloko o iwakaluakumamaha hora, a ua konoia e hooloheaku. Ano koke aku nei no kona kaapani ana i ka aina maluna, e paipai ai i na inakaainana e kue aku i ko Euelani noho hoomalu ana mai, ma ka inoa *<giaour,”'oia fca lakou e kapa aku nei i ka poe manaolo ole ī ko lakou kaula ia Mahomeda. Ke hoouna hou aku nei p Enelanl .i mau : koa hou nona i AJgupita, a eia o Eusia * a me Farani ke imihala hou mai nei i kō Beritania noho hoomalu ana. Malīa paha P fce ahikoe la e pio ai ke kaua nuioEuropa.