Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 29, 13 March 1893 — HE MAU MOOLELO NO KE AU o Ko KA REV. KEONI Y. PATON [ARTICLE]

HE MAU MOOLELO NO KE AU o Ko KA REV. KEONI Y. PATON

Nobo ana iwaena o ka Lahui Aikanakao JVTU Se1beredLisa. Iloko o na makahiki he 35 i hala ae nei, na hele akn la o Mr. Paton e hoike aku i ka malamalama p Karisto iwaena o na kanaka oiwi o Nu Heberadisa, a ua hoohala oia i ka hapanui oia manawa iwaena o lakoua hoeawale mai i keia wa ano. 0 lakou hoi kela pōe eleele kohu negerq lauoho mi1 milo ano hulu hipa i hoea mai i Hawaii nei malalo o na aelike -paahana ma kekahi wa. He poe hae loa, aahiu a lopa haalele loa lakou, a he poe ai- ’ kanakahoL . He lehulehu wale na mea ano nui e'.pili ana ia Mr. ; Patbn oiai oia iwaeha .o lakou, Ua pomaikai hoi ’oia ,ma ka holomua ana o kana {hoohuli ana ia lakou no Karisto. Ua wae ae nei makou i kekahi 6 na mea oi loa o ke kupanaha a hoohaili manao o, ka hohoha malaila o keia kanaka naauao, wiwo ole a maikai a unuhi ae no ka po■inaikai o namakainaka heluhelu o ke Kuokoa puka la. •Ua hanauia o James Gr. Paton ma ka la 24 o Mei,' M. H. 1824, ma kahi e kokoke ana ia Dumfries, Sekotia, Ua aneahe e piha na makahiki he 69 iaia 1 Keia wa. Ua lilo oia i mea kaulaha loa, a he ohohia nui na kanaka o Enelani me Ameiika e : lohe me ka piha.o ha i kona wa e hoakakamai ai i kona moolelo, I ka makaMki i hala ae nei, ua kau pu aku oia me 'Prof. W, D. Alekanedero ma ka moku hookahi a hplo aku mai nei aku a pae i Kaleponi. He kanaka naauao a haipule ka luaui makukane o Mr. Paton, a o kana oihana hoi, he mea ulana kakinL He ilihune loa o James. Ua hanaoia me ka ikaika a loaa hoi iaia kahi _ hoonaauao ia ana. Ho kekahi wa, ua noho oia ma ke ano he mea ao kula. Ma- . hope mai no kekahi mauma- ; kahikL ua noho lawelawe oia • ma ke ano he misiouari no ka ; poe ilihune a me ka poe oi loa ; o ke ino iloko o kekaM o na ; mahele pakela loa o ke ino ; oloko o kela kulanakauhale nui : o Galasako. Ua hoopakele a ~ -hoohuli mai oia he heiuna nui o lakou. Ma ka la 16 o Apeiila, M.H. 1858, oiai oia iloko o ke 34 o kona mau makaMki, ua holo aku la ua Mr. Paton la no Melehona make ano he misionari no Hu Heheradisa. Ua ukali pu kana wahine me ia ma ia huakai. Hoko o Augate ua holo aku la laua mai Melehona aku no ka mokupuni o Aneeiteuma, (Ancityum.) E noho ana hoi o Kauka Geddie mala 1 ila a pela. pu no hoi me Mr. Inglis.._Ua lilo i poe Kāristiano maikai kekahi mahele nui o na kanaka oiwi o Aneciteuma, a ua pahola nui hoi ka nohoua maluhia. Mamua o ka pau ana o ka hopena o ka makahiki 1858, ua holo aku la o Mr. Paton ā me. Mr. Mathieson me ka laua mau wahine no ka noho pu ana iwaena o napoe aMu pegana o ka paemoku o Tanna, a nona hoi ka mamao ihai Aneciteuma aku elike me ke 1 ko-wā mawaena o Oahu a me Lanai. 0 ko Aneciteuma nui ua ane like me ko Lanai, a o kp Tanna hōi, malālo iki iho o ko Oahunui. He mau mokn^-

puni uliuli laua a r elua e'like : ke kulana o Ponape me Bola- 1 •hola~ •■ :■ ■ Ua kuai iho la na misionari i kekahi mau apana aina mai nāalS māi a kukulu iho 'la i mau’ hale ihalunā iho o ua mau āpana āina la i mau hāle hoho . no lakou : iho - ma kekahi mauwaMkaawale elua i kapa ia o Port Resolution me Kuamevā. Na ka poe kanaka ponoi o ka aina i a-ko kaupoko o ua hale me ka la-o. Ua noho no na waMne a nāmisionari ma-Ane-citeuma ā hiki i ka wa i paa ai o na hale i ka hana ia. Oiai na hale e kukulu ia ana ua ulu ae la he kaua mawaena 0 elua mau mahele lahui piena nui wale ma kaM kokoke ike awa pae. Ua lohe aku la laua 1 ke pohapoha mai o na pu iloko o ke’opu nahelehele me na leo uwa ku i ka hooweliweli o ka poe aMu. Ua holo M-o ae la ka poe imakaukau i na mea kaua ma o a maanei me na hulu i omauia a paa iloko o ko lakou mau lauoho mimilo, me na -helehelena i pena ia, he ulaula, he eleele, he keokeo a o kekahi mea hopkahi he eleele paa, ā o kahi. he keokeo, a o kekahi poe hoi, ‘ua pena i.na kuemaka a keokeo a he uliuli hoi naauwae.