Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 33, 20 March 1893 — HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI Y. PATON [ARTICLE]

HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI Y. PATON

Noho ana iwaena o ita Lahūi Aikanakao JSTu £t©TD©rcciisa t i O ke uoi wale aku uo make kamailio ana ka mea Mkiia maua ke hana aku no lakou, aka nae, aole loahe wahi waiwai, no ka mea aohe wahi mea ahoolohe iamaL—Koke noi ka pepehL Ua keakea, a ua kokua nui mai la kekāhi o na poe kaukaualii nona na eha a maua i lapaau ai mai ko maua pepehi pu ia ana mai e na pegana, aka, aohe no nae he maliu iki maL a ākakmi maihoi o na uluaoa ana. Eolaila ua hoomau aku la no na kane i ka: pepehi weliweli nui ana i ka . lakou mau wahine me ka hili ana maluna o na poo me na laau-newa mamuli o kahi hewa uuku loa. Ua kāuoha aku la au me ka hoakaka aku i ka hewa o ia hana i kekahi kanaka e pepehi ana i kana wahihe mamua pono iho o ke alo o ko maua hale, a pela hoi i kekahi wahine oiai ia wahine e hooikaika ana e hoopakele i ka wahine poino. Ma kekahi la ae, ua hele nui mai la na kanaka me kekahi puali kanaka ilako me na mea kaua, a hooweliweli mai la e lawe i ko maua mau ola. Aka, ua ku aku la au me ka wiwo ole mamua pono o ka waha o ka lakou mau mea kaua, a me kaleo kuoo, ua hoakaka'aku , la au me ka i aku i kekahi kanaka o lakoui keino okana . mau hana, a he ku no hoi i ke • ano makau ia mau hana ana. Ika halaana, o kekahi manawa pokole, ua emi iho la kona mau manao huhu. Kiola iho la i kana newa ilalo me ke akakuu mai o kona manao uluku, a mihi mai la oia, e haalele loa ana'oia i kela mau hana hewa okapouli. Ua hooholo paa iho la au e keakea ikaika loa au i na hana hoeha wale ia o na wahine a me ka pepehi wale ia o na wahine kanemake a pau. Ma ia hope mai, ua hui pu mai la he umi mau kaukaualii ma ka ae like pu ana, aole e ae hou ia kela mau hana hoomainoino, a e hookapu loa ia hoi na lawelawe hana ana a pau ma ka . la o ka Haku. Aka, ua koe no nae na hana’"

e pili ana ike kaua a me na | hana ino e ae, no ka mea, aole he ikaika o ka mana o na alii 0 Tannā e hoolohe ia mai ai. Ua kukala ae la hoi kekahi kaukaualii i keia mau olelo me ka hookaulua ole iho: “īna aole makou e hoeha i ka makou mau wahine, aole loa lakou e lawelawe iki ana i ka lakou mau hana; a, aole hoi lakou e hoolohe iki mai ana, a wiwo hoi ia makou; aka, aia nae ia makou e hoeha ana, a e pepehi hoi i kekahi mau wahine i elua a ekolu paha, me ka hamu pu ana i ko lakou mau kino, alaila, he kumu ia no ke koena iho o na wahine e noho malie ai, aemau aikolakou hoolohe ana mai i ko makou mau leokauoha;' Ma ia wa, ua hele māi la kekahi poe kanaka imua o’u ma ia po, no ka ninau ana i kekahi mau olelo ao. Mamuli hoi-o ke pani ia ana o na pani puka a me na ipuka makani. ua hiki ole lakou ke ike ia aku. Noho iho la lakou he mau hora loihi me ka niele, mai i na ninau pahaohao no ka- mea e pili ana i ka Hoomana hou a me kona mau kanawai. Ua make iho la ka wahine a kekahi kaukaualii, a ua paa. kona manao e kanu ia-kana wahiue ma ke ano Earistiano. : Kuai aku la oia he a-pa lole keokeo mai kekahi mea kalepa waiwai mai, no ka hoaahu ana i ke kino o kana wahine e like rae kana i ike ai i ke ano 1 hoaahu ia ai ke kino o ka’u wahine aloha i make mua. Ua hoole mai oia i ko’u olu- / • olu no ke noi ana aku o’u na’u e haipule ka huakai hoolewa, 0 ke kumu wahi ana, ina na’u e malama ana ka haipule, aole e hele mai ana ka poe o kekahi wahi e mai. Ha kuu hoaloha ke kaukaualii Howar i malama ke anaina haipule ma ka huakai hoolewa, a ua pule oia ma ka inoa o Iehova ke Akua. He poe aihue loa ka poe kanaka o Tanna. 0na mea a pau e loaa' ana i ko lakou mau lima, oka lawe okoa aku la no iā me ka nana ole mai ia oe, aole hoi e hookaulua iho. 1nawa a pau a : u e hoao aku ai e keakea, oia no ka manawa a lakou e hapai koke ae ai i ka lakou mau newa, ihe, a pu kaupoohiwi paha, me he la e olelo okoa mai ana no ia’u. aohe o’u make keakea aku ia lakou. A ina i haule iho kekahi mea ma ka papahele, ua hiki loa i ke kānaka o Tanna ke komo mai iloko oka hale a hehi iho. la kekahi o kona mau kapuai wawae maluna iho oua mea la i haule, a me ke, kamailio mai no ia oe, me koua mau maka hookamani ua hiki loa iaia ke hele aku me ka paa loa o kela mea malalo ae o kona kapuai, me he la he umii kekahi malalo ae okona kapuai wawae.

I Ua aihue ia e lakou na moa a pau a’u, a’u no hoi i kuai ai mai a lakou mai mamua aku. Ua wawahi ia a ua olepe pu ia e lakou kuu wahi hale kuke a aihue ia aku la e lakou na ipuhao, a me na pa-kini a pau. I mea e loaa hou mai ai ia’u o kekahi ipuhao no’u e hoomoa ai i ka’u wahi mea aL ua haawi aku la au i hookahi kihei huluhulu. Uahooikaika maua e hoomanawanui i keia mau mea hoopoino a pau no ko īehova aoao, aka he noho ana uahoa loa nae. Ma kekahi kakahiaka nui, ua holo maila kekahi o ua poe la me ke kahea ana me ka leo nui: “E Misa! E Misa e! Aia he akua, a i ole he mokn paha e a ia mai la e ke ahi, a ke holo mai la maluna o ka moana me ka ohuohu.” Ua pioo nui ae la lakou, a no ka mea, ua kamailio aku la au: “Aole e*hiki ia’u ke hele koke aku i keia wa ano; oiai he mea pono ia’u e kahiko mua i ko’u mau aahu maemae loa, a me he la, o kekahi paha kela 0 na mokukaua o ka Moiwahine Titoria, i holomai nei paha e ninau ia’u i ke ano o ko oukou noho ana, inapaha he maikai, a i ole he ino paha; a 1 ole ina paha he aihue.oukou ; i ko’unnaa pono.a.-h^ho_oweli-weli paha oukou i ko’u ola, a i Ole paha no ke ano o ka oukou mau hana ia’u.” Aohe o’u hele koke, ua hoapaapa iho ia au ma kē komo ana iko’u mau aahu, meka hoomakaukau ana no ka hele ana. aku e halawai pu me ua alii kiekie la o ka moku. la wa, ua holo kiki mai la na alii ano kiekie loa o kā aina, a ku ana imua o’u me ka ninau ana mai: “He mokukaua anei kela e Misa ?” Hoike aku la au, “Ke manao nei au, he mokukaua io no kela, aka aole nae o’u manawa e kamailio aku ai ia oukou ikeia wa, oiai e komo ae ana au i ko’u mau lole maikai loa.” Hinau mai la lakou: “E Misa, e hai wale mai no hoi oe ia makou, iua paha e ninau mai ana lakou ia oe. ina paha he aihue makou i kou mau waiwai a pau ?” Pane aku la au: “Ke manao wale nei au, aole paha e nele kona niuau io mai ia’u i kela l mea.” “Pehea, e hai aku ana no oe ia lakou ?” i paue hou mai ai ua poe la. “E hoike aku ana au i ka mea oiaio wale no, a ina i ninau mai oia, alaila, he mea oiaio, e hoike aku ana au i ka mea oiaio wale ho.” wahi a’n i kamailio aku ai ia lakou. “Auwe! e Misa, mai hai aku oe ia mea iaia, e hoihoi koke mai uo makou i na mea a pau ou i aihue ia ai i keia manawa ano, aole e ae hou ia kekahimea e aihue hou i kekahi o

kou mau pono ma keia hope aku.” Wahi aua poe nei i pane aku ai me ka hooho like ana, e alawiki ana hoi imua o’u, ika ka mea o ka piha loa i ka makau, oiai ka moku e hookomo mai ana. A puka hou aku.