Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 34, 21 March 1893 — HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI Y. PATON [ARTICLE]

HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI Y. PATON

ffelio ana iwaena o ka lahui Aikanaka o ipi HeTber©ciisa. ‘‘E wikiwiki iioi iia oukou, a e lioihoi koke. mai i na mea a pau māanei. uei mamua oka hoea ana mai o kēla alii nui o kai.mokukaua maauei,”' wahi a’u i olelō akii ai ine kuu i hoii ana aku: ;au I E au!. a' ē makaukaū nā- mea a pau ihamua o koua hiki anāuiai māa- r nei.” ' ■' . .V '-; _ Ma ?a hope mai, āole - loa he ike hou. ia 6 kekāhi mea aihue hookahi, aole. hoi he kuinu e hoohāna wale aku ai i na kaukaualii no ke koi ana aku i ka poē aihue e hoihoi maii na waiwai i aihue ia. Nolaila, iloko oka manawa -pokole loa, ua holokiki mai la na kānāka makauhale o ka ekalesia, o, kekahi me ka ipuhao, kekahi hoi me ke pa-kini, kēkahi me ke kihei hulnhulu. a o kahi no hoi mē na pahi a me.na ona pa ahe lehulehu waīē ,o na waiwai i aihue mua ia e lakou mai a’o aku., Olelo mai la na alii ia,’u, e lawe hou mai i keia mau mea, a ua paue aku la au: “E waiho iho i kela. mau mea a pau ma kahi hookahi ma ka ipuka me ka hookaulua ole; oiai, aolē o’u manawa ;j e kav' mailio wāle aku ai me oukou i keia wa.” Ma ia hope koke mai, ua hoiokiki māi la kekahi poe ālii me ka hele a paupauaho, a kaheamailā: “E Misa! e Misā! E hai māi hoi oe iamakou iha paha ua pau pono mai hei nā waiwai a pau i.aihue ial’’ Oili aku iaau mawaho, a hana iho la au i ke ku o ke ahua o na waiwai o kela a me keia i aihueia āi; a pahe akulaau: “Aōhē o’u ike ike ;poi ,o kuu ipu kupa wai wela.” . r . Pane niai la leekahi ona kaukāuāliī; \ ir He oiaio kela r ē Misa, no ka mea, aia ma kela aoao o ka mokupuni kahi i laweia ai; akā hoikē’āku oe l '

i na alii moku la, no ka mea, ua hoounaia aku uei ea’u e kii ia aku a hoihoi ia mai, a.e hoea mai ana no ma ke kakahiaka o ka la apopo.” Pane akula hoi au: if Ke hauoli nei auua hoihoi mai nei oukou i keia mau mea a pau, a nolaila, ina aola oukou e holo malu e na alii ekolu, Nauki, MiaM a me Howar i kona manawa e hoea mai ai maanei nei, ke malnao nei au aole oia e hoopai mai ana ia oukou; no ka mea, ina pahaoukou e holo malu anā, aole e nele kai ninau mai ia’u o ua alii la i ke kumu o ko oukou makau ana iaia, a no ia kumu, aole e hiM ia’u ke huna i ka mea oiaio. E noho kokoke mai oukou me a’u, alaila aole oukou e pilikia, koe wale no nae keia, mai aihue hou kekaM mea i ka’u mau mea ma keia hope aku.” . “Ua piha loa ia makou me ka makau ino eleele loa, aka, e noho aku ana no nae makou ma kaM kokoke loa ia oe, a ua pau loaae la hoi ka makou hana ino hou ana aku ia oe,” wahi a lakou i pane mai ai. XJa hoohauoli loa ia ko’u naau i keia kakaMaka inamuīi o ke komo ana mai o ka moku manuwa Beritania "Cordelia” Kapena Vernon maloko o ko makou wahi awa ku moku mehamēha>Maihuli o ka lohe 0 ke kapena no ko’u noho ana kupilikii: ua holo koke mai la - oia me ka lokomaikai nui maluna o kona waapa mahope koke no o ke kuu ia ana o ka heleuma,. me elua mauwaapa 1 pīha pono me naaliikoa a me na koa i lawa pono hoi me na lako kaua. TJa aahu boi oia me konia aahu aliimoku kiekie nani lua olē, a, mamuli no hoi o koha kino loihi maloeloe a me kona helehelena ui, ua Mehie launa ole ma,i ke nana aleu, a i ka hui pu- ana ae hoi mē kona mau aliikoa, he oi pakela loa aku p ka nani ke nana aku. I ka ike ana akn o ko uka nei i ke kokoke anapiai o ka waapa o ke kapena, ame ko lakou mau aahu me na mea kaua e hulali anaimua o na kukuna 0 ka la, ua haalele koke iho la ke alii Miaka .i ko’u aoao oiai makou e kuku aku ana ma kahakai, a holo aku la ia me ka puahi nui loa no kahi o kona kauhale. la’u hoi e lulu lima pu ana me ke kapena a me kona poe kanaka, ua h©i hoii inai la ua o • Miaka, a ua aahu hoi oia' he kuka koa kahiko, me ke piM ia ana o ke alo a hoea i kona a-i, aka o kekahi wahi e ae*o koha Mno, he olohelohe wale no; a mamuli hoi o kona helehelena pupuka 1 penaia, a mekonalauoho mimilo loloa, ualilo kēlai mea hoopupuka ino loa inaloina a pau ana e kahiko ai ma.ke kulana o ka noho ana pegana, a i mea no hoi-nona e oi loa ae ai oka nanaina ekaeka, alihi launa ole ke nana aku. Hele mai la ua o Miaka, me ke ano maloeloe, a me ka hele no hoi a haualili launa ole, ua lawe ae la oia i kona kulanai ma kekahi p ko’u mau aoao, a mē na • niaka ano uahoa, ua nana pono aku la oia i na mālihini. TJa kaulona mai la na imaka o namea a pau maluna

o ua wahi kanaka mahaoi la, a ia wa, ua pane mai la ke kapena: “Heaha iho la ke ano o keia mea ?” Pane aku la au: “0 Miaki keia, ko makou alii kiekie ma _ka oihana kaua.” * Namunamu wale iho la no ke kapeua me ka i ana: “He keu hoi keia o kahi holoholona hookauo nui wale ka hoi.” He kiekie loa ko Kapena* Vemon oluolu. Ua nonoi mai la oia ia'u e kauoha aku au i ha alii a pau o ka aina ka poe hoi e loaa koke aku ana, e hele mai e halawai pu me ia. Ma kekahi kakahiaka ae, he iwakalua ka nui o na alii i halaw;ai pu me ia maloko o ko’u wahi. Ua hoohala oia he hora okoa me ka oluolu loa, me ka haawi ana i kekahi mau olelo ao.kupono a naauao no hoi, a me ke ao pu aku ia lakou aole make hana ina hana pakaha wale i na malihini e hoea mai aha. la wa ua poloai mai la oia ia lakou me ka-lokomaikai nūi ia lakou e holo iluna o kona .moku' e naakaikai ai. Ua hoikeike mai la oia ia lakou ma ke ki ana he . elua mau poka pa-hu iwaho o ka moana, a i ko laua wa i haule iho ai ika ilikai, ua pa-ku liilii ae la i o aianei me ka lele liiīii ana ae o ke kai iluna, a no, ia mea, ua pii loa ae ka weli iloko oka naau o na kanaka. Aka ika wa a ua kapena la i ki ai iloko okekahi ulu niu nui, me ka puehu liilii ana o na kumulaau ame .ka hele kapaiuln ana o ka poka me he puahiohiola e wili ana i kalepo, uapihaloa na kanaka i ka makau, a nonoi ae la e hoihoi kokei ia lakou iuka oka aina. Mahope iho o ka'haawi'ia ana -aku ia lakou 0 kekahi m.au makana liilii, ua ano hoomaopopo iki ae la paha lakouike ano oha meaa pau.' Aka aole paha he mea e kanalua ia ai, ko lakou haha’i wale aku i kekahi mau moolelo hoohhinui wale iko lakou poe ho kela akua ahi b ke kai. Ua loohia ia au i ka mai fiva a me.ke anu haukeke no na inanawa he umikumamaha. Ua hooholo iho la ko’u manao, ehooneei ko’u hale ma kāhi kiekie āe o ka aina. Aia mahope aku o ko’u kahua hale, he wahi puu kiekiena ma kahi o 300 kapuai ke kiekie, ae pa mai ana hoi ka makani kamaaina. Ua kuai aku la au ina kuleana a pau oka poe kanaka ma ua puu la, Ua kuai hoi au mai •, kekahi mea kalepā waiwai mai i kekahi mau papa mai ka oneki kahiko mai o kekahi moku i ili mua no ke kukulu aha iwahi hale uuku no elua mau keeha. Ua manao iho la au e hoonee aku i kuu hale kahiko, a pakui aku i ka hale hou i mea e hoomahuaeua ae ai e like hoi me kā hikiwawe ia’u ke hana: īa wa iho la no i haulehia āiau he luahi na ka mai fiva. (&ole i pau.) 1 A