Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 36, 23 March 1893 — He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana

KE KAMA WAHINE HANAI A I OLE, KA MEA HTJNA 0 NA PALI KAHAKAI 0 SEKOTIA. MOKUNA I. Ka Halawai ana o ke Kanaka Opio Lawaia me ke Kanaka Hoopae Malu i na Waiwai 0 ke knlana o keia kanaka malihini, he kanaka aoo oia, a ua ane paa loa kona helehelena me na umiumi loloa, a he kino nui puipni loa ae hoi kona imua o ko ka kapa ae ai o KiMla. HeāĒ&ōho eleele loloa ko ua a he aahu hoi o ka poe.hōōpae malu i na waiwai, oiai iloko o ia au kahiko, ua hoohalike wale iano na aahu oka poe powa a poa hoopae waiwai kue kanawai. Nolaila, ua hoike mai la ke ano o ka aahu o keia kanaka ma ia kulana, a ma kona puhaka hoi he kaei ili nui me na pu panapana e lewalewa ana. Ma kona papale, he hulu e hoike ana he alakai oia no kekahi puali haihai kanawai. “E Gara Tamele, heaha ,la kou makemake ia’u,” wahi a kapane a kekanaka opiome kaleo moakaka maikai aku no hoi-i ka oluoluke lohe aku. “He hana ka’u i makemake ai ia oe e Kikila. He hana nui hoi. no ka mea, he ake nui loa 4 4 au e hookomo ia mai ka “Eanga” me ka poino ole iloko nei o ke awa. Nolaila, o oe wale no ka mea hiki, akupono oe ke hookele mai iloko nei o ke awa me ka poino ole. E ae ana no anei oe e pailaka mai i kuu moku iloko nei ma ke kakahiaka o ka la apopo? “Ua hoomaopopo mua au i kela mea e Gara, a no ia mea, ua hoao wau e alo ae mai kon ike ana mai ia’u,” wahi a ke kanaka opio me ka hekau ana iho nae o na hiohiona o o ka manaopaa maluna o kona helehelena. “Uahoao oe e alo ae raai a’u ae?” “Ae, oia ko’u kumu i hoi mai nei ma keia aiahele, rae kuu manao aole la kaua e halawai ana.” “Heaha ihō la hoi kou mea i hana ai pela?” wahi a ua kanaka la, me ka hookuu ana iho i kona lima mai ke ki-poo-hiwi mai o ke kauaka opio, a kaulona aku la kona mau maka me ke kuoo, a me ka weli 1

ano e ana ae hoi o kona mau onohi maka ma ka helehelena o ke kanaka opio. •'No ka mea, ua maopopo no ia’u e haalele iho ana oe ia uka nei o ka aina i keia po,” wahi a ka opio Kikila i pane aku ai me ke kaulua ole. “A, heaha iho la ina au e hana ana pela?” “Ua maopopo ia'u, e manao ana oe e hoopae mai i ko moku iloko nei o ke awa, a aole he mea e ae au e hiki ai ke hilinai no ia hana iwaena o kou poe kanaka.” “Oia, a ua makemake loa au ia oe Kikila, oiai aohe kanaka e ae ma keia wahi a puni i ike a kamaaina pono i na pukoa he lehulehu wale o keia wahi e like la me oe, nolaila ina he mea hikike loaa : oe ia’u, alaila o oe ka mea nana e hookomo mai i kuu moku.” ;; E hoike aku au ia oe e Gara, aole loa o’u makemake iki e lawelawe a hui pu iloko 0 kau hana,” wahi a ka opio. ‘•'0 ha īeakou hana, wahi au e olelo mai ai me ka pololei,” i pane koke aku ai ke kanaka hoopae waiwai. “Aole loa, oiai, ua ike no oe e Gara, mahope mai o ka make ana o kuu makuakane, aole au i hui pu iki iloko o kena mau hana. a oukou. He mea oiaio, ua kokua. pinepine au ia oukou ’ ma ka hookele ana i ko oukou moku a me ke paleana aku i na enemi mai ia oukou aku, aka, aole loa o’u makemake e kokua hou i na hanakue kanawai.” - “Heaha ke kumu o kou kue ana; he makau anei oe i kanaka?” “Makau! aole loa o’u makau ia mea he kanaka. Eia maloko nei (kuhikuhi iho la ia ma kona umauma.). kahi o kp’u makemake hou ole ana e lawelawe i kela hana; oiai, aole o’u makemake e huna i 1 ko’u ano a me ko’u mau helehelena mai ka lehulehu aku. He makemake au e hele imua o ko keia ao me ka wiwo ole. Ua maopopo anei ia’u, ua hana ia ke kanaka e ka lokomaikai o ke Akua no ka hana a me ka lawelawe ana i na pono oiloa ae o kekelakelaa me ka, hanohano mamua o ka hoolilo ana iaia iho i mea auwana wale iho no ma na ululaau, a me na-pali kahakai me ka pee ana mai- na maka mai o ka lehulehu, Aole o’u makau ia mea he kanaka, aia ka’u mea makau o kekahi mea i oi pakela loa ae kona maemae mamua o ia mea he ‘kanaka’, ” wahi a Kikila me na onohi maka uliuli ipane aku ai, e hoiko aua hoi ua piha kona puuwai me ka wela inaina no na hana kue kanawai. “Heaha iho la ke ano o kena mau olelo au e Kikila,” i ninau

koko iaai ai ke kanaka kahaikea ana ae o kona iielehelena. “Eia ko’u manao, aole o’u makemake e like me oe, no ka mea, he makau oe i keia mea he kanaka.” “'Ahe!” “Mai puiwa oe e Gara. Ee hai aku nei au ia oe, he makau oe i kou hoa kanaka, no ka mea, aole loa e hiki ana ia oe ke aa e hele' aku imua o kou poe hoa kanaka me ka huna mua ole on i kou helehelena oiaio. Ke maopopo mai la no ia oe, he oiaio wale no ka’u e kamaiiio aku nei. Eolaila, aole loa an e ae iki ana e lilo i ’ kanaka oia ano.” Ia wa oia me ka hikiwawe loa ua kanaka la i laiau iho ai ma ke kuau o kana pupanapana a huki koke ae la mai kona apo ili ae, aka, ua halawai koke ae la kona mau maka me na onohi maka ooi o ke kanaka opio, nolaila, ua onon hou iho la ia i ka pu iloko o ka ili a pane mai la; “Ke kamaililio nei oe e Kikila e like me he la ua loohia ia kou naau i ka ma’i aloha wahine.” Puapuai mai la ka ula olohelohe'ma na papalina o ke kanaka opio, a naka ae la kona oiwi kino, aka no kekahi mau sekona pokole ua nalohia aku la ia ano mai iaia aku, a hoomau hou mai la kona hoa i kana kamailio ana. “Ea, e hoopau i keia e Kikila, a i ole, mahope auanei au manao aku, ke ake nei oe e kaulai ae i ka kakou oihana imua o ke akea. Aka, ua maopopo no hae ia’u aole loa oe e aa iki ana e hana ia mea.” “Aole anei au e aa?” “Aole —aole loa oe e aa iki ana e uhaki i kau mea i hoohiki ai imua o kou luaui makuakane oiai oia e waiho ana maluna o kona moe o ka make.” “He oiaio kela e Gara, aole no e hiki ia’u ke uhaki i kela mea,” i pane aku ai ka opio, me ka holo hikiwawe ana ae 0 ka maeele ma kona kino holookoa. “Koiaila, e kuu Kikila, aole anei i paa kela hoohiki ’ ana mai au no ka haawi mai i na kokua ia makou*ma ka; hooko ana i na'hana e[hiki ai ia'makou ke hoolele mai i'na'waiwai iuka nei oka aina. Oiai, 1 kou wa ia anei oe i ae muaa kou makuakane e lilo oe i pailala no ka moku ma na wahi a pau o keia mau kahakai?” “Ae, he oiaio kela e Gara, aka, aia ia oe ka mana Ukeia wa, nolaila ua hiki ia oe’*ke hookuu loa mai ia’u’mai kela heohiki mai. Aole’anei *oe e 1 ae mai?” Aole i pau.