Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 43, 5 April 1893 — HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI G. PATON [ARTICLE]

HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI G. PATON

Noho ana iwaena o ka Lahui Alkanakao J5Tu He’oeredlsa. Oili -aka la au iwaho, a hele loa aku laaua hoea ma kahi a na kanaka hihiu elua e kuku ana, a la wa ua uinau aku la • au heah'a la ko laua makemake. Ua pane mai la kekahi o iaua; ”He makemake maua i laau lapaau no kekahi wahi keiki uuku i loohia i ka ma : i kuho- • honu." I kela wa ua hoi hou mai la 0 Mr. Johnson i ko’u hale. a ia hoi ua hoomakaukau iho la au 1 laau e hoohainu ai i ka mea ma’i, a haawi aku la hoi i ua laau lapaau la ia lakou, eia nae, ua hoole nui mai la aole e lawe. Hele aku la au ithua o lakou me ka manao e hookaawale ia lakou mai kahi a lakou e kuku nui ana, aole hoi au i hiki aku malaila, aia hoi ua huli ae la lakou a hele aku ia mai ka ipuka a lakou e ku aha. I kela wa ua oili aku la o Mr. Johnson ma ipuka a ua poe powa la, a iaia hoi i kulou iho ai e hapai ae i kekahi wahi popoki, ia wa no hoi kekahi 0 ua mau kanaka la i hili iho aimake pooo Mr. Johnson rae kana newa, aka i mea nae nona e pakele ai, ua hina iho la oia ilalo me ke kahea ana me ka leo nui. Ma ia wa ua lele mai la ua mau kanaka la a i elua e alu like ia Mr. Johnsona, aka ua lele e aku lana ilio a eluaa maua maluna o ua mau kana- - ka la, a ma ia kumu i pakele ' ai o Mr. Johnson. Holo kiki aku la au e kokua 1 kuu hoaloha, a ia wa ua hapai koke ae la ua mau kanaka la i ka lana mau newa me ka hoana ana mai e hahau mai ia’u, aka me ka eleu ua mau ilio nei i lele hou aku ai maluna o ua mau kanakala, a raā • 7 I aa mea ua hoohoka loa ia ua maukanakala. |

Ma ia wa na hdo-ti afcn ia au ina ilio i ua mau kanaka la, & mamuli o kn. hae īnaina o na ilio, ua holo aku la ua mau la. Mamuli 6 ka holo ana o ua poekanaka la. ua kahea | aku la au mahope o lakou: “E hoomanao olua, ke ike | mai la no o Iehova ke Akua i ka oukou mau hana, a aole hoi e nele kona kau -mai i ka hoopai maluna o oukou no ko oukou hoao ana e lawe i ke ola q kana poe kauwa." Mamuli o ko lakou holo wale ana, ua hoea maila he puali o na kanaka he nui wale. a he ewalu a umi (?) —ka mamao mai ko lakou mau wahi i hele mai ai, me ka manao e kokua.-lakou i na hana pepehi kauaka. TJa hoea liilii mai la ua poe la mailoko mai o ka ululaau, aka iko lakou wa i halawai aku ai me na kanaka elua e auhee aku ana, ua holo pu aku la lakou a pau. He mea oiaio, he auhee wale no ka mea hewa me ke alualu ole ia aku e kahi mea. 0 ke Akua ko kakon puuhonuaa me ka ikaika, a ,no ia mea, aohe mea a kakou e hopohopo iho ai.' Mamuli o ko'u kamaaina i na huna ana kanaka pegaua; uo ko : u maluhiluhi loa, ua hoi aku la au e hiamoe, a ua kaia koke ia aku la au i ka hiamoe oluolu loa, aka no ku hoaloha oiaio, a hoa hooikaika hoi ma na hauapono ua hiki ole iaia ke hooluolu i-kona mau maka a me kona kiuo maluhiluhi, oiai ua hoopiha loa ia kona naau e ka makan. Ua loli ano e koke ka helehelena oua hoaloha nei o : u, a e pihoihoi mau ana i kelaa me keia manawa. He kanaka piha eleu oia, a he piha hoihoi, a mai kela wa mai aole loa 'au i ike hou iaia e nimoaka hou ana. Ua hoomau mai la no -na kanaka h ke kaapuni ana i ko : u hale, me ka hoao ana e pepehi ia makou a make. Ua lilo hoi keia i mea e hoopilih.ua loa ai ia Mr. Johnson. ano ia mea, ua make iho la oia makala 17 o lanuai'i. He ma : i pilikia loa no hoi ko Mr. Johnson, aka ua oluolu nae oia. a huli hoi aku la oia no Aneiteuma, a malaila hoi oia i noho kumuao ai no kekahi kula kaikamahine no ekolu makahiki makahi kokoke iko Kauka Geddies wahi. Ma ia wa ua mare iho la oia me ke kaikamaljine a kekahi hoaloha o : u, o Mr. Copeland, a a hoohala iho la oia i ke koena o koua mau la maFotuna. Mahope mai o keia, ua hana ae la ka poe kalepa laau ala hana hewa i kumu e hopihapihapiha ai i na kamaainae manao kuhihewa mai ūa ka poe raisionari a me ka Hoomana i lawe mai ina ma : i, ahe mea pono hoi e lawe ia ko lalrou ola i uku panaL He hookahi o ua poe kalepa. la iae e hoi mai a noho pu iwaena ona kanaka, a e hoolawa hoi i na kanaka me ka paka,.pauda, kukaepele ame napoka, ma ke auo e Mpaku ia a hookaawaleJoa ia ka Misiouari a : me Aherahamā mai kaaina akū. ■ < —

Hoko no hoi o ia wa, e paio ikaika ana ka makani a me ka ino ia makou. Ma ka la 3, a me ka la 10 o Maraki, 1S61, ua pahola mai la he ino nui hoopoino ia makou. Uaalapu ia ae la na kuinulaau, a o na ma- | hinaai hoi, ua lilo i mea ole. Ua hoopoino nui loa ia hoi ko makou mau hale. He lehulehu wale o na puulu kauhale i lilo i mea ole. Haule mai la hoi na paka-ua eloelo. Ua noho kiai au ma kahi kokoke i kuu hale i hiolo i hiki ai ia’u ke keakea aku ina kanaka mai ka lawe ana aku i ko’u mau waiwai. Iloko o Mei 1861, na hoea ae la kekahi mea hooluuluu' a hookaumaha naau, mamuli o ka powa malu ia ana o ke ola o Gordon ma ka mokupuni o Erromauga. Ua hoomaka ko laua noho ana malaila ma ka makahiki 1857. He lehulehu wale o na kane opio a wahine i lilo .i poe Ea_ristiano. Ua noho pu hol la : •kou ma ka Hale Misiona, me ke kokua ana iaia a me kana wahine ma na mea a pau e pili ana ika hana. Aka, mamnli / 1 uae o ka ino a me ka ma’i ulalii, ua pahola ikaika ka make maErromanga. Ua hoahewa wale aku ka poe kalepa manap ino, ka poe hoi nana i hookomo mai ka ma’i ulalii, ma ka i ana, ‘ : o ua misionasi ke kumu i ulū mai ai omi ma’iamena poino e ae. He nui kainaina oka poe kalepa laau ala ia Mr. Gordon, no kona kue ana a me kona hoomaikeike akea ana i ka lakou mau hana ino. He mau mahina kakaikahi mamua ae, ua hele aku au me Mr. Copeland e ike ia Mr. me Mrs. Gordon. I lawe aku maua he pila hookani na laua. i hoouna la mai maa Sidane mai. Me, he la, he kanakolu paha poe i hele mai ma ka la Sabati. E hoomaamaa ia ana kekahi poe kane opio a wahine opio no ka lilo ana i poe kumuao. Ua hoonee aku laua i ko laua mau hale iluna oka puu ma kahi he mile a oi. no ka oluolu oke ola kino. ano ka hoomamao ana mai ka poe kalepa awah.ua mai. Ma ka la 20 o Mei, 1361, oiai 0 Mr. Gordon e paapaahana ana maluna o kaupokn o kona keena pa’i palapaia, ua hoouna aku hoi oia i kana keiki e lawe mai i mauu no ka hoolawa ana i ke ako ana ia kaupoku, i kela wa aia hoi kekahi puulu kanaka Erromanga e hoomakakiu ana, a ua ike hoi lakou 1 bo Mr. Gordon hoouna ana i na keiki. Ho’onha mai la lakou he elua mau kanaka i ona la me ke noi aku i mau apana lole kalakoa. Ma kekahi apana laau, ua kakau iho la oia, me ka i aku ia Mrs. Gordon e haawi mai ina kanaka i elua iwilei lole pakahi. Ua koi aku la lakou iaia e hele me lakou i kauhale, no ka mea, he makemake lakou e haawi aku oia i laau lapau no kekahi keiki ma’i. Ho ia noi, ua hele pn aku la lakou, a ma kekahi wahi kahawai uuku, oiai oia e hele ana nokaa’e ana aku ma kela aoao, aia hoi, ua pakika iho la kona wawae a hinna iho la oia, a ma ia wa ua hahau ia mai'la oia e kekahi o ua mau kanaka la me ke kōi pepehi kanaka, a make loa iho īa oia. ,