Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 44, 6 April 1893 — He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana

KĒ KAMA WAHINE HANAI A IOLE, KA MEA HUNA 0 HA PALI KAHAKAI0 SEK0TIA. MOKUHA HI. Mawaena maī o na Akoakoa Haloeloe.—He wahi i weli nm la. “0, ke hauoli nui loa nei au i kou hoea ana mai la e kuu Kikila maikai, oiai eia ka pilikia ke hahana mai nei mahope 0 makou, nolaila, o kou hoea ana mai la, ua like ia me he poi wai la e hooma’n iho ana i ko makou mau noonoo pilihua. Ke ike ae la anei oe ekuu Kikila i kela iliohae e alualu mai la mahope o makou nei?” wahi a Eakanala, ka malamamokn ,o, ka Eanger, me ke ; kuhīkuK'aha ae o kona lima-i-ka mokukaua aupuni. <c Ae, oia ko’u kumu ihooikaika loa mai nei e kau iluna o ka moku nei mamua o kona kokoke ana mai mahope p oukou e loaa ai ke ka-wa kupono iaia no ke kiola ana mai 1 kana mau poka la oukou,” wahi a Kikila meka pii koke ana aku iluna o ka moku a waiho aku lana na luina e hooponopono mai i kona wahi waapa. Mahope iho o ka puili aloha pu ana o ke kanaka aoo Bakanalame ka opio kaeaeae Kikila, ua pane koke mai ka malama-moku Eakanala: “īīe hookahi wale no a’u hopohopo oia hoi, ua kaumaha loa ko makou moku no ka piha ino loa i ka ukana, a oia hoi ke kumu e ulolohi ai, nolaila, aole anei he mea pono e. kiola ae i kekahi mau ukaua i mea e mama iki ae ai ka -moku?” “Aole! Ua hiki no na waiwai pela. Eia wale uo ka’u noi ia'oe e Eakanala, e kauoha koke ae oe i na luina a pau o ka moku e hoolohe loa mai i ka’u mau kauoha e haawi aku ai ia lakou me ke kaulua ole,” wahi a Kikila i kamailio aku aiia Bakanala, ka malamamoku kahiko hoi a ko Kikila makuakane i Mlinai nui ai, a i aloha nui ia no hoi e ke kaeaea Kikila. ✓ “'Ua maopopo mua ia lakou kela mea, oiai i kon hehi ana. ana mai la maluna o keia mau oneki, uakaa malalo ou na hookele ana o keia moku, a he hookahi wale no a makou hana o ka hoolohe ; pono loa aku

ikau mau kauoha,” wahi a Eakanala. Mahope iho o keia mau kamakamailio ana a laua, ua hiili ae la ko Kikila mau maka me ka alawa ana ae ma na pea a pau oka moku, a huli ae la oia a pane aku la ia Eakanala, he mea pono e huki koke ia ae iluna na pea kau-aoao a pau oka moku i keiawa, a ina ; e hoea e ana kakou i kela wa- ; hi kuono uuku maluna aku o , ke kowaa kakou e hookomo mau nei, alaila, aole loa'he ua nana e kulu iho ko kakpu. mau poo.” Ua kauoha koke ae la o Ba- ' kanala i na luina e like me ka mea ihai ia aku eka opio,.a iloko hoi oia wa, aia noo. Kikila ke holohoio lamaka oneki me ke kaulona ana o kona mau maka wiwo ole maluna o ka mokukana, ame kona alawa mau ana ae ina pea o ka moku. - Kauoha koke ae la oia me ka leo moakaka, ike kanaka nana e ku ana ka hoeehoopiha mau i na-pea i ka makani, a oiai i keia wa, ua hao mailaka makani me.kapa pono ana iho ma na pea o ka Eanger, a i ka manawahoi i kau pono ae ai bna pea kāu ; aoao a pau, ua hoike;koke mai' 5 ila ua,Eanger nei Ukona-kula-. nae like me na la i haTa, ōiai ua like piame he i’a-Ia ka pakikaana maluna o na ale huli.luao ka moana. , Ika hoi houana mai o Bakanala a ku ma aoao o ka opio, ua hoike mai la kona papalina i ka haikea, a me ke ano kanalua oia i hoopuka mai ai i kana mau olelo imua oke opio, penei: cc Ua olelo mai nei oe e kuu Kikila maikai no kekahi mea e pili ana i kela kowa uuku maluna aku o kāhi moku akoakoa.” “Ae. “Heaha iho la ko kakou mea e holo loa ai ilaila, oiai ua kokoke loa kakou ma ba nuku e hiki ai ia kakou ke hookomo iloko?” cc Aole loa kakou e pono e hookomo ma ko kakpu wahi i maa mau, no ka mea, ina kakou e hookomo ana, aole e nele ka hahai ae o ka mokukaua ao ko kakou hopena he poino.” “Mahea kaoei manaoaie hookomō?” “Ma kela wahi ko-wa uuku ma o.” “Auwe! Pehea oe e Kikila i manao ai e hana pela? Ina io oe e hana ana pela, alaila, o kakou luakupapau ia e kanu ola ia ai, no ka mea, mai ko’u mau laopio mai a hiki wale i ka make ana o kou makuaka- . ne e Kikila a hoea mai hoi i keia la, aole loa au i ike iki he mea hiki i keia mea he moku ke hookomh ia ma kela wahi, oiai he nui a lehulehu na pukoa ma kela wahi.

“Aole aneioe i hai mua mai nei eia ia’u ka mana o ka moku i keia wa?” “Ae.” c Tna pela e hooko mai oe e Bakanala i ka’u e kauoha aku ai, nolaila, i keia wa, e hoi oe maka hoe uli, a nau ponoi no e ku ka hoe, a e hoolohe pono loa oe i ka’u e kauoha aku ai> a iha oe e hooko pololei loa, alaala, ke hoike aku nei au ia oe fe Bakanala, ua hiki loa ia’u ke hookele i ka Ranger a komo iloko o ke awa ma kela kowa me ka maalahi, a aole e nele ka hahai ae o kela moku kaua mahope o ko kakou meheu, alaila oia no kona wahi e kanu ia ai, a oiai no hoi, aole o’u hoaloha hookahi iluna o kela moku, nolaila, aole o’u kumu e kanalua ai no ka hana aha pela.” la wa, me ka pane leo hou ole o Bakanala, ua hele pololei aku la oia ma ka hoe o ka moku, a lawe ae la nana ponoi noekuka.hoe. Oiai hoi ua loaa pu mai la ka mokukaua i ke kikiao makani hookahi i loaa ai o ka Ranger, ua- hooi loa ia mai la ka holo o ua moku la; a ia Eakanala hpi i hoi aku ai e ku ma ka hoe, aia a * hoi, uaki mai la ua . manuwa 4a i. kekahi o kona māū pu i kaRangev, aka,-ua. haule iho la nae kona poka ma kahi he un» anana mahope aku o ka Eanger, holaila, aohe poino i loaa. Kauoha ae la o Eikila i na luina e ku makaukau lakou ma na wahi e hiki ai ke hoalu, a huki paha i na pea i ka wa ana e haawi aku ai i na kauoha. I ka hoea ana b ka moku mawaho pono ae o ua ko-wa la, ua kaulono like aku la na maka o kela a- me keia o luna o ka moku i ka hele o ke kai a kuakea me ke po’i ana o na nalu nunui kohu kuahiwi ma ua ko-wa la, a no ia mea, ua pahola like ae la ka haikea ma na papalina o kela a me keia o luna o ka moku. la wa, iloko hoi o ka meha o na leo o kela me keia, ua hele aku la ka opio me kona kino maloeloe a ku iho la mamua o ka ihu o ka moku. lawai kahea mai ui oia me ka leo nui moakaka ia Eakanala ka mea hoi e ku ana ma ka hoe: “Luff.” Ua hooko koke ae la o Bakanala ma ka hookaa ana, ae i ka ihu o ka moku a ku pono i ke ko-wa. la wa, aia ka umauma 0 kela a me keia ke kapalili la 1 kan a mea he māk’au. “Steady,” i poha hou mai ai ka leo o ka opio kaeaea. Me ka oih e apoapo ana, ua hooko pololei loa aku la o Bakanala ma na kauoha a ka opio. ■' ci Port a little,” i kahea hou mai ai ka opio. Ke holo nei ka moku iwaena o na hu-a nalu e po-i ana ma o a ma-

anei. Ua maopopo ia Kikila ina e paewa iki ana ka nli ia ana o ka hoe e ka mea ku hoe mai kana e kahea aku ai, alaila, he mea maopopo e poino koke ana lakou me ka hakalia ole. Mamuli oko Kikila kamaaina i ko Eakanala akamai ma ke ku hoe ana, aole loa ona hopohopo no ko lakou nfei mokm oiai, ua lehia oia ma na puu akoakoa liilii he mau haneri ma ia ko-wa. “Steady/' wahi hou a ka opio. TJa panai mai la no hoi o Eakanala me ka hooko ana i ke kauoha. “Port hou ae. v wahi hou a ka opio. “Ae, ae.’’ wahi a Eakanala. Stabada, wikiwiki! i kahea hou mai ai ka opio. “Ae, ae,” wahi a ka pane. “Stady iho pela!" “Ae, ae!” wahi a EakanalaI kela wa, ua kahea hou maila o Kikila, me ka huli ana mai o kona alo ihope, a hoomaka mai la oia e hele mai me ka haalele ana aku i ke kulana ana iku kiai makaafe ai ina akeakea O'ke alahele haiki. “Ua pau ko kakou pilikia!’ 7 la wa, ua paiakuli ae la na leo kupinai mai na luina ae o , ka moku, e mahalo anaike akamai lua ole oka opio ma , ka hookele ana i ka moku. Hele loa mai la ka opioa-ku iho la ma ka aoao o Eakanala, a me ke kuhikuhi ana o kona, lima, ua kamailio aku la oia: “E nana aku oe i ka mokukaua, ua puni oia, a aia ke hoomaka maila e ukali ma ko kakou alahele, a he mea oiaio, e okaoka liilii ana oia me ka poino ona poe a pau o luna oia moku.” “Ae, he oiaio, aia oia ke hoomaka io mai la e hookomo mai,” i pane mai ai o Eakanala meka alawa ana ae o kona mau maka ihope. He oiaio, ua kuhi paha ka mea hookele o ka moku he hiki iaia ke hookele i kona moku ma kahi a ka moku hoopae malu i komo-ai, nolaila, ua hoohuli ae la oia i ka 'ihu o kona moku a hahai mai la mahope o ka Ranger, a ma ia wa no hoi ua ki poka hou mai la oia i ka moku hoopae malu, aka aole nae i hiki i ka ikaika o kona mau pu ke kiola mai i ka poka i kahi aka Ranger e holo nei. “E loaa ana ia oe ka uku no kou hoao ana e ukali mai ma ko’u meheu,” wahi aka opio i puana ae ai, me ka nana ana i ka mokukaua. Oiai ma kela wa a Kikila i hoopuka ae ai i na huaolelo maluna ae, aia hoi na luina a pau o ka Ranger e puukiuki ana ma kahi kokoke ia Kikila me Bakanala, a no ia mea, ua lohe like lakou i keia mau huaolelo i hoopuka ia e ke opio. A uaka hoa aka.