Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 50, 18 April 1893 — Halawai Makeaainana ma Wananalua Hana. [ARTICLE]

Halawai Makeaainana ma Wananalua Hana.

Ma ka Poakahi la 10 o Aperila, ua malamaia he halawai makaainaua nui maloko o ka luakini hoolepope o Wananalua, Hana., no ke kumuhana •‘‘Hoohuiaina a aole paha.” A e like me ka hoolaha ia ana nolaila, ma ka hora 5 p.m. 0 ua la -’la i oleloia, ua akoakoa ae na keonimana no' lakou na inoa penei: D. Center, Mr. Aurbach, Charlie Coo, J. K. Hanuna, W. P. Haia, T. Allen, D. Toomey, J. P. Sylva, S. W. Kaai, B. K. Kawaiaea, J. H. S. Kaleo, L. K. Kakani, M. H. Eeuter a me kekahi poe e ae maia halawai no lakou ka huina i hiki aku i ka haneri a oi. IJa lawe ae o J. P. Sylva i ka hoomalu ana o ke anaina no ka manawa, a ua kamailio mai oia, o ka hana i kaheaia ai o keia anaina e akoakoa mai, oia no ka noonoo ana uo na mea e pili ana i ko kakou kulana aupuni, no ka hoohui a me ka ole. Aka, mamua o ko kakou kamailio ana, he; mea pono e kohoia -i Lunahoo-1 malu, a mahope o na hoopaa- 1 paa ana, ua waiho mai la oia i I ka inoa o J. K. Kalama a hoo- j holoia. i Oiai ka Lunahoomalu J. K. | Kalama ma kona noho, uai haawi mai la oia i kona hoo-1 maikai i ke anaina, me kal olelo ana, ke haawi aku nei aa j 1 ko’u mahalo i keia anaina no'

ke koho ana mai ia ? u i Luna- j ! hoomalu no oukou. | Ko ka nele o ka lunahoomalu i ka haua ole ma kona pakaukau, nolaila, ua kaheaia mai o J. P. Sylva e hele aku e hai i kona manao, a no ka mea hoi oia ka mea i ike i ka hana 0 keia halawai. Ua ku mai 1 la o Sylva a olelo mai la: i ‘*0 ka hana nui wale no i kaheaia ai o keia halawai, no | ka mea no ia e pili ana i ko j ! kakou kulana aupuni, no ka mea, ke lohe nei au i kekahi poe e olelo ana, ina e hoohui ia o Hawaii nei me Amerika, alaila, lilo na aina o kakou, a hoi na kanaka i kuahiwi; aole pela : ka mea oiaio. O ko kakou kulana aupuni i keia manawa, he Aupuni Kuikawa no ia, ua loaa mai keia mamuli o ko ka Moiwahine,, kauohaana i kona aha kuhina e kakauinoa malalo o kekahi kumukanawai . hou, aka, o ka hopena nae ua . .kahuli ke Aupnni Moi a he Aupuni Kuikawa i. keia manawa. Ika manawa i ku ae ai’ o keia aupuni hou, : ua ; koho ia ona mau komisina e hele aku i Amenka no ka hooholo pono ana i ka lakou hana, a ua koho pu no hoi ka Moiwahine no kona aoao kekahi, a ke ku nei keia mau mea elua. o ke Aupuni Moi a me ke Au- { puni Kuikawa. Aka, aole au e; hookikina aku ana ia oukou! ma ke Aupum Moi a me ke; i Aupuni Kuikawa, e noonoo pu i iho kakou i ke kupono o ka ! hoohuiana. Ke hoakaka aku i nei au ia oukou, oia keia: Elua | mea ano nui, o ka State (mo-; kuaina) a me ke Territorv j (panalaau) a ke makemake nei | kekahi poe o kakou e hoohui, alaila e hoohui kakou ma ke ano hea? 0 ka teritori, ua kaa na Amerika e koho mai na luna aupuni a me ka hana anaikokakou mau kanawai. E hoikeike hou aku au ia oukou, o ka loaa nui o ko kakou aupuni i ka manawa i hala, mailoko mai o ka oihana mahiai, e like me na mahiko, a ina e pau na mahiko, heaha la ko kakou pono, hoi hou aku anei kakou ihope e like me ka manawa i hala ka hume i ka malo ? Nolaila, he meapono iakakou ke nōonoo pono, a ke hoopau nei au i ka ? u kama1110 ana maanei. [Hehihehiia] Mai ka mua a ka hope o kana kamailio ana, aole i lohe ia aku e kakoo mai ana oia ma kekahi aoao, a o ka aoao hea la kona e ku ai. Hoomanao pu ae la no hoi au me ka minoaka ana iho, nawai ana la e kakau ka moolelo o keia halawai, a he hemahema nui loa keia. Kahea mai la ka lunahoomalu ia W. P. Haia ina he manao kona. Nolaila, ua ku ae la oia, a wahi ana i olelo mai ai, —Aole au i hele mai nei i keia po i mea haiolelo, i hele mai nei au e nana i na hana o keia halawai. aka no ke kono ia mai, nolaila ke hoike aku nei au i ko ? u manao. Eia iloko nei o keia anaina ko ? u haku ma ka hana, a malia o ehaeha mai paha oia i kekahi mau olelo mai ia’u aku, aka o ko ? u mahao no ia. He makemake au e loaa ona aupuni hooponopono kaulike, aole hoi o ka 1111 oihana. Ua oleloia aenei k e auo o ke aupuni teritori i Amerika no e hanaia ai ko kakou mau kanawai, a I j hoonohoia mai na luna aupuni. 1 10 kela ka mea a ? u e makemake j j ole nei, aka e kakoo ana au i •• | Aupuni Ripubalika Kuokoa ej | like me ke Aupuni Kuikawa e; } ku nei. [Hehihehiia.] | Kahea mai ka lunahoomalu i ia J. K. Hanuna. Ua ku ae I oia a olelo mai la, o ke Aupuni I Moi ua pau ia, a me ka hana j nui kakou e hoihoi hou ae ai ‘ i ka Moiwahine, me na pu a

|me na palii. aole nae kakou i ike i ke ki pu ana, nolaila, mai lawe Iiou mai kakou a noonoo i ke aupuni Moi, ua make oia a he kupapau maopopo. a e pono kakou e noonoo maluna o ke kahua hea la ko kakou aupuni e ku ai. Ke kokua nei au i ka mea i olelo ia iho nei, e loaa ona hooponopono aupuni kaulike, oia hoi i i Aupuni Eipuhalika Kuokoa, ‘ e like me ke Aupuni Kuikawa ! e ku nei, aole he mea nana e e hoonāuaue, nolaila, e lokahi kakou e hoohui i aupuni Eipuhalika Kuokoa. Mai ae kakou i aupuni teritori, o nele kakou i ka pono koho ole. Ua uwe pu mai oia no kona nele ika aina ole, ua pau i ka mahiko. Pau kana, ua kaheaia mai la . 0S. W. Kaai, a wahi ana i pane mai ai—0 ko kakou aupuni he aupuni Moi ia, ua hookumuia mai ia Papa a me Wakea, a hiki i ka manawa ipau aku la, hemau aliiko kakou t mai ka po mai a he . aimoku hoi. Eia ko’u mau hoa ke olelo nei e hoohui i aupuni Eipuhalika Kuokoa, aka, no’u iho ua makemake au 1 aupuni Moi ko kakou, no ka mea ua hanauia mai au iluna o keia aina, he Hawaii ko’u • mau makua a e make ana no {au iluna o keia aina, a pela ; aku. I Ua hoopauee ka halawai a i noho hou i ka Poaono la 15: 1 Kauiki. i i i t .. -. —