Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 61, 8 May 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

JBLe kiure haole ko keia kakahlaka o ka Aha Kiure .Kaapuni Apana Ekalu. Ala ke kall la ma Kapaa, no ka ha!I mai I Honolulu nel ? he 5,000 maoekekopaa, Eia ka liamuku ke haawi mai nei I $100 makana i ka mea e loaa ai o ka paahao Bruett i mahuka ai mai ka hale hoopaa lawehaia aku o Kuapapanui. Aia ma ka Ema Kuea ke puhi ohe o ka puali o ke Aupunī ī keia po, a ua emoole maol! no ko lakoo maamaalea ma ke puhī oheikeīa wa pokole. Ua hoouna aku ka Mahiko o Ewa iwaho, he 3,673 mau tona kopaa o ko keīa makahiki mau kopaa i pau i ka wili, eia nae aohe i pau aku ke koikawilL Mai Makaweli Kauai i lohe ia mai ai, aia ke pahola la ka mai fiva ma Makaw:eli ponoi/a ua kulaiia iho lahe ueūikumamaha mau limahana o ua mahiko ia e kela ma 5 l. Aole i hoea raai ka mokuahi" Oeeanle maī lokohama mai, aka,.e ka - mai ana nae i keia ia. Oke r knmu, . aa -haaiele aku ola 1 fce awa hope he eloarla mahope iho o fca wa I manaoia ai ē holo mai. Ma ka mokuahī Oeeanle e ku maī ana i keia la, e bblo aku ai o Hr. a me Mrs. H. N. Castle. E holoaku ana laua no ka hoikeike nui o Kikako a holo loa aku no Eaelani a me Europa paha. Ua loaa mai i ka Oihana Makai o Honololu mal Amenka Huipaia maiikela hebedoma aku hei, na pīhimo na aahu oihana o na makai. He pihi i kaa ia me na hoa palapala Hi 'P. me ke kii o ka aeto maluna Uu>eiphoiaana^uphoinaeheui '

| Ua nui ka huhu o aa makaainana o na Waieha, i na palapala aloha aina a na komUe e kai hele la ma na ipuka hale. Xo ka hoike ole ia aku o na palapala poo ia lakou. Heaha la ka mea hana? E kapili hoa ia aku ana ma Kalaupapa Molokai he luawai no na mai Iepera, a e hiki ana ka līlo no ialua i ka S3,500. O ka haawina l no keīa hana, he $4,500, komo pu \ nae iloko o ia puu na lilo no ka hoomoe ana ī na hawai. XJa hiki aku i ka $127.50 ka nui o ; na da!a i hookupu ia mai no ka pu- * ali puhi ohe o ua mai Iepera a hiki i ka Poaono i hala e wuīho nel ma ka halepai Avalakaisa. I ka po Sabati iho nei, ua lulu iho ke anaina pule o Kawaiahao i na dala he $13.50. Ua noho iho ka halawai kuikawa 0 na kahu waiwai o ka Hale Laina ' i ka Poalima i hala, no ka noonoo ana i na koho a na poe hahau hale, a ua hooholo lakou e haawi i ka hana i na Hoahanau Lucas no ka laua koho he $15,610, a oia hol ke koho haahaa loa. Ua aihne ia ke eke dala a kekahi hookele kaa hapaumi o ke alanni Berītanla 1 ka po Poaono nei mai kahi aku ana 1 huna ai malalo o ka nohona, me ka manao aia i ka wa e noi !a mai ai na mea liilii alaila kii aku. Eia hoi, aa miki e ae la ka palauaielo limauuī. I ka Poaha, Mei 4, ua hahau ia kekahī Pukiki kumakahīki o Hanamaulu e kekani Pakikī paahana no me ka mamaka e halihalī wai ana no na paahana a i ka pa ana ma ka hono paa ka ike. Uaola manleule maloiaaike kakakiaka Poalim», make loa. Ke paa nei ka pepehī kanaka iloko o kahī paa. Ua ioaa uku kekMhi popo palaoa hou iloko o kekahi pa haole ma alanul Ema ī ke kakahiaka Poaono i hala, a i ka wawahi ia ana a haawi 1 na moa, ua loaa aku he elua moa ī ka auwina la ua make. Nolaila, ua manao o Mrs. Koheaon, ua hamo ia keia popo palaoa i ka laau make a kiola ia iloko o konapa. Ua hoī mai ke Koīaa ī ke kakahīaka noī Poaono nei, mai kona mau awa kipa maa ma Hawaii a me Mnui me 16 mau ohua kapena, 186 inau ohuaonekī, 1,915 mau eke kopaa, 165 eke u«la, 52 eke kulina, 86 eke lanahu, 55 ilt plpl, 5 kukaa Ili kao, 152 hipa, 25 puaa, 1 iio a me - 140 mau puolo huikau. He hookuku huklhukl kaola ma1 waena o na kamalīi halīhalī nupepa 1 haole kuloko u AvaIakaisa J * a me L : <«Buletina ?, : kai ka hora 1 12 awakea o ka Poaono aku nei i hala ma Alanui Hema, a o kahopenao kalakou hookuka, oia ka oo ana i na kamalil o ka “Avalakaisa” a haule hoi ko ks «Boletina.” I kekahi la o ka pute i hala, oiai kekahikeiki Puklki e alakai ana i _ ka.Iio ma Lihue Kauai me* ka ha- » kiikii aoa i fee kahla ma kona puhaj ka, aia hoī na puiwa aku la kā lio a i kaao hele ia aka la ke keiki no ka v : mile a me hapa. Mamua o ke ku ana o ka līo, ua māke loa ke keiki [ i na eha kuhohoou manaonao ! loaa i iaia. 1 Ua kaena ae kekahi hookele kaa, ua hoohana oia ia eha maa lio kaa 1 ma ka Poaha a me ka Poalima o ka hebedoma i hala ma ka hoomakaikai k ana i na ohua o na mokaahi elna mai Kapalakiko a mai ha Panalaaa L mai o ka Hema, a ua loaa laia he kanaha mau dala no ko lakou mau 'lahi a pau. Ina pela ka pomaikai o l ; na hookele kaa e ae, alailao lakou k ka poe mua ,i ohi i na pomaikai o ' ka poekaahele henua*

He kipa mawaena o na makai o Koloa a mc na paahana lapana o Koloa ikapo Poalua-nei, a uaku ; kekahi lapana i ka poka. Aole maopopo ka make a me ke ola* He 310 ka nui o na olina a ka “Monowai” i lawe mai ai i ka.Poalieaa nei, mai na Panalaau mai o ka hema, a ua hali loa ia aka lakou no ka hoikeike nui ma Kikako. He 8 ohua kapena a me 9 ohua oneki i hooiele ia mai ai 1 Honolulu aeu Mawaho ae no nae lakon o kela he- i 4 luna malana. Ua loaa mai ia ma6ou he leta mai ( a Kapaia, Makani o Kalalea, Kauai. E hoike mai ana i na hami aloha ole a Rev. S. K. Oili, no kona kue i kekahi makua o ka pono o ka mp- . Kupuni o Kauai, Bev. J. M. Kealoha. O ka hana anei ia a ke kahunapale? Aole pono e hookiekie ka poe opiopio maluna o na makua kahiko o ka pono. Ua huli hoi aku nei kekahi maa komite o ka ahahui aloha aina o ka mokupuni o Maui, a ua haiolelo aku imua okolakou mauohanauaao ia aku ka lakou e na loio A Bosa a me J. M. Poepoe, e hoihoi hou i» ae ana ka Molwahine ma ka nohoalii. Pololei kela ao ana, nok» mea, he kakai oolea. Ina iho ke kipi la e ke anpuni Kuikawa. 1 ke kakahiaka o ka Poalima i 1 hala, na paa ka holoanao ka mokuahi a hala ka hapalua hora mahope o kona manawa maa man e ! haalele iho ai i ka uwajpo no ke kali ana i na mea hanohano o ka moku- • puni o Hawaii J. Kauhane a me J. U. Waipuilani a pau ko laua hui , ana me ke KomIsina J. H. BIonnt. j Hele haaheo no hoi na keikī o Ea- ( waii, ua ku no ka apa i na keiki o Hawaii. Ua miki ae o J. Kaluna, J. Kamakele a me W. B. Keanu e ike i ke Komisiua ma ka hora 9 kakahiaka o ka Poalima iho nei, aka, aole ' nae 1 ae ia mai, oiai ua paa ia manawa i na Mea Hanohano J. Kauhane, J. H. Waipuilani, J. K. • I«sepa a me A. Kauhi. Uahoohala ke Komisina' he hookahi hora mai ta 9 a 10 a.m. ma ka ninaninau ana 1 i keia mau keonimana, a na kakal! 1 kela poe mamua a ku i ka manaka a hoooaukiuki maoh i ka ike ole i ke Komisina. | I ka la 17 o Apeiila i hala, ma < Honolulu nei, ua hopu ia e na i makai W. Kamana a me D. Maka- : ila, he elua mau pake no lauana < inoa Ting Kim a me Ah Mu, no ke ; sifaauo loaapu aku he $271.85 a : me ke eke o na pepa i kakau ia ai ; na hua. Ua hoopanee pinepine ia ; mai ka hookolokolo ia ana.o keia hihia aika la 4 aku nei o Mei, akahi no a noho maoli ka Aha Apa- ; oa e hoolohe. Ua hoopai ia o Ting Kim, he $750 me na koina $S, a pela ho hoi o Ah Mu i hoopai ia ai he $750 me $S koina. \Ua hoopii hou na pake i ka aha māliina ae« Pokeokeo. Ua hopu ia o Mrs. Mary Sutherland i ka auina la Poalima i hala mamnli o ka hoohnoi ia ua komo pu oia ilpko o ka naele o kela man tini opiuma he 206 1 aihue ia ai mai Kuapapanni maL Ua noke iho nei ka Hamuku Hikikoki ,i ka hanu i tnhi e loaa, ai, a ua hooholo oia na ka wiliki A. B. Walker i hoopai ia ai he $50 no ka hoomahnka ana I ka paahao Bruett, nana i hana i keia aihne, Nolaila, ua hoopnka ia fca palapala hopu nona i ka Poalima nei, aole nae i loaa iki a po Sabatl neL Ua manao ia na keia i hoolilo akui ka opiuma ma ke knai ana aku ia hai. Ua hookun īa keiawahine mawaho nei malalo o ka bela,ae hookolokolo ia anai keia la. ?

Ua ma&e o Mahiai o Kalaaaha ī j ka Poaīua i hala, mahope oka ai ana I kekalu ia maka i loaa īaia mai a Kahiklola maL Uu noho he kiure ko!onero e nieniele i ke kamu o ka make v uka, no ke kanka ole, oiai ua hala eia i Honolula nei, ua hoopanee ke koloneio a hiki i ka wa e kahea hou īa aku ai e ka hope makai hui H. E, Hikīkoki. »