Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 64, 11 May 1893 — Halawai Aloha Aina ma Makaalae, Hana. [ARTICLE]

Halawai Aloha Aina ma Makaalae, Hana.

Ma ka la Sabati iho nei la 23 o Aperila 1893, ua malama ia h'e Halawai Aloha Aiua ma Makaalae, Hana, maloko o ka Inakini Kapiolaui T. malalo o ke kahea ana a P. K. Kauimakaole (loio) no ke koho ana i Peresidena no ka “Hui Aloha Ama” a me ke kakan inoa ana i man lala no ia hni. Ma ka hora 2 p.m., ua noho ka halawai a ua akoakoa ae kekahi mau keonimana malaila, oia o M. H. Reuter, S. W. Kaai, J. H. S. Kaleo, B. K. Kaiwiaea, J. K. Hanuna. W. P. Haia a me ka.heluna nui o na kane, wahine' a me na keiki, ua piha ka luakini a noho mai iwaho, a i noho.lunahoomaiu ia e Wailehua. TIa ku mai la o P. K. Kauimakaole a hoakaka inai la. 0 ka hana a keia halawai i manao ia ai, oia no ke koho ana i Peresidena ame ke kakauolelo no ka Hui Aloha Aina ma ka Apana o , Hana nei, aka, ua noonoo hou au he mea pono ole paha .ka hana ana i keia mau hanal keia la, nolaila, ua manao aule hoopanee ke koho ana a i Kekahi la o keia pule iho, a malalo o na hoopaapaa ana, ua hpoholo ia e hoopanee a hui hou i ka Poalua la 25 o Apenila uei. Koho ia i mau komite kakau inoa a hoihoi mai i na pepa iloko o ka halawai e malama hou ia ana ma ka Poalua. Koi mai o P. K. Kauimakaole i ka lunahoomalu o ka halawai, oiai, aohe hana aku i koe, nolaila, he mea pono e lohe ia mai loko mai o na keonimana e noho mai nei kekahi mau olele hoolana no ke Aloha Aina a me ka Hoohui Aina, a na ka lunahoomalu no e koho ae i ka inoa o ka mea e hele mai e haiolelo, hooholo ia. Ku mai la o J. K. Hanuna a hoakaka mai la. He mea ole na kamailio a me na haiolelo, he opala ia mau mea, aka, hookahi wale-no mea nui o ke kakau iho i ko oakou mau inoa. He kanaka au i hilinai ole ia, no ka mea, aohe leo o ka aōao o ka Mōi ia’u a pela no hoi ka aoao Hoohui Aina, nolaila ke ku nei au maluna o ko‘u m anao ponoi. Kahea mai la ka lunahoomalu ia S. W. Kaai, a wahi hoi ana i kukahekahe mai ai. Minamina loa au i ke oki pu ia auaonahanao keia halawai, 0 ko oukou hoopanee ana a kekahi manawa hou aku, no keaha i hana ole ia ai a ku i keia la! A no, e koho kakou i Peresidena a honee aku ka hana imua; aole uae he pane ia mai. Malia paha ua kanalua oukou aia la au ma ka aoao hea, e. mnau mai oukou ia’u. TJa nihau ia aku la, aia oe ma kaaoaohea?, TJa wehe aela oia (S. W. Kaai) he apana pepa i pai ia e ka Hui Aloha Aina a olelo mai la. Eia au ma ka aoao o keia pepa. Heaha ke kumiv o kou makemake i kena pepa? Aole 1 pane ia mai, aka, uakamailio mai la nae oia. I mea e oiaio ai eia no ka’u pepa i hoouna ia mai a ua kakau au ma ke poo i ko’u inoa a kekahi mau inoa malalo iho e hoike aua he aloha i ka Maiwahiue, a no ke aha oukou e kakau ole nei? Mai makau oukou, a ina he aloha io onkou i ka Moi, ke noi nei au ia oukou e hoike i ko oukou aloha ma ke ku ana mai iluna a e hele mai e kakau. TJa ku ae iluna he elima no wahi kanaka a aole poe i

hele aku e kakau inoa, nolaila ua olelo mai la oia. Ua pau ae la ka’u haiolelo ana. I ka pau ana o ka S. W. K., ua kahea ae la ka Lunahoomalu me ka oleloana, eiailoko nei ko kakou makua o ka apana, a e iohe ana kakou i koua manao, nolaila, ua ku ae la oia, a wahi ana i olelo mai , ai. Ke aloha aku nei au ia , oukou, aloha oukou. Ke minamina nei au ia oukou o hoo- , hauhili ia ko oukou noonoo, a kakau oukou malalo o na pepa e puka nei me ka maopopo ole ia oukou kona ano. £ kamailio aku ana au ia oukou maluna o keia pepa i paiia eka ‘ Hui Aloha Aina, a e ninau aku ana au ia oukou, i hele mai nei • anei oukou no ke aloha Moi ? a j no ke aloha aiua paha? Ua pane aku la na kanaka me ka maopopo. I hele mai nei ma- ' kou no ke aloha Moi. Ina pela, alaila, aole oukou i kuleaua e ‘ kakau maluua o keia mau pepa • a lakou nei e koi nei ia oukou • e kakau, he kumuhana okoa ia ' a lakou nei e hana ai, no ka mea, aole ka Moiwahine iloko 1 o keia mau pepa, ka mea hoi a ' oukou i hele mai nei, a he okoa 1 loa na mea i pai ia. E akahele 1 loa oukou i ke kakau ana i ko 1 oukou mau inoa, a e maopopo ’ ia oukou ka mauao mamna o : ko oukou kakauinoa ana. Ina 1 no ke aloha aina, alaila. e kala wale kekahi poe o oukou i hoolilo wale ai ika aina, a hiki mai nae i keia manawa, ke ( uwe aku nei kakou. E pono no oukou e noonoo. He oiaio, he aupuni Moi ko kakou a ka- , huli aku la ika la 17 o īanuari, 1893, a pehea kakou e hana : ai? ma ke.aloha aina anei? ai ole e hoihoi hou ai paha ika Moiwahine maluua oka noho , Moi, na oukou ia e noonoo iho. , Iloko.o ka manawa e haiolelo i ana o J. H. S." Kaleo, ua naholo ae la ka haikea ma na papalina oS. W. Kaai, a e lohe ia , aku ana kekahi mau olelo, ua ; auhulihia kakou. Ai ka pau ana o kana haiolelo, ua ku . koke mai la o S. W. Kaai rae ; ke kali ole, a noi mai la ika Lunahoomaln penei: Mai hoolohe mai oukou i ka iauei i ' olelo iho uei, aole iloko uei o , keia pepa ka Moiwahine, o ka mea oiaio, ua apo ia na mea a pau iloko o keia mau olelo; o ke aloha aina, ke knmnkanawai a ka hae Hawaii, oia no ka Moiwahiue. a noho iho la oiailalo. “Ha pane ia ae, aole oia ka Moiwahine, ua kuhihewa oe.” Kahea ka Lunahoomalu ia W. P. Haia. Ua pane mai oia. Aole au i iho mai nei e haiolelo, aka, i hele mai nei au e makaikai i ka oukou mau hana, a ua lohe no oukou i ko’u manao i na halawai i hala. Waiho mai o P. K. Kauimakaole ika inoa oua komite e hele ai iua kauhale e kakauiuoa, aoia ihokeia: Wailehua, , J. Kalimakaua, M. Kalawa, M. Kawahahee, Mahoe k. B. B. Kalilimoku a me S. W. Kaai nona iho. Hoopanee ba halawai. Ma ka hora 3 p.m. o ka Poalua, Aperila ’25, na uoho hou ka halawai uo ke koho aua i ka Peresidena, Hope ‘Peresidena, Puuku ,a me ka Elele. i uoho luuahoomalu ia e Wailehua. Eia ua. Luua Kui o ka Hui Aloha Aina: S. W. Kaai, Peresidena; J. K. Hauuna, Hope Peresidena; P. K. Kauimakaole, Kakauolelo a me ?. Momoa, Punku. Ua hooholo ka 1 halawai o S. W. Kaai no ka Elele e hele ai o ka Hui nui ma Honoluiu. Hookuu ia ka halawai. Mokae. *