Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 64, 11 May 1893 — He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana

r ’.: * r ' * ' ' •' " r •' •; • • •* KĒ iakiWAHINE .HĀNAI, # ' • / •. . . i •; • . ' *■ * k ' • . .. > A IOLE (! eamea : huha:o- napali • EAHAKAIO SĒKŌTIA ; f , ' * t 4 . . ** . MOKUHA IX. ; He Kukakuka Ano Hui. “Manma nae o ko kaua hoonaaka ana e kamailio nokau mea e ake nei e ninau mai ia’u, e hoike e aku ana nae au ia oe e kuu kaku. Ina oe e ninau mai ana ia’u no kekahi mea e pili ana i ka poe hoopae inalu i na waiwai, alaila, ua ahona au e hoike e aku ia oe e ke alii, aole loa ehikii ko’u lehelehe kepuanaaeno ka poe kanaka i noho malalo 0 ko’u makuakane,.oiai, ua sila ia ko’u waha aole e kumakaia iapoe, o lakouhoika poe nana 1 malama ia’u mai ko’u wa kamalii mai, a no ia mea, ua sila ia ke aloha iloko o ko’u puuwai no lakou. Aka, no kela Kapena hou o ka “Ranaga” a me kona poe ukali ponoi nae, ua makaukau au e kakoo ia oe e ke alii ma ka haawi ana i kela poe iloko o na lima uahoa o ke kanawai.” “Ke haawi aku nei au i ko’u mahalo kiekie loa nou e Kikila. Ua hoike mai oe i ka maemae a me ke kulana, kuokoa wiwo ole o kou naau. He mea oiaio, ua loaa mai ia’u ka lono eia ma ka aekahakai o ko’u wahi nei na poe kue kanawai

ino loa. He mea kupanaha no hoi, oiai, he wahi keia a’u i noho ai a elemakule, aole loa au i haupu mua iki eia ka he puali nui holookoa keia e lawelawe mau nei i na hana kue kanawai malalo pono o ko’u mau onohi maka.” . “He lono oiaio kela au i lohe ai e kuu haku. Kolaila, he mea makehewa wale no ia’u ke olelo aku ia oe aole he oiaio oia lono au e ke alii.” “Aole anei o oe pu ■ kekahi iloko oia mau hana e Kikila?” wahi a ua haku la i ninau akn ai me ke kaulono pololei ana o kona mau maka maluna o ka opio me ke ano hakilo i ke ano okaopio.” “E hoomanawanui mai oe' e kuu hakn, a e wehewehe pono aku au ia oe i na mea a pau. I ka wa eola anao ko’u luaui makuakane, ua lilo kela moku“Eanga” i homē no’u, a ua maopōpo ia’u na hana a pau e hana ia ana, aka, māhope koke iho no o kona make ana, ua haalele aku au i nā oneki o ka moku a ūā wēhe loa māi au iā’uiho mai kela māu hana. ■ He nui ko’u hPpwahāwaha i kelā mau ‘ hana ’; āl 'plā/ 1 ko’ u kumū i nohp lōa āi ; ftka nei ō kā aina, : āka, e u fiāi aku nāe au ia oe ifiō f: Ō‘kā ; niake ana ko’u makuakane oiai oia e ' wāiho'āna māīuhā o kā mōe Ō ka.make, ua.hoohiki paa ia au ma.ke ano 'e kakoo ialakou ka poe kahiko hoi i noho nialalo o ko’u luaui, aka, ma ke komō pu ana akū ilokp: pka lakou māu hana karaimā‘, aole loa au e ae iki ana e hoohaumia ia ko’u mau lima i ka lawelawe pu ana ma ka lakou waiwai'aihue, koe wale no nae keia, aia wale no. ma na manawa a pau a ko lakou.moku e hoēā mai āi' mawaho o keiā mau pāli kahakai,.alaila o ka’u wale no e hanā ai, o ke pailaka ana mai i ka moku ahiki ma ke awa oololi, kahi hoi ā ia poe i ike ai'oia wale no ko lakou puuhonua>oiai aole loa heinea e ae ma keia aina a puni i like me a’ū ka makaukau ma ka hookele ana i keia meahe moku ma ka hookomo ana iloko o kela awa.” <r E aa ana no anei oe e kokua iā’u ma ka inoa o ka Moi no ka hopu pio ana i kēla moku a me na waiwai a pau mai ka lawe ana ae mai ko lakou lima ae?” “Ua ae laelae au e hoopio i kela moku me ke kapena, ame , kona poe luina ponoi, aka, ke • nonoi aku nei au ia oe ina e ■ hooka io ia ana kela hana, . alaila, e ae mai oe e kapae loa . ia.ka poe kanaka i noho pu me • ko’u luaui, a i pulama makee l hoi ia’u mai ko'u mau la opio i loa mai.”

<: He oiaio e Eikila. aole loa au i ike i kekahi kanaka puuwai kupaa a hoopono hoi e like k me oe a puni o Sekotia nei. Ua hoea i mai oe ma keia mailoko mai ona makuahaahaa loa, aka o ko’u ano nae, he kawa mamao o ka like ole me kou mau makua, a noiaila, ke > hilinai piha aku nei au , ia oe ma keia mea.” Me keia mau olelo, ua hilinai pono aku la ka ; Haku Sir Wiliama ma ke kua o kona noho, a pane hou mai la:. , “E oluolu pe e Eikila e hoomoakaka pono mai ia’u i na a mea huna o kelahaha kue kanawai.” “Ua hiki Ipa ia’u ke hoike aku ia oe i kela , mea me na mamala olelo kakaikahi loa. Mai ka make ana o ko’u makuakane, ua hoopiha ■ ia kona makaiua ma ke , ano he alakaira kapena . hoi o ka moku “Ranga” '■ eHakanela,. aka ilpko ' 'ihai" nei nae o keia ’ makahiki : hope mai nei, ’ ua lilo aekpnakulana . i kekahi kahaka i kapa ia o Gara Tamela, Q l kona kumu nae i lilo ai ikapena, ua kipe aku > ;oia< i: na luina me na * dala nui, a hoihoi ia iho l la o Eakanela i malama i moku elike no.me kona . kulana i ka wa e ola ana ■ oko’umakuakane. Ma ia hope mai, ua hoohui 1 pu mai la ua Gara Ta1 melaia i kona poe ka- * haka ponoi: Ikelawa, ua hoololi ae la oia i ke ano hana mai kahoopae “ malu'i na waiw ; ai āka ! powa me ka hao wale a ‘ luku wale i na moku - kalepa e holo ana ma ka l moana. Aka, iloko nae . o keia mau hana. ua kue “ loa ha : l'uina kahiko a : ,me Eakanela, a oiai, ua ■- * -bi ae ka heluna o kela 1 'poe hou i ko lakou, noi īaila, ua hiki ole ia lakon , ke kue okoa aku. Holaila, e kuu haku maikai, ua makaukau au e ! hpike amaka ae ia Gara L Tamela a ine kpna poe . kanaka ponoi imua o ke ! kanawai. Eolaila, ina e t oluolu mai oe e kuu , haku, alaila e waiho mai oe i keia hana iloko o 1 ko’u lima?” (Aole i paa.)