Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 67, 17 May 1893 — He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Ui Nohea Kaliwalana

KĒ KAMA WAHINE HANAI & I OLE, EA MEA HUNA 0 NA PALI EAHAKAI0 SĒKOTIA. MOKUNA S. Hoopoiwa ia. "I kela wa. aa hele okoa mai la no aa. a kaalo ae la ma kona aoao, me kā holokiki ana , no ke Kakela. I ka hala ana he ka-wa loihi mai laila mai, ua huli hou ae la au a nanā aku ina e alualu hou mai aha paha oia mahope o'ii. Aka, ua ike aku la no nae āu iaiā e ku malie ana no ma kahi a’u i haalele aku ai iaia.” “Peheā kona ano? Pehea hoi ke 'aho o konā māu aahu? I nihaii āku ai o Kikila, me ke ano pihoihoi. “He kino ano ponpou puipui me ka lauoho a me kaumii umi eleele,” i hai mai ai ka ui noheaIda. “Heaha la hoi ke auo o ka hulu ma koua papale?” “He elua mau hulu. 0 ka hulu keokeo, oia ka hulu loihi, a o ka hulu holu he pokole ’ mai ia, a ua kanlike ia no nae ke ole au e kuhihewa ma ka aoao hema o ka papale.” “Ua - pololei io uo ka ka’u meai mauao mua ai. 0 kela kauaka kekahi o na kanaka ‘ puuwai eleele ioa ma Sekotia ‘ nei. He aa hoi kona naau e haua i na mea ino a pau me ke kanalua ole.” L I keia mau olelo a Kikila, ua 1 hoopihaia ko īda noonoo me 1 ka weliweli loa. L “Auwe no ka hoi ko’u laki i l - ka pakeie ana mai kela kaua- ,, ka mai! He mea oiaio, o kona l mau helehelena io nopahaka i oi o ke ino a ko’u man maka i l ike mualoaai.” “E hoomanao oe e Ida, o l kela kanaka au i halawai aku i la, oia no o G-ara Tamela ke i poo, a kapena o kekahi puali ■ kanaka powa lima koko ino l loa mji%eia aupuni holookoa,” - wahi * a ka opio lawaia i hoai kaka aku ai. “Heaha ke ano o kela oielo i aua i olelo mai ai, e ike hou j ana no oia ia’u ma keia hope i aku?” i ninan mai ai o Ida, me

ka haikea ana ae o kona mau helehelena. “He mau kaena palaualelo wale no keia ana,” wahi a Kikila i hoonalonalo- wale aku ai me kona ake e hoomalielie aku i ko Ida manao pihoihoi. Hoomanao iho la o Kikila, malia paha, ua ike pinepine no kela Tamela ia Ida, oiai ka ui nohea e holoholo hoonanea ana maloko o na kihapai pua o ke kakela, a ma ia.mea, ua : komo mua ka makemakeiloko! 0 kona naau, a no ia mea, ua hoomakakiu oia ma ia mau wahi me ke ake e halawai, a e papaleo pu me Ida, a no keia wa a Ida i hele ai ma kela wahi mehameha me ke kokoolua ole, ua loaa ia Tamela he manawa maikai e halawai ai he- alo.a he alo me ka mea a kona puuwai eleele i kuko loihi ai. Nolaila, ua hoomau hou aku la oia i ke kamailio ana: “Mai hopohopo oe e kuu aloha, aka, no keia wa ano nae, ke ao aku nei au ia oe. e kuu milimili, mai hele hou oe mawaho aku o keia mau palena o ke kakela. Ina oe e hoolohe pono ana i keia mau olelo ao a’u, alaila, aole he.ua nana e kulu kou poo. E hoomanawanui oe i keia wa, aia a paa pio kela kanaka a me kona poe ukali iloko o ko’u -mau lima, alaila, ua noa ia oe na wahi a pau.” “Heaha la - kana hana ma keia wahi o kana helewale ana maanei?” “He lehulehu wale na wahi hoahu waiwai a lakou ma keia wahi a pānij a no ia mea lakou 1 hele pinepine ’mau ai ma keia wahi.” .' “E kuhi ana ka au ua hoike mua mai oe ia’u, he poe powa lākou ma ka moana?” “Ae. He lehulehu wale o na poe hoopae malu i na waiwai i hapai pu i ka hana powa, a pakaha w r ale i ko hai me na lima menemene ole.” “E kuhi ana ka au o Bakanala ke kapena o ia poe?” “Pehea oe i maopopo ai i kela mea?” i ninau aku ai o Kikila me ke kahaha nui pehea la ko.Ida maopopo ana no Bakanala. “Aole ka paha ou hoomanao i kela kanaka i loaa aku ai i kekahi o na kauwa o ke kakela ua loohia rae na palapu ma kahi luakini kahiko iloko o na makāhiki he ekolu a oi, a a’u hoi i malama ai a hiki i kona palekana ana?” “Ae, akahi no au a hoomanaoaela.” Mahope iho o ke ola ana o ua kanaka la, a hele aioia mai ke kakela aku, na hai mai la o Malakoma, ke kauwa aoo o ke kakela ia’u, o ua kanaka la ke kapena o ka moku hoopae malu i ka waiwai.” “He mea oiaio kela e Ida, aka, mahope mai nae o ia wa, na lilo ae kona kulana .kapena a alakai hoi o ia puali ia G-ara Tamela. Aka, mai hopohopo nae oe e kuu aloha no ia mea. No ka mea, e kiai makaala loa ana no au i kou maluhia, e like me ko’u pulama makee ana i ko’u uhane ponoi. Ea oi loa ko’u hauoli e lilo ko’u ola no ka hooko ana no kou palekana e kuu Ida. No ia mea, ke nonoi hou aku nei au ia oe e Ida, mai noho iki oe a hele mawaJho aku o ke kihapai pua o ke kakela nei.” “Ae, aole loa an e pale ae i kau kanoha e kuu lei aloha.”

I kelawa, ua noho hoonanea iho la na opio malalo o ka malumalu o kekahi mau laau nona na lala i hele a luluu me na lau uliuli, a ia laua e walea ana i na hoohiar laai ana a ke aloha, oiai laua e lilo ana i na hooniponipo ana iloko o na kipona a ke aloha, ua hoomaopopo ole laua i kekahi kino kanaka e hele aku ana ma ke alahele pololei e hoea aku j ai i ko laua wahi ē noho ; aua. Mamuli o kekahi kumu, ua ku ae la ba haku aoo mai koua noho ae, a puka aku la oia mawaho o.ka lanai, a oiai hoi ua ea oluolu maikai e peahi ana ma na papaiina o ke kanaka aoo kaulana a kiekie a Sekotia i paulele nui ai, ka haku Sir Wiliama, ua hooholo iho la ōia, e hele holoholo oia malo,ko o na kihapai pua o kona kakela. Nolaila, uahuli ae la ia, a oili aku la ma ka ipuka mahope o ke kakela, a hele aku la ia ma ke alahele hookahi , no a na opio i hele mua aku ai. Ua. hoomau aku la oia ma ka hele ana, me ka palepalē ana ae a kona mau lima i na lala o na laau mea kanu e luhe ana ma o a maanei o ,ke alahele. laia hoi i pale ae ai i kekahi mau lau okekahi kumulaau wilou, aia hoi, ua hoohikilele ia kona puuwai i kona ike ana aku i 'kana kaikamahine hanai punahele a me kona maka maka opio Kikila e walea ana i na momona kuhinia o ke aloha hooipo.' Aole hoi o ka haku aoo wale no .kai hoohikilele ia, aka,_ o na opio nu no kekahi. Aole he leo i pua ae i' kela wa, a i ka Eala ana he mau -sekoua, ua pane aku la ka haku aoo, me na kahoaka o ka ehaeha ma kona helehelena aoo: “E Kikila, o keia iho la anei kau uku panai no ka ? u mau hana maikai ia oe?” (Aole i pau.)