Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 76, 1 June 1893 — KE KUHINA STEVENS I PAU. [ARTICLE]

KE KUHINA STEVENS I PAU.

E» io Olelo itta i * i Nii iiiaia. . JE J?ili ana i Kana mau La~ welaiee JPUi Oihana ana a m.cnaJSJtimuihiki . aku ai i ka JBCoo~ kahuli Aupuni* . - (Hoomaaiiu) Ua h\we pix aku keia p5e i ko laSou hele aaa i na manao o Amerika me na lini Amerika. Aole iloko 0 na mokuaina Atnerika o kakou kekahi poe kanaka Amerika manao ikaika a kupaa mamua ae o lakou. Ua halī ae lakou e nana i ka hae a ko lakou mau makuakane i kukula ai a hoolaa aimo ko Amerika;Kubkoa a kulana aupuni maikai, i mea hana e : malama ia lakou. Ua hoomphala ae ko lakoulima noi i keia aupuul īkaika nona na kanaka kuokoa, e ī maī ana aohe ma ke haalele aku ■ia lakou iloko. o keia mau la . nele lilki ole ke alo ae. Ke Iobe nei na. kanaka o Amerika i kalakoa noi e aloha aku a e kokua aku. E lilo anei ko lakou leo uwalo i mea 1 ■ __ . ■ * ole? Heaha ka na aupuni hui o \Baropa e hana mai ai malalooia mau kumu like? E ae anei o Beritania, Farani, GeremanīM, a i o!e o ,Sepania hoi. E haalele i kolakou poe kanaka, ko lakou mau panalaau, 1 na kanaka o ko lakou koko hookahi, iloko o na hune ikaika e like - me keia? E hoole hoowahawaha ikaika mai ana kelapoe aupuni i ka haalele ana ma keia ano i ko lakou ,, mau makamaka o ka: oiwi hookahi iloko o na ulia menemene ole a na hopena makona. O kekahi o na aoaōmaumaama loa ona hukemoolelo o na aupani o Europa oīa no na wahi e hoike ana i ko lakou keakea wiwo ole ahai ko lakou mau . panalaau o na aina mawaho. Ua halele waīe a nei o Helene a i ple o Rom apaha olai ho laua e noho

pegana ana, i na kanaka o 'ko laua aina ma na aina e? Nana—hoohenehene klekie ia mai na kumuhana oia ano e na makaainana a mo L na koa Heleae a me Boma ina e waīho la aka imua o lakou. Ke koi mai nei ke aloha kanaka, aloha ainaa mo keano kalaiainaakamai e hoihoi koke ia ka Paeaina Hawaii i keia wa no a mau loa aku malalo oka hae Amerika. Mawaho ae o - na kuleana ano nui oka oihana kalepa o Amerika me kona māu aumoku kaua i owili īa Iloko o keia ninau pili la Hawaii, ka ninau pili i na poioo e loaa mai ana i na hana hoonaauao Chri3tiano, mamull o ka awiliwilī pn mai iīoko oia hana o na lealea pili kino haumla ona ano ainaPolunesia a me ko Asla, E iilo aneī na manao o Europa, Amerika o keia noho ana, na ano hoopono, o ka hoomana-a me ka hooponoponokanakaana, i kanu iae na lima o Ameiika ma ia mau puni o ka moana i mea lanakīla?. vAi ole, e huhuki ia ane i a hoopoino loa ia e na mana kue?. E hoohlo la anei ka pohaku koa (Plyraoatb) o ka Pakipika, a na kane me na wahīne christiano Amerika i kiai a I malama ai me- ke akahele loa aoi aemamua o ka hapa kēneturia, i mea uhī pa ia e ke kai poi ona hana hapa-pegana a hana noho kanawai ole nana e hooweliweli mai nei? A i ole e hoolilo iaanei kela pou kiai o na manao, na 'kanawai o Amerika,.a me na koleahu aina —kela pakaua moana paa o na hoonaauao Karistiano c huli aku- la he alp a he alo me na iahui Asia, ī mea haalele wale ia na na hahaino a alnnu a nā haoleaea wale manao • pono olē,.ka, poe hoi e manao ole ana i ka aina, i ka hoomana, a i na hana naauao. O kekahi kela ona manao nui i komo kukonukonu 516ko o ka hoohui aina o Hawaii, a. na .kane a me na wahine Amerl.ka e nol ia aku nel e hooholo mai. : Aia no nae hoī ke£ahi poe. manao ololi a kuaaina; I like mē ka pupu kanioe ka hoohaiki i na palena o kona mau wahi maloko walē iho ho o kona pupu, a i llke hoi mē Dīogenes ke kanaka i makemake e nohoiloko o ■ kona wahi taba uuku wale no. Na na poe o keia ano i kue ka hoohuī ia ana mai oLouīsiana, Texas, Kaleponi a me AIaska, me ka olelo ana ua nui a lawa kupono īho la no kp 1 kakoa alna, Aole nae pela ka Peresidena Jefferson imanao ai, i kona wa i hoole i na manao haiki muaona e pīllana i ke kumukanawaī, a lawe mai ai oiu no ke kānaonp milioaa francs i na aina nana i hapal; ac ke kiekle : nul o kona aina o kela inua mai nei. Ke hoomānao ne! no au. ame kekahi ppe pu no o oukou, I ua wa a keīā poe kukulu manao kuaaina, a no ia keakea hoi, i olelo aī: c{ Heaha ka mea e houluulu wale mai ai a ka ka paiia o na aina ī ke aupuni ma o ka hoohui ana mai la Kaleponi mamao > loa, i hiki aku ina tausani mlle ka - loae moe .Ia maluaa akuo kekahi 1 alna panoa waiwai ole, i kaa aku ■ ma kela hall ona Mauna Pohaku? JĪ Pomaikai nae, aole he mau maka opeapea ko ko kakou mau kalaiaina e noho mana ana la manawa—ua ike maopopo lakou «O ka hoku o ka ■ mana nui e mau ana no oia ma kona > alahele komohana.” O keia ame keia Amerika aloha aiua, ma kela a - ma kela moknaina ana e noho ai, ? ■ o kela ame keia kalaiaina Amerika - nona na maka īke i kaupalena ole ia 1 i kekahi mahele aina .wale no, e • aloha a manaonnl ana ika hoīomua - ame ke kiekio oka lahui ma kona 1 ano okoā, ua makemake lakou i ka - .pau koke mai o na hana o ka muli1 wai eli o Nlcaragua mamuli o na dala Amerika a malālo hoi o ka '<• manā hooponopono Amerika. 1 ka īmi hoomaopopo noeau ana ana . i

1 anaaina plhe ike, a me na poe hoo- * hona dala akamai, ua hoike ia mai e * pau pono ana keia haaa r nni kama- ) hao ma kekahi kumulīlo makepouo i e waiwai nui maopopo ai. ka hui i hoolīlo dala malaila, Ma ka lawe i ana mai i na kulanakauhale o Kai palakiko, Pota!ana, a me Puget i Sound i eiwa tausani mile ka oi ae > o ke kokoke ia Nu īoka,'Ladana > a me Hambarg, he mea ia nona e - haawi aku ai i na Moknalna Hai o - Amerika 1 na kuleana pomaikai ma1 huahua loa ma na hana kalepa o i kela mua aku ma ka Pakipīka. 0 L na aina nui, na laau, na mlnerala, L a me na wahi loaa e ae o na moku * aioa o ka aoao Pakiplka e papalua > la aka ana ko lakou kamuwaiwaL .Ma ka moanawal nai o Nicaragaa e , I.oaaai ina au-moku kaua oAme- » rika i kekahi awa*wa£ maoli- - V . mai ole, e hlki ai i ko kakou poe ; moku ke loaa mai ke kauoha telegarapa mai 'Wasinefc6na ; mal, ke holo akn malalo o ka mahu a puka ī , ka Paklpika a i ole i ka Atelauika, i ma na wa apau e makemake ia ai , no kahoohana āna i ko Amerlka mau pono, a ma ia mea e hoomahaahua nai ana i ko kakou mau au-moku kaua e pono ai. Nolaila, ma keia mea ua maopopo 0 ke kukulu ana ,o keia auwai nui a me ka hoohui āna mai i na mokupuni o HawāU Vd na kumu kaiepa a me na kumu mokukāua no hol ua apo pu ia laua e na manao i hoolala ia a oo e na /kālāiaina akamai o Amerika a me na poe noonoo a pau. •E wale anei kakou 1 ko Amerika mau pomaikai o ka 'wa ol loa o ke kupono, oiai ko ka--kou mau hoa_paio e eleu ana e noho haku ax maluna o na mea pili pono ia kakou mamuli o na kumu oiaio a me ka pololei? ' Ina makahiki he -kaāaiwa i kaa iiope aku nel, i ko kakou wa he •'*,• ' s • ' aupuni* o na milipna eono wale nd, ua -kapae ae o Peresidena JeflTeraoa me ka nana ole aka i kana mau kakakln manao mua e pill ana i ke «kumukanawai, a na hoohul • *.V • * . . ♦ , „ , ' ■ mai Ia;ia Louisiana, no ka mea, ua ike r oia a me ka poe © lawelawe pu me la i ka waiwai niii o ia mua āku o kona lahui i ka panalaau iloaa mai. Aole o’u kanalua i ka hoike aku i ka manao, ke pau ka hana ia ana o ka muliwal eli o Nicarāgua a me ka loaa ana mai o na Paeaiaa o Hawāii, e like aku analm waiwai hul no keia mua aka ,o na .Mokuaina Huiia o Amerika, me ka loaa ana mai o New;Orleans a me ka nuku o ka muli.wai Misislpi I ike ia al ka waia me-ka mana i loaa aku.i ke Aupunl o Amenka mal ka makahiki 1803,'mai. E ae anei kakou I na manao paonioai a'ha. aoao a kakou e ku ueiiloko~o ka aina i mea nana e uhl mai -na ao hoopoluluhl hooaawaliwali i ko kakou mau kulaoa hana ma na ainac,ma o ka holke ana aka i; ke ao holookoa i ko kakou kulana mpkuahami? E līlo anei na olelo kuaaina a # kekahi māhele aina-e hikii na e nā kapuai o ka pilīkua Amerika? ; He mea makehewa wale no ka maiiao ana o kekahi aupuni nui e nana ole aku i na kunawai e ola ai oia. He mea makehewa wale no ka hoao ana o kekahi aupuni nui e hoōkaawale ae iaia iho mai na kuīeana koikoi maopopo loa e ili ana maluna ona, A aole he aupunl i oi ae o nā kuleaaa koikoi i ili mai mamuaae o eo kakou; Eia kakou ke ku nel māwaena o naipaoana wai nui elua, me ka ulu hlkiwawe māu ana o ka lahui a me ka.waiwai, me ha knmuwaiwai nui kupanaha wale, me na ikaikā hoeueu pookela loa, noe ke kaawale hoi i na haawe wēliwell o ka malama ana i na puali koa nul a me

- na aie nana e hookaumaha mau nei e ina tanaka o Europa, nolaila aole - loae hiki ia kakou ke pakele ae 0 maī na kuleana.e ilī mai ana Ina no 1 x makemake kakou pela. 3 E hooill mai ana ke Akua a me - na mamo o"keia mua aku ike ahefc wa maluua o kakou no ke ano o ka 3 kakoa lawelawe ana ina mea i wai iho ia mai ma o ko kakou make3 make la. He mea pono e hooma- > opopo ia aole ka ninau o keia wa no - ke ano lahul—oia paha ke kue ana ) o ka haole keokeo i ke kanaka ) Hawaiī, e like me na mea i hoo- , lahaia. Oka poe e kokua nei ika i hoohui aīna oīa no ka poe kuonoono i ioa ona haole keokeo a ine ka poe , kulaoa oi oka maikal iwaena o na 5 kanaka Hawaii. 0ka poe kue hoi . ikahoohui aina, oka hapanni ka i poe I emi mai oke kulana malama ; 1 alakal ia e na poe haole keokeo : 'aea wale mai no. 0 na haina wehej wehe o keia nīnau piīi la Hawaīl [ aohe pololei e hooikaika kue ia me , na manao ino piii aoao paonioni a i me nā hoolala aoao paonionī. Aohe i kanaka aloha aīna oiaīo, a kalaiiuna . naauao, e imi ana ina pomaikul o i kona aoao, a pomoikaī piīiklno paha ma keia ano hooponopono. Ala iīoy ko o keia mea e puka mai ana ua L ninau mawaenap ka noho’na naauao ame ka noho T na aupuni maikaie L kue ana I na Iiana haumla, noho L kanawaī ole, me nahana hoohila- ■ hilahapa-pouli. Aīa iloko o keia t īnea ua puka' mai fae hana I pii ae a hiki i ke kulana nui o kekahi nīnau ► { Ameiika koikoi, e nili pono- loa - ana iko kakou mau poeo ma ko j kakou noho ana aupunl, a ī komo L poloiei ioa aku iloko o ko kakou L mau kuleana me na ainae, anoia L kumu hoi i lilo ai 1 mea ano nui loa ka hoomau loa ana aku ī keia ano L kalai aupuni o kakou me ka hoolo- ( iiloliole ia i kela a rae keia mau ( makahiki eha. Me keia mea e pono ■ ai ia'kakou ke lawe mai i kumu a 7 o , mai ia Berltanīa_Nui mai, nonana kalaiaīna, ina no he Tory a i ole he , Liberala paha, e hoike maī analakou i ka nahaha ole o ko lakou kahua hooponopono me. ko ua aina e. : Oiai nd e llke ole a kāawale loa ana L lakou ma na hana hooponopono kuIoko iho, eīa no nae eliuīlike ana | no o SaIIsbury a me Gladstone ma ( ka hoomau ana aku i kekahi kahua t hooponopono paa mau me na alna e, , ama ia hana i hapai al ia laua iho a hiki ī ke kulana kiekīe o ke kalai- ’ aiaaoiaīo. ■: " Mamuli o keia kulana kupaa, hanohano u aloha ī ko na aina e i ' lilo ai o Beritania Nui i aapuni nui, Aole o’u manaoio e kiola wale ana . ko.Peresidena CIeveland lawelawe aupuni pomaikai nul o Amerika, oiaī no me ke akahele loa ia mea e hana ia ai. Aka hae. aia no h he wa kupouo, a ma kekahi maL nawa kokoko mai no, i manao ai au aole e ueīe ko lakou hooko ana i L keia hana nul no ko Amenka poe 1 kanaKa. 1 Aole īakou e hooopanee ana ina L hana hiki ole ke hoopanee loīhi ia me ka poiuo ole, a b hookomoole ai i hol i nu makamaka Amerika kupaa o'loko o ka Pae Aina Hawaii me na mauao kupikipiki-o a popilikīa koiL koi hoi. * - 0 kela poe mokupuni nani a L molāelae oka Pakipika Akau, fca oi > kelakeln hol o ka nani Iwaena o s keia mau moana wai nui akea, ua like kolakou kumuwaiwai nui ia Amerika me ka waīwai o na mokuL puni. o ke Kai -Waenahonua ia L Europa. E lawe ia mai nna keia • mau ;*pohaku momi oka moana. a hhonoho pu ia me na pohaku momi y o ko * Amerlka kalauuu mana nui a nani kamahāo. Ina e lawe ole.ia 1 mai keia waiwai nui i manaoia, he > mea māopopo e lawe'ia ihaī ana ko [ kakou mau kalaialna imua o ka . Aha ona moolelo* hoaua malaloo ( kekahi palapala hoopii hoahewa no ka hewa karaima o ke nahil! ā me 1 ka hoohemahema, a no iāhewa'e 5 loaa ole al kekahi hoopakeie ana: :