Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 83, 15 June 1893 — REV. KEONI G. PATON [ARTICLE]

REV. KEONI G. PATON

Nonu ana iwaena o ka Lahui Sifeinakao 'Sre'toerec31sa. Ua hana oia i na mea a pau e hiki ana iaia no ka hop maemae la o ka inoa o na misionari. Pehei iho ke ano nni ona mea ihanaia: . I ka wa e akoakoa ana ona poe misionari np ka halawai makahiki ma Aneiteum ua hoea aku la o maluna oka mokukana Curaeoa no ka nana, ana i kekahi mau popilikia o nā kanaka ili keokeo.a me ha moku kalepae holoholo ana ma na mokupuni ’ Mahope ihō oka powa malu ia ana oke ola o Mr. āme Mrs. Gordon, ua hoouna aku o Messrs. Geddie he palapala noi ike Kiaaina ma Sxdane, e no- : noi aku ana .be mea pono e noii pono ia kela mea. Ua haawi akn hoi na misxonari he palapala hoike no kā nui o na poho mamuli o na ōlā a me na waiwai i pulama ia e ka misiona maluna o Tanā, Erromanga ame Efate. Ua nonoi mai .la oia i na misionari e hoolako aku i nnuhi olelo nana. ā e holo pu hoi ke Dayspring me kona moku. Uā ae kokeiā aku kexa nonoi. Ua hookohn ia o Mr. Patoh i nnuhi olelo ma Tahna, o. Mr. Gordon hoi ho Erromanga a me. Mr. Mōrison hoi no Efate, Ma keia mau xnoknpuni pakahi a pair, ua halawai aku ke Coraodoa me na alii nui oia poe moknpuni me ka nieniele pakahi ana ia lakou a pan, a ua lawe ia mai lakou a pau imua o kona alo. Uawehewehe aku oiai ke kumu o kana huakai ia lakou "a pan, me kona i aku, ua nonoi ia mai oia e na knpa Beritania e hele mai oia e nieniele pono ina mea i hoopii ia no ka lakon man hana hewa;ai ka wa e loaa ai ka oiaio ōia mea iaia, alaila e hoopai ana oia i ka poe hewa, a e huikala, ā e pulama hoi oia ika poe hewa ole. Ua hnhu loa ka t Moiwahine ia lakon no ka lakou mau hana pepehi kanaka, a hoowalewale, hoi i kona poe makaainana. , . 1 ‘ Mahope iho oka hala ana he

■wa. loihi uo . imi ika poe' hewa ma Tanna, a me ka holopono ole ana, ua ki poka pahu aku la 6ia he elna mau puulu kauhale. Ua hoouna mua aku nae oia ika lono ma ka la mamua ae e hooko aku ana oia pela,.a .he mea. pono e hookaawale mua ae ua poe kanaka la i ha wahine a pau, na keiki a mē kā poe onawaliwaK a pau mai nā kauhāle ae. Ua hoouha pu aku no hoi piā i kekahi poe koa e lele.aku iuka a e hoopoino a wawahi hoi i na hale noho a me na anwaa. Ua kahaha nui, a ua makau hoi ka poe o Tannā ina hana hoopoino a weliweli i hānā ia ma Tanna. Ma Erromanga, aole loa he ola i poinol. Ma Tanna hoi, he hookahi kānaka i hoeha ia, āhe hookahi hoi kanaka ili keokeo i kipu ia,.a i poino no hoi mai kona poe ponoimaiho. Ua ike maka au i nā} mea a pau i hana ia ma Taunā. No ekolu la ; ua hooikaika ke C6modoa e hoohuli mai ina kānāka e aē elike me kona manao. Ua i akn oiā,ina aole lakou eae mai ana, ; 'ālaila,'e'" ki poka pahu aku anā oia 1 na pnnlu kauhale- o na ālii hana i powā kā haōle iii keokeo hope loa ma Pdrt Eesolutiōn. ■ Ua wehewehe pu aku no hoi ōia ia lākou, oka poe a pau i hoi ma ke kaikuono nui iloko 0 ka aina o*Nowar, na alii oluolu hoi, e hoopakele ana oia ia lakou. Ua hoi aku la ka poe opio a me" ka pōe aōo a pau a noho pu me Nowari mea e pakele ai, ana māluhia hoi ko lakou noho āna. Aka, mamua nae oka hoea, ana maioka hora i olelo ia, na akoakoa ae la hē anaina nui .o ka poe kaa kaua o Tanna ma ka aekai, ua pena ia a ua hoolako ia me na mea kaua, me ka paa oko lakou manao e kaua me, ka mokn kaua. Ikawa a ke Comodoa 1 lioliu ai e haawi aku i kana kanoha no ka lukuanaina kanaka hupo, ua hele akn la au e uwalo aku iaia ehookii kela luku ana ~mē ko’u mau waimoka e hiolo makawalu ana. “E ke Comodoa, he mea oiaio, aole loa oe e luku āna i kela poe hupo o Tanna nei me kau uiaa poka pahul” Ua pane māi la oiamēke ’kuoo, aka rae ka oluolu, a wai- • * pahe no nae. u Eia oe ianei ma ke ano h.e mea nnnhi olelo wale no, aole hoi he mea ao naai. Aia maluna wale no o’u na koikoi o keia mea.. Ke ike nei oe iko lakou kulana. Inā au e waiho ana ia lakou i keia wa me ka hoopai ole ia iakou, aole loa e hiki i kekahi moku a kauaka f ili keokeo paha ke hele mai i : keia -wahi me ka maluhia, Ua

hiki no ia, oe k6 boi lluoa o kou moku ponoii keiawa a hiki hoi i ko’u wa e makemake hou ai ia oe.” I kela wa hoi,*aia kekahi alii o kekahi kaikuono mamao ma kekahi aoao o ka mokiipuni e noke ana ika hula me kona poe maluna o kekahi puu kahi hoi a makou e hiki ai ke ike aku, a o ka lakon hula he hnla kaua ma ke ano hoomaopopoole mai i keia mau hana! Ua kauoha ae la ke . Comodoa eki ia kekahi pokapahu malalo iki mai oka poe hula, a he keu t>6 hoi a ka weliweli 0 ua poka pahu la i kona wa i puehu liilii ae ai malalo iki mai o ua.poe hula la. Ua lele liilii ae la na laau, na pohaku a me ka lepo a puni ua poe la. la wa koke no, ua ike ia aku la ua poe Ta e auhee a nalo aku la ma kela aoao o kahipuu, He elua mau poka 1 ki ia aku maluna o na poo o ka poe kaua e kuku mai ana ma kahakai. I kela wa koke no, ua ike ia aku la na kahaka a pau e na|holo nui ana no ka ■ aina o ke lAlii;-Howar, kahi hoi e malu- } hia ak-ai' Ole, o ia hoi ka puulhou'uar*~‘; . la wa, ua kipoka pahu aku la ke C6modoa i ko lakon mau kauhale me ka hopneoneo ana i ko lakou mau waiwai. Mawaho aku nae o keia mau mea *v’u i hoakaka ae la, aole loa he mau mea e ae i hana ia. E huli ae hoi kakou a nana iko Sidane kulana. Mamulio ka uui ona uluaoa no keia mau mea, ua hiki ole ia’uke hooholomua i ko makou misioua. Ua hele aku la kekahi o ko’u poe hoaloha oiaio loa imua o ke Comodoa, a nonoi aku la iaia e hoolaha ae oia i hoakaka kukaawale nana pouoi ma na 3iiea. oiaio a pau e pili aua i ua mea la. la wa no hoi, ua kahea aela lakōu i halawai akea no ka meae pili ana i kela mea. Me ko ? u lohe mua ole i ka lakou mau meai hana ai, ua poloaiia mai la au e haiolelo aku. imua oke anaina kanaka no ka hoike ana i na mea oiaio maoli e pili ana i kela huakai aka mokukaua Curacoa. ■ . . ,, I kela wa no hovua noike aku la lakou i na hoakaka a ke Comodoa i kakau ponoi ia e ia imua oua anaina la. Ua hoomaikeike aku oiaike kulana maemae ona misionari mai na hoopoluluhi aua a na . hoahewa anaa mal.na koikoi ’ a pan pia mau hoahawa wale aua no ka ponoo ke alohaa ’ me ke kaulike, a pela jm hoi • no ka hoopakele ana i keola, ) oiai oka unahi olelo pu keka- > hi aua : raisionari i hana ai, a ■ he hanaahonuia ku i kealoha wale no ka lakou i haua ai mā ' uā mea e pili aua i kela hua1 kai a ka mokukaua Curacoa, a i oia hoi kā hopena e pili ana i ia mea.

Ma kekahi la ae, ua hoolaha ia keia mea a pau. lawa, uahoomaka mai la na mauao pioo e akakuu iki mai, aka, ua kukum ia , no nae na manao hoowahawaha iloko o na puuwai o kekahi poe he lehulehu wale, a he wa loihi e hiki aike hookaawale ia ae kela mea mai ko lakou mau noonoo aē. Aole loa he pane hou mai ia’uo kekahi o ko’u poe hoaloha. Me kaluhi nui a me ka nui o na pilikia au i hooikaika ai e hoopau loa ae i ke kuhihewa o kekahi poe maikai he nui wale no ka hoomaopopo pono ana mai i ka mea oiaio maoli. Aka uae, ua kokua nui mai la ka haku ia’u, a ua hooko ia hoi kekahi hana hooholo , pono ana i kela a me keia apana kaawale o . Anstralia no ke kokua • anai na lilo kumau.oi ka moku misioua Day- • »pring. • , Ma keia huakai wale no, ua hoohala au ma 1 Tictoria iūa la he 250, • a ua alakai hoi i na har lawai he 265, e hoike ana he 180anaina hala- ■ wai haole Pope a me ka ’ lakou mau Kula SahatL Ua haawi manawalea ' mai ka apava o Victoria 1 i na dala he $9772. Na kekahi poe apana e ae hoi i hoonui loa ae i ka huina dala a hiki i ka Ua lawe ae hoi na ekalcsia o o Australia f ka hana na lakou e hoolako mau akui ka malama ana i •na lilo o ke Dayspring. • . k (Aole i pau.)