Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 84, 19 June 1893 — Ka Hoohuiaina. [ARTICLE]

Ka Hoohuiaina.

[Eakaoii moi e T. E. B, Amalu.] (Koenamai kela pule mai.) 6na waiwai i komo mai i Ha.wail nei (1891) he $7,489,482,65, no Amerifca he 71 pa-fceneta, ahe 29 pa-fceneta nona wahī e ae mai lakon. O ka nui o na dala i loaa i fca waihonaanpunl, he $624,304.54. ' O na waiwai i hoopaka ia 'mai fceia auponi aku (1891), he 10,107,315- E hoomanao kakoa, ua dute īa lafcoa .mamua obo lakou pukaana mai keia aupuni afcu no fca pomaikai o ka waihona aupuni. Ma keia oihana, fca oihana fcalepa, ua kaulana loa fceia Paeaina ma ia hana, ao ka pilikla, aole i komo nui keia lahui ma fca lawelawe ana ma ia hana, ua nawaliwaU loa, ua hemahema maolī, a ua nele maoli no. Ua like ko kakou kulana me kekahi kaaaka omaimai enoho aua ma kona home me ka nele, ana kana puualua e malama mai i ka ai, fca ia a me na mea eae e pono ai kona noho ana, he kohu ole kona hookipa mai i kona mau makamaka e paina pu me īa. oial, ua Ike no ia aole nana ka ai a me na pono o kona r noho ana, he waha ai kona, ana hai ka loaa, Pela no ko kakou kulana e noho nei iloko o ke aupanl, he .lahui nawaliwali loa ko kakou mana hana e.hooholomua ai i ka pomaieai o ka aina, he noho home wale iho no ka kakou, a na hai e hoopiha nei iko kakou waihona, ua makapo kakon, ua ike ole īka imī aua i ka mea e pono aī oka noho ana, he alna no, aka, ua ike ole pehea la e hana ai. He iahui omaimai loakeia, ua hookaawale ia he heluna nui iloohia i ka mai Iepera ma Kalaupapa, a ela lakou ma ke kae oka luakupapau i na wa a pau, a ke holo mai aku nel keia lahui iioko oīa pilikh nui me ka walohia, ana ka waihom aupunl e hoolawa nei ike ola kin( no na la naauleule i koe o keia oh ana.

E hoomanao kakoa, o ka haawina i hookaawale la no ka malama ana ika poe mai lepeia no elaa maka- * hiki s 1890-1891, he §249,500, he kokua nui kela o ko hai pomaikai i ko lahnī. I na e like ae la me ia ke kulana. : nawallwali o ko kakou noholahui ana, heaha ke kohu o ka hoouna ana i na 4unamakaainaaa iloko o ka ■: ahaolelo e koana like ai i na loaa o ke aupuni, oiai na hai ehoopiha nei i ha loaa aupunī. Heaha : .ke kohu e hele a e kau • 1 na kanawai ehoomalu ai i ka V < ” waiwai oka ppe mea waiwai? He

mau hana. kohu ole wale no ia, a he mau hana . hoonaukiukl I P° e mea waiwaL Ekolu. Aohe hiki ia. kakou ke hoomalu ia .kakou iho- Ua maopopo loa no na kumu e hiki ole ai ia kakou ke hoomalu ia kakou iho. 1. 0 ke ake ple o keia lahui e noho j hookuonoono, aia a paa kela manao I iloko o ka noonoo o kela .kanaka keia kanaka, alaila, oia ke kumu e l luu nui ai ola ina keehina e malu ai o kona noho ana. Aia a nui ke | kuonoono o kekahi kanaka iloko o |ka aina, oia auanel ke kumu e kokūa nui ai oia i ka iml ana i na kanawai e hoomalu ai i kona waiwaL Aole ona makemake e hao wale ia kona waiwai, aole ona maI kemake e hoopoino wale ia mai 1 kona pono pilipaa, e hooikaika no I auanei - ota e kokua ika hoomalu ana.

IAka, o ke kanaka akja hooknonono ole, he mea ole wale no laia ka oe hoohaunaēle Uoko oka aina, iai na ike.no ota aohe ona walwai, anolioia ke poino ka poe mea raiwaī, ai kahi wa, hui pu no oia ae ka poe kipi e kue akn ika poe aea waiwai, a nolaila mai ka' hanlaele a me ka poino. He nui wale na poiuo i hiki mai oaluna o keia lahui. I. Ke kaili a ana okeeao keia aina e Keoki >auleke. 2: Ke koi $20,000 a me :a hoohaunaele ako FaranL 3. Ka Lookahuli kumukanawai o 1887. - Ka hoohaunaele a WHikoki ika 890. o. Ka hookahuli aupuni o ,893. ]VIe keia mau hauoaele i :omo mai iloko nel oka aina, ua dki ole ikp kakou mana hoomalu :ehoopauaku iamau hauoaele, a la lawe ae ka poe kuonoono i mana inpuni hou, a me ia mana e ku nel lana e hoomalu na pono a pau o fca lina. Me keia mau hoakaka, ahe mi aku na mea i koe e maopopo ai [a kakou aole e hiki 1 keia lahui ke iioomau aku i ke kuokoaanā. Ina he kolana nawaliwali ko keia [ahui, alaila heaha ka pono? Ke nanao nei au ua oī aku ka pouo o ka, hoohul aku me ke aupuni o Amerika Huipuīa, mamua o ko kakou kuokpa mauleule aua elike me keia e ike la neL He mea e hauoli ai ke kanaka nawaliwali keloaa iaia na kokua ana mai ke kanaka kuonoono maL Aole anei he mea e oi aku ai kona hauoll ina e paina pu oia maiuna o kapapaaina a ke kanaka kuonoono? He oi aku koua hauolī mā īa mea, elua pomaikai e loaa iaīa: 1. Ka hanohano e loaa ai iaīa ma ka hooklpa ia* 2. Ela hoopaū ia o kona pilikia pili klno iho. . . E puunaue like ia ana na mea ai maluna oia papaaina na nā hoa ai a pau, a he rula ole ka hoonuanua ana ae i na mea ai ono loa na ka ona ponoi ame na hoa maka hanohano, a i.mau mea ai ono ole ka ka malihini nawaliwali, he. mea pono e kaana līke ia na mea ai a pau na na hoa ai apau, elike meia maapomaikai e loaa i ka mea nawaliwali, pela no e loaa ai ika lahui Hawaii na pono ame na pomaikai a pau c ke aapunl o Amerika Huipuia, kc holopono ka hoohui aiua. TJa ike kakou, he aupuni o Ameiika Hui<

puia l lawa ma .na ano ā pau. Ha lawa ma ka naauao, ma ka ikaika, a ma na hooponopono aupuni naauao ana. Nolaila, mai na lako a pau a kakou e haaheo nei, na hale laau nani, ua lako aī, na lako aahu, na lako nao, a he nui wale aku. 0 keia mau ano a pau, ke manao nei au he mea e oi ai ka pomaikai uo ka lahui Hawaīi, a no ke aupuni Hawaii k‘e hoohulaka me keaupani o Amerika Huipuia, a e kaana pono ia na pono a pau o ia aapuni me kakou. Hc hana naauao olenakekahi aapuni, (i na e hoohai ia kakpu me ia aapani) ka hana ana i mau

0 kanawai e hookapakahi ana ina pono no ka lahui Amerika wale no, a kaa mai i maa kanawai ino no kakoa. Ina e hana la pela, ina aole e imi ia na mea e hoopaa ai i ka hookauwa kuapaa, a 1na aole e kipakn ia ka Ioteri mai ia aīna mai. Heaha la ko kakoa manao i ke. kahi aina panoa o ana xne . ka waiwai ole, aole anei he mea pono ‘ e hoomoe aka i paipa wal a hal pu me ka aina wai a kahe mai ko lalla wai i mea e hooma-u ai i ka aina panoa oia ka oi aku o ka pono. Pela no o Kalaokamaomao, kela ainapanoa, ua hoomoe ia he auwal mai na aina mai o na Koolau, aaa komo mai ka wal ma ua aina panoa la, ua hooma-aia ka aiaa, ua hooula ia ke ko, a aa hoohaa nui i na pomaikai nui he mau miliona ona dala, aole no ko Spreckles pakeke wale no, aka na kauliko ae ia ppmaikaī malana o ka lehulehu —na- lima hana, ka waihona o ke aupuai a me ka lahui a pau. Aole anei pela keia? Ke manao nei an pela no. Aolei panōa na aina ma Hawaii nei, aka, ua pauoa ka lahai Hawaii i na mea e hoopiha ai ika waihona, nolaila i mea e hoomau ai a e hoolawa ai īna pomaikai llke, oia ka.hoohoiaina.