Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 88, 26 June 1893 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

f Aole o mak ou makemake c lawe i ke koikol 0 na kala no na manao i hoopuka la malalo o keia poo e ko mokou poe meakakau.1 Ea kuiau. Kupono e Eooimi i ai me Aineiika Hniouia. * Mn. Luxahooponopoxo; Aloba oe: ' E ae mni la ? a e waiho ae I ko’u 1 mau manao e pl!l ana no ka ninaa nui o keia manawa, “ka Koohni aina,” ka mea nana e hoonaluea nei 1 ka lahui, malia o Illo i huaale hoonaha e pau ai ke poluea o na poe . anee alii. A malalo iho o na kumu i a’u I noonoo ai e wehewehe ai au i i ko’u mau manao* 1. STa Amerika i hoouaauao i keia ■ lahuī. 2. Aole i kolohe ke Aupunl o Amerika ia Hawaii nei. 3. O Amerika ko kaleou hoaloha nui a makamaka maikai. 4. Ua uuku o Hawaii iwaena o na lahui e. 5. E pono ia Hawaii e iml i wahl e palekana ai. Malalo o kela mau kumu e hoao | ana a r u e w’ehewehe e like me ko ? u hiki. E kamailio ana a ? a no keīa kumu mua, oia noi; 1. Na Amenka i hoonaauao i keia i lahui. I ka ia 30 o ilalaki 18*20, hīki mua mai ka moku Brig Tfaaddeus kapena Manuela, mai Bosetona mai a ma ka la 15 o Aperila kuu Iho la ka heleuma ma Kailua Hawaii, maluna ona na misiona mua, mai ka papa Amerika A. B. C. F. M. mal, o Rev. Ajsa Thurston, Rev. HIram Bingham, Uaniel Chambrlaia, Samu?JL Ruggles, Samu ? I Whltney, Thomes, Hplmes, Elisha Loomis, a me eha mau Hawaii, oia o Honolii, Hopu, Kanui a me George Humehume ke keiki a Kaumualīi ke alil o Kaual. O keia mau poe a’u i helu ae la, o 1 lakou na lama ku i iawe ia mai a ku lhoia iwaeua -o Hawaii nei, a ma Kailua Hawaii, ma ke one o Kaiakekua e a hopipi ana iwaena o ka aakl paa a ka pouli. Ma Hawaii a mamuii hoi o ka hooholo ana a ka aha kuka a na alii, oiai o Liholiho ka moi nui o Hawaii nei, a oia no hoi o Kalani Nui Kua Liholiho i kekapu be inoa, mailalla ae i Honolulu, a noho iho la o Hairama Binamu Aperiīa 18, o Wini ua j holo i Kauai, i lulai. la manawa e hele kohana ana na kane a me na wahine, a e uhi aaki ana ka ponli mai Hawaii a Kauai, a o ka lahui e ' hoomana ana i na pualī o ka lanī, a j o ka honua nel a me na wal (eaho nae īa i ka poe o keīa au naauao e hoi hou nei i hope.) 0 ka Baībala a me ka naauao ka lakou 1 lawe mua mai ai, aole ke dala a me ke guīa; a o . ka lakou ’ hana nui o ke kuhlkuhi i ke Akua ola oiaio hookahi aia i ka iani, a he kahikolu, oia o lehova ka makua, o Iesu Krito ke keiki a me ka Uhane Hemolele, a o ka naauao hoī; a o ka hoīke kula mua ma Honoiulo i Sepatemaba 1820. 0 ka iuakini mua i kukuiu ia ma Honolulu 1821. O ka mare Karītiano mua ma Honolulu no, o Hopu a me Kelīa, 1822. la makahiki no hoomaka ia ke pai palapala ma Hpnolulu, a i Aukake 11, puhi ia i ke ahi 102 akua kīi ma ke kauoha a ke alii wahine kiekie Kaahumanu, keia .kx hohola ana ae o na eheu o ka malamalama. 1 ka malama o Apērila la 27, ua pae mai ka lua o na misionari, o L. Andrews, J, S. Green, Peter L Galika, E. W. Clark, G. P. Judd, S. Sheperd. Ua hoomahuahaa !a ae na paahana, -ua ao nut na alil i ka palapala a me na makaalnana; a aa lilo ka olelo Hawaii i olelo kakau, makahi ona helu hipuu-pau-la-i, . 1 ua pane la me na helu ma na hua-

helu. Ua ike na alii a tne na kanaka i ke Akua oiaio a pauleleaku la, ua haalele i ko lakou mau mea akua i hoomana mua ai. Ua maa ko ka papa Amenka hoouna ana mai i na mi$ionari, a hiki wale ī ka manawa ī loli ai na mea a pau. 1. Loīi mai ka naaupo a ka naauao. 2. Loii mai ka hoomana kii, a hoomana la Iehova. 3. Loli mai I ke olohelohe aka aahu lole, apelaaku— I ka malama o Sepatemaba 1831. Wehe ia ke Kula nni o Lahainaluna ka mea i kaulana ae “ka Ipukukui pio ole ike Kauau]a J ?? ama Lahaīnaluna no pai ia na nupepa “Lama Hawaii, 5? ame “Kumu Hawaii. ?> E hoomau ana i ka hoonaauao ana a hiki ika 1866. Hoolilo na kanaka Hawaii i mau kahunapule a i mau kahu ekales:a. 0 ka Eaihala ka na misionari i lawe mai ai, no ke alakai ana i keia lahuī e hoomana ia Iehova ke Akua oiaio; a o ka naauao hoi—Aoīe loa e hiki i kekahi ke hoole i keia. 2. AoleikoIohekeAupunioAmenka he Kawaīī nei. Aoīe e loaa iioko o ko kakou papa kuhikuhi kekahl hana ino a Amerlka ia Hawaiī nei. Aole! Aole! Aoleloaī Mailoko mai o ka papa kahikuiii makahikī a Samuela Mahelona Kamakau. Feberuari 25 1843, lawe ia ke ea o keia Pae Aina e haku Keoki Pauleke, a kau ia ka hae Pelekane ma ka papa o Honolulu. Malaki 2G 184G, ku mai ka moku Farani Virginie Adimarala Hamelina ma Honolulu, hoihol mai i na daīa he 21,000.00, a kapena La Pelata i lawe hma nui ai i 1839. 1ka makahiki 1849, ke kolohe ana o ka manuwa Furani i ka papu ma Honoīulu, na Adīrnarala Teremarlxia. Wawahi i:i ka pupu, kakia. ia na pu ‘me na pauku hao, a hoopiha ia aa umeke laau a na alii me ka nonouka. Mo ke ka i ke ino o nei mau hana aloha ole, ana kanaka oia iuau’ aupunl malamaiama. Iloko o keia m;iu manawa i hoopilikia wale ia mai ax o keia wahi aupuni uuku a nawaliwali, o na poe i kokua ina moi Kamohameha. O na mīsionari ame na iiaole manao pono, oīa no o WīHama Līkeke, G. jp. Judd,. ua holo pa me na alii i Beritanīa a u:; loua .uiai ke kuokoa o keia aupunī. • 2. O ko kakou makai ; uiaka uui a inab>.*i. Heaha ka A:nerika hana kolohe ia Hawall nei ika wa naaupo loa o keia lahui? A heaha hol ka na misionari, i kuni aku ai i kekahi hapa o ka lahui me na inoa hoino eleele Joa maluna o Amerika a me na raisionari a me ka lakou mau keiki? Aole i pau ,