Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 90, 28 June 1893 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

elcofci mau mea e pono ai, ka mua. ka waiwai maoli oia hoi ka aina kahi e hoohna mai ana i ka ai i ai ia, eia kalna ka lako i ka ai a me ka lole i aahu ia e ia, ke dala hoi o ka lehuiehn i hoolilo ia ai no kona, hoonaauao ia ana, ke kolu ka hana kona ao ia ana, kona malama ia aua a loaa ka naauao. 0 ka makemake hoi o ka lehulehu e hoohua mai ua. naauao nei i ka waiwai a me ka pomaikai hoi o ka lehulehu ma kona hookele naauao apa i ka aina. Aka ua hoohoka ia ua makemake nei o ka lehulehu e ka mana oi kelakela i loaa i ko kakou Moi, mamuli o be kumu kanawai i haawi ia ka hookele ana o ka aina i kona mau io ponoi me ka poe e pai wale aku ana i kona ino<i ka poe.hoi e hoonee aku ana i na puaa kaha. Ina he naauao ā naaupo lilo ka hookele ana ia lakou, hoka iho la ua naauao uei i hoomanawanui ia ai maluna o na dala o ka lehulehu. Aole anei he mea pono iakakoue Hawaii e minamina i ko kakou mau hou e hookahe wale ia nei mamuli o ka makemake o ko kakou mau alii. Manaau-puni-kumukanawai a pau nui kahi kaawale no ka poe naauao, aka ma ke aupuni o Hawaii apuepue ka loaa oia kulana. Hui ka poe naauao i hoonaauao iailoko nei o ka aina i na kau i hala ae nei, aole ō lakou nana ia aku aia wala no o kela poe i olelo mua ia ae nei. - Nolaila, ku nana mai nei ka poe aloha aina oiaio euhuki ke kumu a moloo wale mai no na lala, ua uhuki io ia ke kumukanawai a lilo na kanawai a pau i mea ole ke kue i ke kumukauawai o ka poe aioha aina oiaio. Lilo ka hookele ana o ka aina i ka poe naauao e like me kakou e ike uei i keia mauawa, e hoonele _ana hoi i ka poe i ai hoonuu i na kau i hala ae nei. Pii aku _la ko lakou mau leo uwe a hiki i ka noho alii ou e_Hawaii opiō hoolohe, ka mea iaia ia kulana,' manao e hoopau i ke kumukanawai o ka poe aloha aina oiaio i pau ai keialeo kupiuai o ua poe uei, hoi nele i ke kula o malama la, nolaila o ka poe a pau e manao ana na ka.poe naauao e hookele i ka aina ma na mea e hoohua mai ana i ka waiwai a me ka pomaikai o ka lehulehu, oia auanei ka moie o ke āloha aina oiaio, oia aloha ana e mau ana a ili aku i na keiki a kakou e ulu mai nei raa ka lep'o ou e Hawaii aloha, aole o ka poe e kapa nei ia lakou ka hui aloha aina. E pono e kapa aku kakou ia lakou ka hui aloha i ka ai a me ka ia luhi ole, ke paipai pu nei lakou i ka lakou mau wahine i kumu e puipui ae ai ko lakou aoao, ma keia ano ke nana mai nei na aupuni naauao i ka kakou mau hana, ke komo pu ana mai o ua wahine e laweiawe ma na hooponopono aupuni ana. - 0 kakou na kane kai kauoha ia mai e ka pauku 4 o ke kumukanawai, aole na wahine, ina he mau pilikia noi aku. Nolaila, o na kane e paipai nei ika lakou mau wahine e hui

(A6le o m&kan makemake o l&wo 1 ke koikol - oo& hala no n& m&nao l hoopuke. ia m&Ialoo keia poo e ko makon poe mea kakaiul Se Aloha Aina Oiaio. Rb. Lunahooponopono : Aloha oe; 0 lre kanaka e aloha ana i kona aina ma ke ano o kona ohe hanaa ia, e aloha ana i kona mau kapakai lana malie kona mau kaiaulu, ka aina hoi i eha ai ka ili o kona mau kupuna, koua Moi, kona hookipa ana, aole ia he aloha aina oiaio. 0ke kauaka e manao ana e lawelawe ia ka hoopouopono ana o kona aina ma na mea e ho.ohua mai ana i ka waiwai a me ka pomaikai o ka lehulehu, oia auanei ke kanaka aloha aiha oiaio, oia aloha ana he aloha e mau ana ailiaku i kana mau mamo na opuu pua e mohala mai nei ma kā iepo on e Hawaii, no ka hoohua ana mai i ka waiwai ka pomaikai hoi o ka lehulehu, ekolu wale no mau mea e pono ai, oia hoi ba waiwai maoli a ke Akua i haawi mai ai i ka lako a me ka hana^elua hoi ano o ka waiwai, ba waiwai i lawelawe makehewa ia, a me ka waiwai i lawelawe makepono ia. 0 ka waiwai i lawelawe ia ma nameae hoohua ole mai ana i ka ‘pomaikai o ka lehuiehu be waiwai la i lawelawe makehewa ia. E like me na dala oka lehulehu i hoolilo ia i ka poe i kanalua loa ia ko lakou hilinaiia e lawelawe ma -na oihana aupuui o kela au kapulu aku nei, e like me na kiaaina wahine, na lunakanawai, na makai niii i laukua ia mai ma o a maauei o ka aina, aole hoi i hoonaanao ia ma ia kulana a lakou i lawelawe ai, aka, he poe pih alh nae, i na he naauao a naaupo, oia mau ■dala he waiwai ia ua lawelawo makehewa ia. No ka mea o ka pili alh ame ka naaapo, aole laua he waiwai 0 ka • hoopilimeaai a me kanaaupo he loaa wale no lana i ka poe a pau e makemake ana ma ia kulana me ba panai ia ole aku 'o kekahi mea. Kolaila oka mea loaa wale me ka panai ole ia aku o kekahi mea, aole loa ia he waiwai. 0 dala hoi i hoolilo ia i ka poe i hoonaāuao maikai ia, ka poe hoi i kanalua ole ia ke iawelawe ma nā oihana o ka āina, he waiwai ia ua lawelawe makepono ia. No ka mea no ba lehulehu ke dala i hoolilo ia ai a loaa ka naauao i kekahi poe, oia naauao he waiwai ia i ■ lawelawe make- ' pono ia, no ka mea ua panai ia mai kē dala ka waiwai hoi o ,ka lehnlehu okānaauao, oia naauao *no ka lehulehu no ia. A na komo hoi keia mau mea a’u i hoike mua aenei, no ka hoohua ana mai i ka waiwai,

pu mai me kakou ma ka hooponopono aupnni, ua ahona ia oukou e olelo aku iakou e hele e waele i alanui no oukou maluna o na ale o ka Pakipika mamua o ko lakou au pu ana me kakōu -i keia moana kai loa o ka hooponopono aupuni i maopoopo ole hoi ia lakou kona loa a me ka laula. 0 ka hana oi loa akn o ka pono ia lakou, oka hoohala mānawa pauaka halawai hoomakeaka, haule aku i na hale inu uwala, kaukau potatoes piha opu, ku ae kela hoi no ka home. He nni loa naleumu kanalua a’u i ike ai ma keia ano hana, 'a mahope hoike aku. Eia _w_ale no ka ninau, pehea la e hiki ai ke hoomau ia aku keia man pouo e ike ia nei? Ma ka hoihoi hou aneiika moiikumu e ko ai ka makemake o ua poe nei ma ka hoopau ana i ke kumukanawai a hoihoi hou mai i ka mana oi kelakeia a ua poo uei e uwe _uei? (vito) ka puka hoi i liu ai ke dala o ka lehulehu i ka huli i_na iwi o Kamehameha. Na aialo, ua huakai kāapuni honua, na komisina i Samoa, me kahi manuwa popopo ahe nui wale aku, aole nae he wahi a kakou e hiki ai ke pani ak,u i keia puka, no ka mea, aia no i ba Moi ke M e paa ai a e hemo ai. 0 kona makemake ke hoo koia, aole ko kakou na makaainana, ua like kakou me ka poe he waha uo aole nae e ekemu, he mau noouoo, aole nae e hoohana. Ma iaano, o ko kakou mau ola a me ko kakou waiwai, aia uo ia iloko o ka poho o ka lima o ko kakou moi,_ nolaila, o kela mana i loaa i ko kakou moi i kela kumukanawai, ua like loa ia me kekahi paipu mahu i liu e hoemi ana i ka holopono ana o kona enegini. 0 ka vito hoi e hoemi ana i ba holopono ana o kona aupuni, a ma ia ano, ua ku ka moi me ka hapa uuku o na makaaiuana ma kekahi aoao i hoopuipui ia aku e ua wahine. 6 ka hapauui hoi ma kekahi aoao, e paio ana kekahi a me kekahi; manaolana au, ina e waihoia aku keia hana iwaeua 0 ka -poe koho, ka poe hoi i kuleaua maoli ma keia hana, ka poe hoi i hoohiki e malama 1 keia kumukanawai a me na kanawai no lakou paha ka huina o 15,000, 60 pakeueta o keia huiua Hawāii me na hapahaole, 40 pa-keneta na lahui e ae. Me ke kanalua ole au ke puana ae, o ka hae o ka lanakila, aia no ia ma ka aoao hoohuiaina, no ka mea, o ka pono ke haua ia a kokua mai nalani; hapuku mai nei kela, o kumu o ka lāu, o ke nui o ka liilii. ike i ke kakau a ike ole, na makou no e kope aku _kou iuoa, o ka paa mai kau i ka peni. Ina pela ka hana, ei’ku ka poe moncgoliana no lakon ka huina 74,000, aia ka pono o ka nui hauoli mai na haku; a me keia -mau mea, e mau aku ka olino ana o ka ahahui hoohuiaina ma ua kapakai ou e Hawaii, i kulike ai boi me kou moto, e oliuo ka malamalama, e ikea ka oiaio. Sam’lHūia. Hamakua, Hawaii, Mei 80, 1893. 1