Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 96, 11 July 1893 — HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI G. PATON [ARTICLE]

HE MAU MOOLELO NO KE AU O KO KA REV. KEONI G. PATON

Noiio ana iwaena o ka lahui Aikanaka o jjiu EL©l3eredisa. Ka poe powa nana i hoohaalulu i ka naau o kekahi poe he nui wale, a i kupono hoi e panai ia aku no ke ino a lakou i hana ai, ua pii ae lakoui keia wa ma na kulana kiekie a hanohano, a ua hoonoho ia nxa ke kulaua kaukaualii. Ua pane mai la kekahi o na keiki kane a’u e malama ana ia’u i kekahi la,—“E Misa, nani wale no hoi ko’u makemake i na au i hanau i na la kahiko loa. Ina la.ua hiki ia’u ke powa i ke ola o kekahi poe, a liio la au he alii kiekie. Ma ke ano he karistiano, aole loa e loaa kelamaumea. Auhēaauanei ka oukou poe kaua? E mau loano anei kakou ma ke kulana he poe haahaa wale no?” Ua kamailio aku la au iaia i ke pookelaa me ke kiekie o ka hana aua no Iesu, ka nani a me ka hanohano o ka noho pu ana me ka haku. Ua lilo kela leeiiīi mahope mai he misionari hoomanawanui no kekahi pae-moku pouli. ūa hoakaka pinepine mau aku na alii kiekie ēlua oNamakei a me Masuai penei:— “I keia wa, he poe kanaka makou no kānsto. Mai hakaka hou kakou. E kinai loa kakou i na hana powa a me na haua karaima a pau loa iwaena o ko kakou lahni.” Ua hoi mai la he elua mau kanaka opio hupo mai Tauna mai me na pu, a ua hoao laua e ki malu i kekahi kanaka me ka manao kolohe ino. Ua halawai koke ae la na kanaka, a hooholo iho la me ka hoike aku i ua mau kanaka la, ina e hoao iki ana laua e hoopoino i ke ola o kekahi kane a wahine paha, alaila oia no ko laua wa e ki koke ia ai a make e lakou imua o ka halawai akea. 0 keia kekāhi o na hehina wawae ikaika loa no ka maluhia i hooholo ia no ka pono o ka lehulehu, a ua hauoli nui loa au imua o ka haku. Hoko o ko makou mau la kinohi mahope iki iho o ko makou luakaha pono ana iho iloko o ko’u mau hale i mahelehele ia me na keena kaa-

wale, ua auhau aku la au i kela a me keia kanaka koikoi o kela a me keia apana e kukulu pakahi lakou i na kauhale lehulehu a’u i ake nui ai no ka hana a ka misiona. Na kekahi kanaka me kona poe i kukulu ka halekuke a i kekahi hoi ka hale waiho ukana, a i kekahi hoi ka hale waiho maia a me uhi, a i kekahi hoi ka hale-holoilole, a i kahi hoi na hale o na keikikane a me ko na kaikamahine, pela hoi ka hale o na kanaka hana a me ko na kumu, a me ka halau nui loihi, kahi hoi a na kanaka e nonoho ai e kamai- • lio i ka wa hana ole. He poe hale maoli wale no keia a pau o ke ano i maa i ko laila poe. Ua hana ia keia mau hana a pau malalo o ka aelike a na kanaka i makemake nui ai, oia hoi na koilipi, pahi, lole halekoa, lei pupu, huluhulu moe, a pela wale aku. Ua lilo keia hana a me keia uku i uku ia i mea maikailoa no na kanaka. Ma keia wahi e kamailio aku au i ka moolelo o ka eli ia ana 0 ka luawai, a oia hoi kekahi 6 na mea na na i hookahaha nui i na manao pegana o ko Aniwa poe hupo. Oiai he mokupuni palahalaha akoakoa haahaa wale iho ,no o Aniwa, me y na wuhi kiekiena ole e hiki ai ke hahai mai na ku-aua nolaila, he mea kakaikahi loa ka ua ma ia wahi i like ole hoi me na-mokupuni kuahiwi e aku e kokoke mai ana. 0 ka hapanui o ka lakou e inu ai no ko lakou makewai oia no ka wai o ka niu a me ke ko aki. Ma kekahi wa wale no e inu ai lakou i ka wai maoli. Ua nui ka poino o ko’u ohana no ka wai kupono ole e inu ai. Ua hoomakaukau au he elua mau kakiwai nui, a na ke kau ua hoi e hoopiha mai. Aka, i ka wa a makou i hoao ai pela ma ko makou.kauhale, ua papa loa mai la na kanaka ia makou aole e hana pela, oiai ua maka’u lakou o pau loa ka wai iloko o na pahu nunui a makou, a nele hoi lakou me ka lakou mau puniu liilii. He mau kiowai keia aia maluna o ka aina o elua mau kanaka kahuna, a ua hoopunihei hoi laua i na kanaka aia no ia laua ka wa e hiki ai ke hoopiha a hoomaloo paha i keia mau kiowai e like me ko laua makemake. E haawi mau ana na kanaka ia laua i na makana me ke nonoi aku i ka ua, aina 1 haule koke mai ka ua, alaila, e haaheo ana laua no ko laua mana, aka, ina e haule koke ole mai ka ua, alaila, oia iho la ko laua wa e kauoha hou mai ai i mau makana hou i oluolu ai na akua. I kuu wa i

hoole aku ai he mea hiki ole ke manaoio ia kela mea, ua olelo mai no hoi ka’u poe kumu Aneitum penei.—“He mea nohihihi loa ka ike ana i kela mea e Misa. He mea oiaio, he hoea koke io mai no ka wai, a he maloo koke no hoi. Ina paha oe e uku nui aku ana ia laua malia o loaa mai ona wai a nui a piha hoi na pahuwai a kakou.” Ua kamailio aku la au ia lakou oiai ma ke ano he poe hahai kakou ia Iehova, he mea pono e hoowahawaha loa aku i na hana pegana a pau, a e hilinai aku iaia a me kona mau kanawai i loaa ai ia kakou ‘na kokua ia, Ua hooholo iho la au raamuli o ke kokua a ke akua e eli ana au i luawai ma kahi kokoke i ka hale misiona, me ka lana o ka manao e hookele pololei ana ke akua i ka’u hana a loaa kekahi wai mapuna o lalo o ka hoaua. Ua hoolala iho la au, e eli ana au ilalo o ka lepo a me ke akoakoa no kanakolu a oi paha mau kapuai. Aka, ua hopohopo mai la no au, malia o kawai e loaa aku ana he wai kai wale no mahope o keia luhi nui O' u. Ma kekahi kakahiaka, ua pane aku la au i ke alii aoo a me kona ukali oiai ua niele nui mai laua ia’u no Iehova,—“E eli ana au he lua hohonu ilalo o ka honua, e ike hoi i ka haawi ana mai o ke akua i wai huihui maikai no kakou mai lalo ae o ka opu o ka honua.” Ua kahaha n.ui ioa ia laua, a pane koke mai la, —“auwe, e pono oe e kakali a hoea mai ka ua, a e hana hoi makou e like me ka hiki ia makou no ke kokua aua ia os.” Pane aku la au,—“Malia paha e pau e ana kakou i ka make mamua o ka hoea ana mai oia wai. Ina aole e loaa ana ona wai einu ia makou alaila, he kumu paha ia e haalele ai ia oukou.” Ua pahola iho la ke kaumaha ma ka helehelena o ke alii aoo, a me ke kaulono pono ana mai o kona mau maka i piha i ke aloha oiaio, a pane mai la oia: “Auwe! Mai haalele mai oe e Misa ia makou no ia mea. No ka mea, mai luna wale mai no ka ua e- haule mai ai. Pehea la oe i manao ai e hiki ana i ka ua ke hoea ae mai lalo ae o ka honua o ko makou mokupuni?” Ua hoike aku la au iaia, penei: “He mea oiaio, he pipii io no ka wai mai lalo ae o ka honua ma ko’u aina kahi o’u i hele mai ai, a he lana hoi ko’u manao e ike ia no e a’u ia mea ma keia wahi.”

Ano akalum mai la ua alii aoo ? la a paue mai, —“E Misa, ke' manao nei au ua ano olalau kou poo i keia wa. Mai ae iki oe e lohe na kanaka i kena ano olelo lalau au, no ka iho ana ilalo o ka honua i wahi e loaa ai ka ua, no ka mea, ina lakou e lohe iki ana i kena mau olelo au, aole loa lakou e hoolohe hou mai ana ia oe. a aole Iioi e manao io hou mai ana ia oe ma keia hope aku!” Aka, ua hoomaka aku la au e hana i ka’u hana ano nui, me ka wae ana iwahi kupono e eli ai i ka luawai ma kahi kokoke i ka misiona, a i kokoke no hoi i ke ala loa i loaa like ai ka pomaikai i na mea a pau. ūa hoomaka iho la au e eli me ke kipikua a me ke kopala, a me ona pakeke huki lepo, a me ona kolopa, me ona alāpii ke hohonu pono iho ka lua. Ua kamailio malu aku la kela alii aoo maikai i kekahl 0 kona poe kanaka i hilinai nui loa ai, e hoo.makakiu mau mai lakou ia’u, oiai aole i ike ia aku ko’u lawe ae no 1 ko’u ola ponoi iho, oiai ua manao loa oia ua pupule ia au, a penei kana olelo ana,—“Aloha ino no hoi o Misa. 0 ke ano iho la no kela o na hana a ka poe i hoomaka mai ke ano opulepule. Aole loa e hiki ke kau-o ia ko lakou noonoo mai kekahi mea a lakou i manaopaa mua ai. E kiai makaala loa kakou iaia i keia wa. ■(Aole i paa.)