Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 98, 13 July 1893 — Na Hui Waiwai o Hawaii Nei. [ARTICLE]

Na Hui Waiwai o Hawaii Nei.

Ua hoolala iho ke Knhina Waiwai S. M. Damon i kekahi mau papahelu, aua waihoia imua oua Aha Kuka ame Hooko o ke Aupuui. Ke hoike nei keia papahelu nui ina hui mahiko a pau, a me ua lahui like ole e uoho ona aua maluna o ia mau v;aiwai. Eia na mea uui ola papahelu. He 28 milioaa dala o ia mau mahele a pauo ia poe hui. No na haole Amerika. he 51 milioua ame ka hapalua; ua ka poe Beritania, 4 miliona ame ka hapalua; ua ka poe Geremauia hookahi miliona a me ka hapaha. Ekolu hapaha milioua i koe ua ka pcs Pake Hawaii, Pukiki a me ua hapahaole.

0 ka lua o na papa helu, he laoike no na hui kalepa ame na hooulu waiwai e ae, aole i pili ika mahiko. Ua ane like ko iakou waiwai me eono miliona dala. Ka na haole Amerika, he ekolu miliona ame elua hapakolu; na ko Beritania, hookahi miliona a me ka hapalua; na ko Geremania he $330,000. He hapaluamiiiona i koe, no ka poe hapahaole, pake, pukiki a me na Hawaii. Ma ka papahelu akolu, ca hoikeia ua hui kalepa i hoohui olē ia ma ke kauawai. Ua manaoia oko lakou waiwai, ua like me ekolu miliona. He aneane miliona ko ka poe Ameiika. He §1,200,000 ko na

! I3cntama. a he §SOO,ŌOO ko na \ i lahui Enropa e ae. ! I 0 ka huina nui o keia man ( | ! papaheln ekola, penei ka wai- | wai i hoikeia: ;Ko na Aineiika S2G,110,000 j jKo na Beritania... 7.210.000 j Ko na Geremania.. 2,100.000 Ka Hapahaole 491,000 KaHawaii 90,600 I\ a Pukiki 50,000 Na 2?orewai 375,000 HaPake 300,000 Huina §36,726,600 Ma keia mau papahelu, ua lilo i mea maopopo loa me ke kuhihewa ole, he oi ko na Ameiika i ka elaa hopakolu o ka waiwai a pau ma Hawaii nei, a he hookahi hapalima ko ka poe Beritania. He mea pono ina kanaka Hawaii ponoi e noonoo nui i keia mea. He mea hiki anei i na kanaka maoli o Hawaii nei ma keia hope aka ke aua no lakou iho iua mana nui oke aupuni? He mauao anei keia i kohu i ka noonoo pono ana? Aole anei e lilo ana ka mana aupuni ika poe Amerika nona ka hapa nui loa oka waiwai a pau? Eliloanauo, Uamaopopo loa kela mea. Aole hiki ke hoopanee ia. Nolaila, ke olelo nei makou i na kanaka Hawaii a pau, hookahi wale n'o pono i koeno kakou. oia no ka hoohui aku xfie Amerika, a e noho like me na haole malalo oka malu o kela aupuni nui a makamaka nana i hoonaauao mua ia » kakou. 4