Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 103, 24 July 1893 — HE KUMUMANAO. [ARTICLE]

HE KUMUMANAO.

MEA ilALAMALAMA O KA LAXI. I ka hiki mua o na la o ko ke Akua hana ana ī ka Lanl a ine ka Honua, ua omau aku la ia he mea kino malamalama ma ka paīa kaalelewa o luna, a i ka honua nei hoi zne kona mamala mama, ola hoī ke ea, a ia la no, ī ka lua a me ke kolu, ua hookaawale ia na waī, a hoaahu mai la ke Akua he koloka omaomao i onionio i na pua o kela a me keia ano, aka, na oneoneo a olohelohe pu ka lani i ka nana aku. Ua haua ke Akua i kela mea kino malamalama me he popoahi la, a ca hoonoho aku ke Akua iaia i Peresidena no ke ao e rula aaa i na mea a pau malalo iho o kona malamalama, ka 'aahu nani hoi ī loaa iaia ma ka ha o na la o ko ke Akua hana ana i ka lani a me ka honua. He mea kmo e ae no kekahi a ke Akna i hana ai, a oia hol ka lua o na popoahi malamalama a kakou e - ike nei ma ka lani, he mahina ia a he ipu ahi hoi e hoauhee ana i ba . poull o kapo. Ua manao kekahl poe naauao, o . na keneturia 1 hala, he mea kino pouli walo iho no ka la, aka, i ka iml a hoonui ia _ana e ka noeau a me ke akamai e ka poe mahope mai .o lakou me ka maopopo lea, ua poai puni ia ka la me kc ea malamalama a me ka a ana me he koīoka aahu la nona, no laila maī ka maīamalama ana o ka honua nei, a o ka hana ana a ua malamalama la aoleiai like me ka poka i.enaena 1 ke ahi. . -0 ka lua o na mea kīno malamalama 6 ka lani, oīa no ka mahina. ; Ma ka nana wale aku a ko kakou mau maka ua manao iho la kakou

he mea kino nui loa oia no ka lani a ua kokoke loa mai hoi oia i ka honaa nel; aka, o ka oiaīo nae he mea kiao uuku loa ia iwaena o na mea kinolanL Aole l.like aku koua malamalama mo ko ka la, no ka mea, ke hoomalamalama nei ka la mo he kukui la I kuniia, a o ka mahīna hoi, ua like pu ia mo ke aniani nana o hoihoi mai ana i ka malamalama mai kahi e mai, ma kona hoomalamalama la ana , ua like ia me ka honua, mai ka la mai ko laaa malamalama. Like pu no me ia na hoku hele, aole o lakon malamalama ponoi no lakou iho, aka, mai ka la mai no ko lakou malamalama. I ka ha o la, ua loaa ko lakou malamalama, i ka manawa a ke Akua i hoaahu ai ia nanī maluna o ka la i hanaia i ka mua o na la. A o na hoka paa i manaoia he mau la maoli lakou, i ka la hea la ka loaa ana o ko lakou malamalama? I ka ha anei o na la? Aole anei i lra mua o ka la ī ka wa © waiho ano ole ana ka honua me ka wai? Aole anei o lakou na hoku o ke kakaluaka e hoonan! ana i ke Akua me ka poe anela i ka manawa e waihohuikau ana ka honua me ka wai? Ua knpaia paha lakou na hoku o ke kakahiaka, no loaa mua ana o ka malamalama īa lakou, a he hope mai ka hva me kona mau hoahele. Uu manaoia mamua he mea iaha ka malamalama ma aa wahl a pau i ka wa hookahī; aka, ua maopopo, he ewalu minule a kou hiki mai ka malamaluuia o ka la ma ka honua nei; oiai, he 114 millona mile kona kaawale mai ka honua nel aku. O ka hoku paa i kokoke loa mai, he pa ehu tausani kona mamao maī ka honua nei aku mamua o ko ka la, Nolaīla, eono makahikī a keu aku, aiaila, hiki mai kona malamalama i ka honua nei, Ina he 36 mile ka pii ana o ke kanaka iluna ma ka la hookahi, alaila| aole no oia e ike ana aa pii ae ka nui o ko lakou mau kīno ke haia na makahiki he kanalima. Uahoomaopopo iapenei: Maka la 10 o Dekemaba, 1862, he 234 milīona mile ko kakou kokoke ana I ka hoku akau mamua o ko ka la 10 1863, aka, aole nae i nul ae ko lakou mau kino. O ka malamalama o ka la, aole loa o hikī ke maheleheleia i na ano waihooluu e ae, he hookahl no ona ano. Aka, eia nae oia ke haawi nei i na ano waiheoluu he lehulehu i keia a mekeiamea imeaeonio- , mo ai a e nani ai ka nanaina o ke ao nei. Ma ke anuenue, ua maheleia ke kukuna la e na kulu w’ai liilīi, e kahakaha ana i na waihooluu like ole ehika, ka ulaula pua rose, ke ; olenalena alaai, kalenalena maoli, . ke omaomao, ka uliull, ka inīgo, a . me ka makue, i hoonohoia e like me na huamele ehiku ma ke alapii. Ina o kela mau waihooluu a pau e huiia i hookahi, eloaa auaneī ke j keokeo lilia, a Ina e huiia a pau loa > loaa ka eleele. s He mea pohihihl ka hooponopono t ia ana o na hao, pohaku laau, eā, ili t pua* lau, no ko lakou lawe ana I na kukuna malamalama, hoihoiia mai , kekahi mau waihoolaa, a kapooia , kekahi, no laila mai ka ulaula o ka t pua rose, ke olenalena haguragura, i o ka alani, ka lenalena hakeokeo o i kabuita i os, ke omaamao o ka ma- [ kahī, ka uliulimalkai o ke aoulī, ka i uliull lm'go, a me ka makue maikai i o ka violeta. A ina e hoea mai na waihoolua a pau, ua like ia me ke * keokeo o ka pua lilia o ke awawa, ā I ' i kapooia a paa hoea mai ka eleele lipolipo o ka laau ebena. Nolaiia, i * * * ke kukuna hookahi i māheleia, hooi huiia kapooo ia paha, hoea mai he i eleele, be keokeo a me na waīhooluu

e ae e omonl aī, a e kalakoa al ke ao nei me ka nani. Me he Ia F o keia man koro!a ehiku ame na annu ehiku o ka leo X ka himeni ana, he aka ia no ko ke Akua akamai mau. He mea nui a hohonu no hoi na mea e piii aua ī na huahelu ehīka e like me kela a i ike mau ia hoi ma ka <f Palapala Hemolele,” penei: 1—Ua paa ke ao nei i na la ehiku. 2—Ke ku nei na anela ehlka imua oka nohoalii oko Akua. 3—Imua o ka pahu o ke kuikahī o ‘a’ ana ke kumukakui me na manamana ehiku 4—O ka makahiki oke dala ana, ua hai ia me na pupuhi ehiku o ka luhile. 5—Ua pani la ka buke ihlihi i na sila ehiku, 7—O ke keiki hipa nana la e wawahi ehiku ona mau kukuna. 7—A he ehiku hoi na haawina o ka Uhane Hemolele, O ka la ka peresidena oke ao i kona puka ana mai me kona nani he ao, a i kona nalowale ana aku hoea mai ka pouli, aka, ua hoea pu mai no nae me ka mahlna a nana ae la no ka huina ao o luna me ke ollnolino maikaī, a ua loaa pu aku hoi he malamalama i na hoku o ka lani, a pela mau hoi e hooponopono ai i ka mea a kona mau lima i hana ai a hiki aku I ka hopena. G. K. Keawehaku. Ahahui Paio o Ema Hale. Honolulu, lulai 14, 1893. — ■*«* .....