Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 124, 29 August 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKUNA X. ,No na Alii Hana kolohe. O Waia ke keiki a Haloa me Manouluae, ua oleloia, he aupuni hewa loa kona, no ka mea, ua līlo oīa ma ka lealea, ua haalele ola i na oleloao a kona makua iao mai ai e noho haipule, a e malama i na mea e pono ai ke aupunl, ame ka imi ana i mea e pono ai na kanaka. TJa oleloia, ua ike ia aka kekahi poo ano kanaka ma ka lanī, aua ninau mai la ua poo nei mailoko mai o ke ao me ka leo nui moakaka peneī: “Owai ke alii e lalo I pono ka noho ana, no ka mea, ua akamai oīa ua imi i na mea e pono ai ka alna a me na kanaka.” Hinau hou mai la ua poo noi, owai ke alii o īalo i hewa ka noho ana?” Hai hoa aku la na kanaka, tC o Waia ke alii o lalo uei i hewa ka noho ana, no ka mea, aole ona haipule, aole ona kilo, aole ona koa, a aole ia 1 Ike i na mea e pono ai ka , aina a me na mea e oluolu ai na kanaka, nokamea, aia kona manao nui ma ka lealea a me ka punī waiwai, ua hookiekie maluna o na makaainana, aole oiuola, aole i malama i ua olelo a kona makua. J ’ Alaila, pane mal la ua poo nei, a ae, malia no ka I hewa ai ke aupuni oia alii, aa hewa kona noho ana, alaila, nalo aku la ua poo la. Ua oleloia no hoi, ikawa o ia alii, ua hiki mai he mai ahulau, ola no fca mal i hiki mai ai i ka wa o Kamehameha L A mahope mai o kela manawa, ua lawe iakeaupuni e Hlnanalo kana keiki a pau ko Waia nohoalil ana. No Hakau. O Hakau, he keiki oia na Liloa a me Pinea, a ua oleloia, he alli hewa loa ia, penel:

Ina ike oia ika wahine puka! maikal, kona keua koke aku no ia e j oki ike poo ame ka lima. Aole j ona hoolohe i ka olelo ao a na hoai hanau o kona makuakane e malama j a hooiohe ia luua, aka, ua hoonaukij uki a me ka hoohllahila mau aku o * Hakau la laua. Nolaila, kipi iho la l ua mau elemakule nei, a haawi i ke aupuni no Umi, a make o Hakau ia Umi. [E hoopuka pu ia aku ana keia moolelo amo ko Keawenuiaumi ma laua o Keliiokaloa, ame Pakaa, ma na mea ano nui.] 0ka hopena wellweli iho la keia o kealii puni wahine, a hookaha iko hai lauoho maikai, a kaha lima maikai. No Puiakalani. Oia kekahi o na lii aimoku o Hawaii ika wa kahiko, hoopii mau aku na makaainana iaia e hooponopono i ko lakou mau aina, a haawi aku no hoi lakou nana e malama, aka, ua palaualelo iho la oīa aole mahiai, nolaila, ī aku la oia ina makaainana, ua molowa au i Uaaina aole na 7 u e malama ika alna. Penei ka pono, e malama oukou i ko oukou mau aina iho, a malama | Ihe la na makaamana īko lakou mau aina. Aole nae i liuliu, ike iho ia na makaaiuaoa 1 ka pono ole o ka aina, j ia lakoa ko hoopoaopouo, iioihoi j hou uku la lakou i ka aina i ua alīi | j la nana e malama, a pela paha i lilo j | loa ai ka aīna i na aliī, aole nae 11 I maopopo loa keia. j Aole nae i akaka lea ko keīa ahl | liooluhi una ī na kanaka, aka, o ka molowa wnle no, a mu ia auo, ua huipu aku ia me na lii hana hewa. No Kamaiole. . 0 Kamaiole, oia kekahi alīi o ka mokupuni o Hawaiī, hanaino aku oia i kona poe makaainana, a i ko lakou mau wahine. Nolaila, huhu loa na makaainana a me na kahuna, a haawi ae lakou ike aupuni no Kalapana. No Lonoikamakahiki. O kona hoopunipuni ana I na elemakule, a huuu laua iaia, o kona hewa no ia, a haawi laaa i ka aina no Umiokalani. No Luanuu. He alii maikai a haipule ola, aole ooa līke me na aliī maluna ae, he alii malama ia ī na kanaka, a imi i mea e oluolu ai na kanaka, a malama nui oia i na elemakule a pau, a ua olelo ia, oia ke alii I pono ka noho ana, aole haunaele ka aina, aole poino ka noho ana, aole kue, oluolu ka noho ana, a make oīa me ke aloha nui īa no kona pono. No Maui-a-kalana. Ua oleloia, oia ka mea nana i aa aku e hele īmua o ka onaena o ka ia, a hahai ia kona mau kukuna no kona hele wikiwiki ana, A i hoolou hoi ī keīa mau paeaīna mai Maui a Kaula, me kana makau; aneane no hoi lakou e pae i Hilo ma ka waa, moku e iho la ke aho no ka uana ana ihope; ina ua pīli pu keīa mau paeaīna. Oia no hoi ka mea nana i imi i ke ahi a loaa ī ka Alae. {AoU ipau,)