Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 126, 31 August 1893 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

fAole o makon makemake e lawe i ke koikol o na bala no na manao 1 hoopuka ia malalo o keia poo e ko m&kou t>oe meakakam I Ka Ma’ i Lepeia aole ia lie Ha f i Lele, £a ino ke Kanawai aole ola. i E Me. Lunahooponopono; Aloha oe: (Koena mai nehioei maī.) No na ma J i kokna a me lio. 0 ka mea ma’i ī hele pu me kona kokua a ua loaa ku lio, ua loaa iaia ke ano maha iki i ka wa o ka ehaeha, a e loaa auanel ua la loihī e ola aijie 10, 11,12,13,38, 19 na maka-hiki-o kekahi mau hoaloha enoho mai la i ke kahua ma’i mai kona lawe ia ana aku ilaila a ī keīa manawa. No ka haawīna bipi, barena, miki, alla mahu, kamano, paakai, kakaopele, kopaa, palaoa a me kopa. 0 keīa mau mea maluna ae aia ma BoIaboia, ma Kalawao e kīi ai, no Kalaupapa, he loihi no Kalawao ua kokoke. O ka poe līo ole a he ma’i oia ua hoea aku i kauhale me ka ehaeha no ke kil ana i keia mau mea ae la, No ka hale kuai ma Kalawao. Aole nui na waiwai i kauoha ia i Honolulu neī, he pipii ke kumu- ' kual o na waiwai oia wa. No na kauka uoho malaiia, O kekahi keia o ka’u mau mea nui e hoike aku ai, a na Kaoakaokalani a me ka lehuleha e klei pono iho i ike pono i kona mau helehelena o ka loaa ana iaīa o ka puu dala nui. Ua like ia dala ia’u ma ka nana ana aku me na daia a na kupuna o kakou i pahiahia ai ma ke kai ma ka haawi a ka akau hopu ka hema a kiola wale aku. Ua hoomanao au ia puu dala ua hoomaunauna wale aku keia aupuni i ka haawi ana ina kauka ma kela aina ma’L Ua hoole na kaukaaoleola, haawl wale aku no, ma ke ano hea keia makana ana aku iaia, e olelo mai paha auanei oukou ia’u ma ka ike ao b ka haole ia lakou iho no ka mea, o ka haole wale no na kuhina ia wa, aole he kunaka na mea i noho i Peresidena, i hoike imua o Hawali i ke akea. Na lilo i na kanaka ka noho ana i mau Kuhma a Peresidena o ka Papa Ola o W. S. Moehonua, ke Kuhina Kalaiaina a Peresidena o ka Papa Ola, o J. E. Bush ke Kuhina Kalaiaina a Peresldena no ka Papa Ola a me L, Aholo, aka, ua hoomau aku lakou i ka haawi ana i keia puu dala hoomaunauna no kela oihana mu’u wale ma kela kahua ma’l. Ua like keia haawi ana i keia mau kauka maopopo ole o ka lakou

mau hoola aoa 1 keia mau haawina no Hawaīimo na makahīki he 22, a hoea maī i ka wa oka hoohali kumukanawai o lulai 7, 1887. Ke ku mai nei keia maa hana a ua akaaka e like me ke aniam a ka mea e heluhelu iho ana i keia mau lalani meie peaei; Akaaka wale no o Haleakala, Ka uwe a kini o Koolau. Ke nol aku oei au ia Kaokalani a .me ka lehulehu o heluhelu mai ana i keia. E. kamailio pokole aku au i ka moolelo pokole .ma ka hapahope o ka makahiki'1887 a hala ma ka hapa muaokamakahiki 1890. Ia 9 u ma keia kahua ma’i iloko o keia imu enaena a ke ahī e lapalapa ana me ke okooko heaha la ka mea naaa i hoopahaa aka kela maoao alakai a Kaokaokalani he ma’l iele keia, eia no ka v Ieie ole o kela ma’i, eia imua ou a me ka lehulehu e kamaiiio nei. O ka moolelo pokole oia mau makahiki maluaa ao ua lilo ika hapa nulo na keiki a ka ohana e hīnoino ia nei © ka poe haku manao o Hawaa nei © olelo ana ua make o Hawaii nei ina mikanele a me ka lakou mau keiki m lakou ka hookele ana oke aopu.ima kahapahope o 1887 a hoeii. ma ka hwpa. mua o 1890 na lakou i kukulu nui ina hale ma ke kahuamu’i a hpokokoke hoi i ka wai einu ma na īpuka o na hale -ma keia kahua ma’i a ke kanawaī lokoino a puu powa o ka M. H. 1864, a Hawaii e kuhīkuhl nei ia hai aole nae hc ike iho he kaola nui no i kona niuka iho pela kaokoa iho □o ke kanawai ino a me ka lokoino a Kamehameha V a me oa luna makaainana ajne na alii i pepehi ai me na lima lokoino. i ke.koko hala ole o keia lahui e kaakaa aku nei me ko lakou mau maka e amoaku nen . . O fc». kua o keia kanawai ino i hana ia e Kamehameha. V. oia no ka lehna. moa i nahu la .aku ai e i hoopanahele al a me na lanamakaainana a me na aīil o kona Ahaolelo, no lakou kela mau iaoa;" Ke alii P. Kaeo, lunamakaainana Paalewa, Uwelealea, Komolkeehuehu, Koma Paki, J. Kauai, Kamalo, a owai hou aka koe, olakou a pau he maa luahi na kela kanawai ino, he mau ma’i lepera iakou ako oukou mau maka i ike pono aī. A owai o keia poe kai iapaau la Imua o Hawaii a hoola ia” maī, a aole hookahi mea i hoopalekana iu ma keia kanawai © hoomainoine nei ia oe e Hawai;, au e kuhikuhi nel ma hai, aole loa, nau co, uo ka mea eia Imua o kou alo keīa kanawal ino, he 22 a oi na makahlki, a aole' oe i ohiu ae i kela mai hehe a pahu ae I loaa al ke ola no Hawaii i keia ia a no Hawaū i keia wa aku. Ua makehewa paha au e hai waīe aku ina kumu a ao aku i ka lehulehu i na kumu e hoopalekaaa ia ae ai mai keia mai e pahola nei nou e Hawaii i keia la a no keia wa a hoea mai, ke homau o Hawaīi i ke ku ana o keia kanawai iao eku nei aole loa © loaa na manaolana no ka hoike aku imua o ke akea no ke ola a me ka palekana no ka lahuī. No na la I Noho Aupuni ia e ka Ahahui Hoomaemae. O ka hapahope o ka M. H. 1887, ka hoomaka ana mai e līlo ka hookeleia ana oke aupuni ma ka lima o kela poe, ua noho ia ka hapanui o ka Aha Huhlna ena mamo a Hawali e hapala aku nei ike ino a kuamuama aku hoi na lakou na pilikia i loaa i keia lahui e kau neī, oia hol na mamo a na mikanele e olelo man ia nei e kela ae keia haku manao a Hawaii e hoaiai man nel na lakou ka plllkia ame ka make e kau nei malunu o keia lahui.