Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 144, 3 October 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKŪNA X. Na Hooponopono i koe o ka Mookuauhau Alii. Kuaiwa ia Kamuleilani, o Kahou kapu, o Hukulani a me Manauea; o Kahoukapu ia Laakapu, o Kauholanuimahu ia Keula, o Kihanuilulumoku; ia 'W'aialea, o Liloa; ia Pinea a me Haua a me Akahiakuleana, o Hakau, a me Kapukinl a me ūmi a Liloa I; oia ia Kulamea, a me Makaaiua, loaa o Kapunanahuanui a Ūmi, a me Nohowaa a ūmi, ka Ūmi mau keiki ia o ka wa opio mahope iho o kona mahuka ana mai ke alo aku o Hakau. A make o Hakau iaīe, a lilo iaia ke aupuni, lawe oia iaKapuklai aloaao Keliiokaloa a me Keawenuiaumi; aoho hou aku oia la Piikea a Plilani, o Aihakoko, a me Kumalae. Keliiokaloa, la Makuahiueopala--ka, o Kukailani; ia Kaohukiokalani, o Kaikilani a me Kamakakaualii; o Kamakaualii ia Kapukamola, o īwlkauikaua; ia Keakamahana, o Keakealani ia Kanaloakapulehu, a mo Kanelkauaiwilani, o Keaweikekahialilokamoku me Kalauikauleleialwi w. O Keaweikekahialii ia Lonomakaaikanaka, o Kalaninuīaīamamao. • O p ? t.-q w 1 m rr jlaneāhuiokamoku o Maui a me Kea weikekahialii kona kaikunane a me Kauauahui a Mahi a moJLionoikahaupu, loaa o Kekuīapoiwauui a Kaulahea, o Keeaumoku a Keawe, o Kekelaokalani nui a Keawe, o Alapai nul a Kauaua, a me Keawepoepoe a Lono. O Kalaninuiaiamamao ia Kamakaimoku w, a me Ahia, p Elalanlopuu a me Kekunulaleimaku; o Kalaniopuu ia Kalola, o Kiwalao iaLiliha Kekuiapoiwa III, o Keopuolani. O Keeaumoku nul ia Kamakaimoku, o Keaoua Kalaninui. O Kekelaokalani w ia Haae k, o Kekuiapoiwa II; ia Keaoua Kalaninui, loaa o Elamehameha I a me Kelilmalokuloku; o Keaoua ia Ka-. lola, loaa o LUiha Kekuiapoiwa HL Kamehameha I ia Kaneikapolei, o Kaoleioko; iaKeaouaw, Pauahi nui a i ole o Eanau; ia Kekuanaoa, o Keelikolanī, Lota Kapuaiwa Kamehameha V, Liholiho H EL IV. a me Kamamalu. ' He poe kuokoa ka poe kaula a ho poe i uluhia i ka uhane o ke Akua, e hooko ana i ka ke Akua olelo; be poe makau ole lakou imua o na III, a imua o na kaaaka, īna he make, a ina he ola. O Luhaukapawa ke kaula mua i oleloia; o Naula a Maihea, o Luahoomoe he kaula a he kahuna, Kaakakai, o Anahua, o Mo’I, he kaula a he kahuna na Kapepeokauila, no ka puu o Haupukele i Molokai. O-Naa, he kaula wahine a a me Kapauonua kea, Lanikepue, he poe kaula wahine wale no lakou. 0 Moopuakea, o Makaalawa, o Elilohi, o Kiu, o Lanikaula, o la aiwaiwa no la o Melokaī, o Makuakaumana, o Ma, a he nui aku na kaula. A i na la hope o fce au o Kamehameha I, o Kapiho ke kaula hope loa; nana ka wanana hope loa, <*E hul ana na moku, e hiolo ana na kapu akua, e iho mai

ana ko ka lani, e pii aku ana ko ka honua.” He nul na papa I koe, oka papa hulihonua o ka papa kuhikuhi pauone, kilokilo lani a kila hoku, kilo opua, kilo honua, o ka papakuialua, o ka papa lonomakaihe, ahe pupupu wale akn. Papa Kauaka. Ola ka puali kanaka, kahu kanaka, ka makaainana, ka weo kanaka, ka pa kanaka, ka heana kanaka, ka laoīao kanaka, ke ahuiīi kauaka, ka manaku kanaka, ka pulupuln kanaka, ka palule kanaka, ua kapaīa na makaainana. Iloko ona makaainana, he poe alii, he poe kolkoi, he poe maka hanohano, he poe kaukaualii, na kelki makua 1 hoopunahele ia. Ua komo poko na papa e ae a pau loa iloko o keia papa; alii, kaula, kahana, kilo apela aku. A i ka wa e nele ai ka papa alli moī aupunī i ka moī ole, a i ka moi wahine ole, aia no iloko o keia papa e loaa ai na moi, na kahuna, na kaula, na lii, na kaukauaīii, na panahele, na aikane, (punana a ke onaona,) na keikl hookama, na kahu, na hanaiahuhu, apela iole!oia,ai na makaainana, no ka hoi hou o ka pono i hope. Papa Kauwa. Ekolu no ano kauwa. 1 0ke kaoaka alii no i hoohaahaa iaia iho imua o kona moi; ama ka olelo o kona waha i hoohaahaa aku ai oia imua o ka mea i hookiekie ia, aole ia he kauwa oiaio. 2‘ O fce kauwa haaa; oia ke kauwa iawelawe, he kahu alii, he iwikuamoo, he kua kahill, he halelkapa, he lomtloml, he paa ipuku-hana he muki paka a pela aku; ua pili loa lakou me ke alii ma ka hanau ana3 O ke kauwa kuapaa; he kauwa laepuni, he kauwa makawela, a he kauwa ainoa; aua hanau kauwa ia mai lakou mai na kupuna mai. He poe keia i hoopailua loa ia; a o na lil i lawe 1 kekahi o keia poe kauwa, no ka ike i ke kanaka maikai, wahine maikai, e kau no ke aīlna o keia inoa i kana poe mamo. ūa hoopailua na moi, na lil, na makaainana i ka poe kauwa, aole pono ke ai pn, a hookipa, a hooko koke mai e moe pu. Oleloia, ika wa e make ai ko lakou haku, e hoomoe ola pu ia aua me ka haku iloko oka luakupapau. A he lumilumi ola wale ia no iloko oke kai ame ka wai. ■ . - Ikekahi wa ua noho kuokoa ke - kahi poe kauwa laepuni mai ko lakou mau haku kane aku, a ma kahi e aku me ka huna ana i ko lakou ano kauwa iho, ano ke kanaka maikai a wahine maikaī, a lawe ia e kekahi poe koikoi, a hanau ae la na keiki maikai, a lawe ia e na lii i kane a i wahine, a pela no ka pii ana a hiki i na lii moi a hanau keiki, a kani moopuna a pela aku. A mahope, i ka hoomaopopo ia ana mal na kupuna mai, aia ka he poe kaua ua hoohaahaa ia iho la ko lakou alii ana, a e moe ana lakou a pau ma na wawae o ko lakou haku, a i kekahi wa, poalo ia no na maka. O ke kauwa laepuni, makawela, laepaa, a kauwa ainoa, akauwa aumakua, aole i pili nu ka moi wale no, ua pīli i ua lii, a i na makaal* nana no, he poe kauwa uo ka lakou mai na kupuna mai.