Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 160, 31 October 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

ī ka wanaao ae, komo aku la o Keaweaheulu i ka mua me ano hakilo ia Kamehameha me ka manao aia oia ma kahi kuono kaawaleloa mai ke kino make maī kahi i haai ai, me ka makaohia la i ke kino laau koo-u o ka mea make. Aka, ī ko Keaweaheolu komo ana aku, ua hoopahaohao loa ia oīa I kona ike ana aku e moe pu mai ana o Kamehameha me ua kino make nei, a ua hoonka aku oia i kona uha iluna o ka mea make. ī Iho la o Keaweaheulu, < ( 0 oe ka ka hanai e ola’i neia mau iwi.” A hoala aku oia la Kamehame, a hai laua īa Imakaloa. A pau ka laua hai ana, alaila, hoihoi ia ke kino makela Kiwalaoa, me ka manao ole oa Amama mua ia e kela mau kolohe, a pela i kapa ia ai o Amamalua. Mahope iho, paipai akn la o Keawemauhīlī a rae na’līL a m,e na puali ia Kīwalaō, ē kii e kaua ia Kamehameha a me na alii a pau o Kona. Noka makemakenui o na alii o Hilo I ka pumehana o Kona, no ia mea i palpal ai o Keawemauhill a me na’lii ia Kiwalao. A ia pu no hoi keia manao ona i ko Kona poe aliī, makemake no iakou e koī aku īa Kamehameha e kaua ī ko Hilopoealli, no ka makemake i ka lei hulu Oo o Laa a me ka Ouholowai. Aka, ua kaa e nae ka lele mua I na’UI o Hilo; nolaila, holo mai la lakou a hiki i Kau, alaīla lawe pu mai la lakou i ke kino kupapau o Kalaniopuu maluna o ka waaī loaa he kumu e hele aī i Kona. A hiki lakou mawaho o Kapalllua I Kona holo mai la o Kameeiamoku mai Honokua Kapalilua mai, e ike i ke kupapau o Kalaniopuu malnnao ka waa; a u.we iho la lakou me ke kumakenae nuī. Nana aku la ia i ke ano o na’lii a me ko ka poe a pau o ka waa kupepau, he ano-e, a ninau aku la oia ia Lakoa. I

hea he kupapau e waiho ai? i toai la lakon, I Kiallaa. A maopopo iaia ke ano o ko lakou manao, he kaaa; he oialo no, i manao lakoa pela, i nui kahi o Kona e lilo ai la lakou, nolaila i hoakea ia ai ke kapapau 1 Kaiiua, A hoi la o Kameelamoku, a holo aka ia ka huakai; a no ka nui loa o ka u-a, pae ae lakou ma Honaunau, a waiho ia ke kapapau o Kalaniopua iloko o Haleokeawe. la no, holo o Kameeiamoka i Kohala i o Kamehameha la, no ka mea malaila ola ia wa, aka, hiki aku oia aa hala iho i kahi la i Kekaha, na kii ia aku e Kekuhaupio ia la no, hiki o Kameeiamoku i Kekaha a hui me Kamehameha, a hai aku la pia i na mea apau i ike ai. A maopopo iho la ia lakoa ke kaua. A kukakuka laKou no ke kaua; alaila holo aku la lakou a kokoke ma Kaawaloa ma Napoopoo, a ma Keei kekahi poe, a imi mai la na’lii kaikaina a pau o Kamehameha me ia, o na Pukaua o Kmnehameha o Keemoku, Keaweaheulu, Kameelamoku a me Kekuhapio. A lohe o Kiwalao no Kamehameha, holo mai la o& mai Honaunau mai e halawni me Kamehameha, a hui ihola laua me ka uwenulana, apau kalaua uwe ana, īmaīlao Eliwalao ia Kamehameha, ahhea oeī £ mamamake ana kana lal Eia no ka makuakane o kaua la o Keawemauhili ke pue mai nei no e kaua kakou, elua wale ana no paha auanei kaua e make. Aloha ino kaua! . Ke au o Kamehameha L Kaaa I 'Mokuohai. A pau ka laua hul aloha ana, hoi {aku la o Kiwalao a Honaunau, okioki iho la i ka aina me kona maa alii, a nele iho la kekahi alii o Keaoua n ka inoa, no kona hoonaukiuki a me ke kuamuamn ana ia Kiwalao, no kona hele ana e ike ia Kamehameha, Alaila, hoeueu ae la na’lii o Hilo i ko lakou mau puall e hele i ka lele kawa; a hele loa aku la lakou a hikl i Keomo, kua Iho la lakou i ka niu olaila, a pepehl wale ake la i ko Kamehameha poe kanafca a make, & make no hel kekahi poe o lakou i ko Kamehameha; a o ka hoomaka iho la uo ia o ke kaua, nona la ekalu, a i ka ha, ikaika loa ke kaua ana o na aoao elua, oiai na apap elus P ana m ihe, aia o Keeamnoku kekahi pukaua o ko Kamehameha aoao e hoouka kaua mai ana me ka Ikaika i ko Kiwalao aoao; a hihia iho la oia i ka pololu, a hīna iho i lalo. A hopu iho la kekahio ko Kiwalao poe kaua iaia, a i£Qku kona kua i ka pahoa. A hou iho la hoi kekaīu lāiā I iiH ihe, a ku oia, a kaena iho la, “ku aku la ka’u laau i ka aama kua lenalensu” A iaia e auuoae aname na walania o ka ehaeha, ua maalo kokoke loa mal la o Kiwalao i ona ala, me kona ike no o Keeaumoku ia, ma o ka niho palao la, a kahea ae i kahi o konamau koa. C Aole i pau .) • ■