Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 164, 7 November 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

Ike ao ana ae a ke alii i-holo malu ai, ua haoliao nai na’lll no kona nalowale ana. A I ko lakon hoi ana aku, ike mai la na’lii ua eha ke alii, nīnaa hoohuahualau aku la na’Iii i kekahi wahi kanaka hoewaa me ka hooweliweli, a hoike aku la oia. Mahope iho o ka hahai ana a ua wahi kanaka nei, ua hooholo iho la na’Iii, a xne Keaweahulu ma e e kii e luku a honui ole i ua wahi nei, a hiki luka o Laa, no ka ino i hana ia mai maluna o Kamehameha, I Eona lohe ana i keia olelo hooholo, ua hoao oia e hololiaei ka oleīo hooholo a na’Ili, aole nae e hikl, paakiki loa lakou e kli e luku 1 ko ia wahi a pau me ke koe ole o keaahi. A ike o Kamehameha i ka nonohua loa o na’lii, oia ka manawa ona i puana ae ai i kela mau huaolelo gula e poina ole ai i*na haumana o pau o Hawaii neī, i ka puana Alii | ana ae. “Mamalahoa Kanawai! E hele ka elemakna a moe i ke ala! E hela ka luahine a moe i ke alaī! hele ke kelki a moe i ke ala!!! A lohe na’lli i keia leo, ua pau wale ko lakou naanao; no ka mea, ua ike lakon I ka oi ana o ke aloha L o ke alil I ka poe nana oia i hana ino*mai. A mahopeiho hoiloa aku i lakou 1 Kona, ma Kailua. Oia ka Laupahoehoe elua. Kaua 3 ke Paniwai o lao. I kaM. h, 1790, hoJo aku o Kaf mehameha i Maui e 'hooknu aku i ka hoopai i hana ia mai ai e Kahe5 kili ana i ike ai ma Hilo*

I Oaha o Kahekili ia wa, oiai ua pio o Kahahanaka Moi o Oaha iaia, a holo pio 1 kanahele me kana wahine. O ka o mua ana ia o ka wanana a Kaopulapulu kona kaula maluna ona. 0 Kalanikupulē ka Moi o Maui, ka Kaheklli keikL A holo o Kamehameha ma a pae i Maui, a luku nui ia ko Hana, oia fce kana i kapaia, o Kaelilna, A nee aku la ke kaua ma Koolau a hiki i Hamakuaioa, malaila i hookuemi iki ia al na puaii o Kamehameha e ko Maui mau keiki maa ala, aka, no ka pakela koa a me ka ikalka o Kamehameha, ua lukn nuī loa ia ko Maui ma ke kahawai o Kaplki ma Halehaku, a ma ia launa ana, ke mau la no ka meheu kapuai wawae o Kamehameha ma ke alo o kekahi puu a hiki mai i keia la i kapaia o Kapuai, O kapuaī o Kamehameha. A ma Lilīkoi, ua oi loa ae ka ikaika o ko Maui, no ka mea, ua hui mai la na puali o Kulanikupule he mau la, ua auhee ko Maui. A hoi aku ko Hawaii a hoomeana ma Paia, Hamakuapoko, a he mau la ka hoomaha aaa. 1 kekahi la, ua hoouna aku ia o Kamehameha i.na puali iuka i ai na lakou, a holo aku kekahi elele kiu mama o Kalanikupule a hai aku e kii e kaua ia wa i mako o Kamehameha. A ike o Kamehameha i ka ula o ke one o Kahului, manao oia he kaua, a hoouaa awiwi oia i 'hana maalea iho la o Kanaehameha ma ka hoaahu ana aku i na wahine i fca ahuula, a hēwa i ka wai ua mea he lehulehu o na kanaka o Hawail, a emi hope ko Maui a hoomoana i Waiamoi. A hoea mai la na kanaka a pan, a hoomaka iho la ka nee anaoko Hawaii mau puali, a hoouka ia ke kaua ma Kapukaulua, a auhee aku ko Maui ma ia po. A ao ae, ua hoouka mai. na puali maa ala o Maui me ka ikaika mai na puu one mai. A pae hou mai na waa -kaua o Hawaii a piha pu ke one o Kahului ahīki i Kalaeiluli,.ma Waihee, a makai mai o Puuhele a me Kamakailima kekahi. A ike o Kalanlkupule i ka nnl o na waa kauao Kamehameha, emi aku la lakou iloko o Kapela ma lao, a hoouka i ke kaua maa ala me ka ikaika i ko Hawaii mailuna mai o na puif ‘ kaua, a emi hope na puali kaua o Kamehameha, alaila, kahea ae la oīa me ka leo nui hoonaue puuwai, i ka puana alii ana ae, <i Imua .e na pokii, a inu i ka wai awaawa? ” A hul na puali kaua i ka pili o Kakae, a luku nui ia ko Mani ē Kamehameha, a paa ka wai o lao i na kino make o na kanaka. A auhee aku la ka poe i koe a me Kalanikupule, a holo aku oia i Oahu. Ua kapaia keia kaua o Kepaniwai a me Kauwanpali. A mahope iho, holo aku o Kamehameha i Molokai, a noho ma KaunakakaL Ua kapaia, o Kaunakakai mua, kaua eha Koapapaa. iAole i joau.)