Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 172, 21 November 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

Ka pepehi ana o Elameelamoku i na haole o ka moka kiakahi Okaka koe o Isaac Davis. 0ko Kameeiamoku hoomaaa ke kama i hoopio ai oia i keia wahi mokapenei: 1 ke ka ana mai o kekahi moku haole he maala i hala ae,^uaJic>lo-. aka oia ma ba aku la ilaha o ka mōka, iaia e nahea ana i kahana, hahau ia mai la kona , kaa e kekahi haole i ke kaula, a make loa ia oia i ka eha v Hoi awiwi akii la oia ilana o kona waa, no ka mea, ua ike oia aole e hiki īaia ke pepehi aku ika haolē nana i hanaino mai iaia, oiai he nai loa na haole, a he hookahi wāle no iaame kona mau hoe waa ekolu. Alaila hoohiki iho la 6ia, o ka moka ' haole muā loa ā’u e ike hoa akd ana, e make ana oia ia'a. A ike āku la lakou ika pea o uā moku nei e pil ana ilnna, a holo aku la. I iho la oia, ina e hala hou ia oe keiala malailae ku ai, e make no onkou ia’u e kena poe haole Ino. laiā ma Kaupolehu, Kohala, ua ike aku la oia iua wahi moku klakahi nei, alaila, hoomanao ae lā oīa no kana olelo, a e kii e pepehL la wa, ua kena ao la oia i kona mau kanaka e kil e pepehi i ka moku haole. A hapai la ae lana waa, a holo io aku la ō Keeaumoku me naauwaa kana, apili i ka mpku. Eia na inoa o kekahī poe i holo aku me ( Keeaumoku, Mauki, Kuaiwa, Kuahiku, Manohili, Naluhi, Ahuole a me Pee, ā he mau ppe e i ae kekahi he nui wale. Ahe mau • hoahanau no' ke alii, o Kalaukoa, , Maunukoa, Kanuha ame Kekaokā- ► lani, na lakou no i pepehi ina haole. He elima haole, a o ke alii moku > aono* He eha mau haole imake - loa ame ke alii moku pu, a pakele mahunehune ae la ke ula o kekahi haole mai ko lakou mau limā ae, i oia o(īsaac Davis) Aikake. Alawe pu ia iukai a ino ia Kamehameha, i aua liio o Olohana ame Aikake 1 - maa haole punahele ,na Kameha- - meha. Anolaua mai ka lnoa ,ola makua Kiaai na p. na Hono-a-piilani, ’ ka Mea Mahāloia Nahaolelua. i .Ua malāma. pu īa no hoi kā inoku r ‘ » *. • ' '

e Kamehameha, a ua papa ia na kanaa:a aole e kii e wawahi i kekahi wahi oka mokn a lawe wale i kekahi mea a hiki ika wa e kii ia mai ai e na haole. KO KAMEHAMEHA HOI ANA I HAWAII. I ka m. h. 1812. hoi aku o Kamehameha i Hawaii; he 9 ka nui o koua mau makahiki i noho ai ma Oahu. Maluna o na moku haole ko lakou, hoi ana; he 3 moku i hoihoi ai ia ia a me kona aialo a pau. 0 Uiuihepa, Laholoa a me Keoua na inoa o ua mau moku la, a ma na mokn liilii e ae, a ma. na anwaa kekahi poe. Holo aku o Kamehameha a ku i Lahaina; a mailaila aku a ku i Kawāihae; a mailaila aku a ku i Kealakekua, Ua kapa ia ka inoa oia hua- 1 kai aumoana apa i hoi ai, o Kaniankani. Alaila, holo hou o Kamehameha i Molokai mai Kealakekua mai, a mai Molokai mai, ku hou i Lahaina., A noho iki ia mau la e ai i ka waiwai a Keeaumoku, no ka puu aua i auhau ai i ko Maui poe. A hala ia mau la, alaila, hoi loa aku oia i Hawau, a ku ma Kahaluu, Kona Akan. E nahā aku ma kela kope mua i kahi i koe, e pili ana i ka mahi ana ia Kuahewa. A ma. keiā aoao ae kahi i koe aku ma.kela kope mua. Ko Vanekouva ku ana mal. g=■ I ka la 3 o Maraki, 1792, hlki mai la o Vanekouva i Hawaii nei akn ma Healakekna. He mau makahiki ia mahope mai oko Lono Kapena Kuke. Aole nae i kuu ka heleuma, ua kalewa wale no. Holo aku kekahi poe i fca moku, aua ninau mai la o Vanekouwa ia Kalaniopuu, aua hai akn la kekahi poe iaia, ua make oia, e Kamehameha ke alii nul i keia wa. He elua man mokn o Vauekouva i holo mai- ai, o Dīscovery a me Chatham, mai Beritania mai iaua. A mailaiia akn no Oahn, a ma ka la 5 o Maraki, ku laua ma';'Waikiki, a mahae īhō lāko laua mau alahele. Aoleipau.