Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 175, 27 November 1893 — HE LETA ANO NUI! [ARTICLE]

HE LETA ANO NUI!

M KE KAMAHEIE MAKIAI! I Kepuhalika Nui ! {3Iai a J. K . Waiamau mat.) Oswego, N. Y. Oct. 23, 1893. Dear Walter. 0 ka’u huakai i Washington, ī>. C. oia kekahl o na huakai nani lea i hele ia e a’u. Haalele au ianei i ka hora 9 o ke ahlahi o ka Poalua i hala a hoea he wahi kelanakauhaīe uuku o Binghamton i ka hora 1:30 0 kakahiaka nui Poakolu. Mai laila aku a hiki wale i ka hora 7:30 o ia kakahiaka no, hoea mokou ī Hoboken, Nana aku nei au ia New York City he nui maoli no, fce mahuahua loa ae keia la Chicago kela kulanakauhale kamahao. . Mai Hohoken aku kau ma ka Perry Boat a hoea i ka Barclay st. hale hoolulu, a ilaiia au noonoo i kahi e hele ai. Aia au i New York City ponoi ia m'anawa. - Nana aku la I ke alanul, ua pīha waie. no i kanaka o'na lahui a pau, ka haole, ke pukiki, ka nlka, a hui hui aku no hoi me keia wahi nika, a haunaele loa. Huli iho nei au iloko o kuu wahi huke hoomanao, a loaa iho nei ia’u ka helu o ka hale hana o ke Kanike la Hawaii i New York a David Kanuha i haawi mai ai ia’u mamua o kuu holo ana mai, hauoli iho la wau ia manawa. Hoomau aku nei no au i ka hele ana ma ke alanui Barclay a hoea i ka hale Ieta oia ke alanul Broadway ke alanui ano nui o New York a ilaila huli ma ka akau a hahai hele aku nei ma ia alanui me ka malihlni a hlki wale ika loaa ana oka helu a J u i makemake ai, ninau aku ka hana i ka poe o laila i ia mai ana aohe lakou i ike ia mea. Hoaa hou iho la wau. Imi aku nel ia Joseph Richards ka makuakane o ke kumu poo o ke Kula Kamehameha ma ke alanui Park Bow aohe loaa, heomanao iho la au 1 ka hela o ka hale noho o Mr. E. H. Allen Kanikela Hawaii, iho hou ma ke alānui Barclay a loaa ka Elevated Eailway, holo aku nei no eono mile aoi aku paha no ka hapaumi a hoea aku ika 82nd st. Lele ilaila hele wawae aku nei a Iioea i ka helu 322, ninau aku ka hann, mea ia mai ana aohe noho ilaila, aka, aia mai i ka helu 110. Iho mai | la ilaila, a ia J u i pii aku ai, oili mai) la he kaikamahine, ninau aku la j wau ina ilaila o Mr. Allen, ae mai j la kela a maepopo iho la ia’u o kana ] kaikamahine keia mahope maī. j Kono ia mai la au e hele iloko o ka lumi hookīpa a hui a launa pu me Mrs. E. H. Alleu, ike mai la kela ia’u he keiki Haw-aii, a hauoli ka ike ana, Heea mai o Mr. Allen he mau mīnute pokole mahope mai a hauoli loa oia i ka ike ana mai.

Kamailīo pu me ia no hookahi hora, akono mai kela ia’uehele makaikai lloko o ka MetropoIitan Maseum. Makaikai maua no elua mau hora paha a oi. Aia iloko o keia hale na holkeike o na ano laau a paa loa o Amenka: Iwaena konu o ka mmi lluna o kekahi papahele, ua kukuluia kekahi apana o ke kumulaau nui o Kaleponi, kona anapuni he 90 kapual, kona kiekīe mamua o ke oki ia ana he 360 kapual, a he ku i ka nanī na mea i hoikeia iloko o keia hale. Haalele la laila, komo aku nei maua iloko o Central Park he wahi nanl i ulu ia e na ano laau a pau o ia w'ahi, me na alanui anuunuu e kikee ana i o a lanei, a hiki maua iluna o kekahi hale i kapala Observatory aia maluna o kekahi kahua kiekie, a ilaila maua huli nana ia New York, kuhikuhi mai kela i na wahi ano nui o New York, he keu aku no ka nui o keia kulanakauhale e huli oe mao a maanei, he mau mile ka loa, aohe no e pau mai ka ikena a ka maka ī ka palena pau o keia kulanakauhale. Hapalua hora paha ilaila, alakai aku la kela ia’a i ka Museum of Natural History, ilaila, hoolaunaia au me ka luna nui o la hale, a nana maua i wehewehe mai 1 na mea ano nui o ia hale. Kekahi mau kii o keia hale, ua ol ae no ka nanī mamua o na kii i Chīcago a 7 u i ike ai ilaila. Huuolī loa au i ka ike ana i keia mau mea nani. Na mea o ke au kuhiko ī ka wa o Mose a me Parao, eia hoi na kino make o kanaka, na apana pohaku i kalaila e na kanaka o ia au kahiko me ka nani e hiki ole ai i ka poe o kelaau ke kalai, no ka mea na kii kalai o keia au, ua hoohalikelikeia ma ia mau mea' mai o ke au kahiko. Kupanaha ka naauao o ia lahui ia wa. Na kii pena, he nani okoa no ia. Haalele maua ia wahi a iho mai la ma ka oth Avenue no ke kaona. Keia kekahi o na alanui ano nui o Nu loka. Aia ma keia alanui na hale noho nani o na ano a pau, a ia- 1 nei ko 7 u iiai e noho ia auina la aka aohe e hikī; eia nae ua loaa ia ! u he mau mea ano nui o ke kukulu ana o ko o nei hale a mo ka hoolala ia ana, be mau mea e puina ole ai. Hoea maua i ka hale noho o ka ona mlliona VanclerbeU, oia kekahi 0 na hale uani loa o Nu loka, aohe i paa loa i ke kukulu ia. Malaila maua i nana ai no 15 minute, a haalele ilaila maluna o ka Elevated Railway no ke kaona. Hoea maua iwaena o ke kulanakauhale haawi mai la kela i kona helu o ke kaona a hele mai la wau 1 ka hale pai palapala a nupepa o Nu loka, “The WorIcl ,? kau ma ka Elevator a hala ana iluna loa o ka puoa. Keia kekahi o na hale kiekie loa o keia kulanakauhale. Mai nei aku ua hiki ke ike ia na wahi a pau o ke kulanakauhale o Nu loka kekahi aoao o Brooklya. a me New Jersey. Haaleīe ia laīla, pii aku nei au maluna o ke alahaka nui a kaulana o Amerika, “Brooklyn Bridge” mai kekahi aoao • mai o New York a i kekahl aoao o BrookIyn, a ua hiki i na moku nunui o na ano a pau ke holo malalo a kaa ma kekahi aoao o keia alahnka. Ua hookaawale ia na alanui o na j kaa-lio a me cable mai na alanui j hele-wawae mai-, a e hele mau ia j ana i kela a me keia manawa. 1 Hiki oe iwaenakonu o ke alahaka i j kilohi aku oe i ka muliwai ma na aoao a elua, e holo mau ana na j moku liilii i kela minute keia minute, na moku-ahi liilīi e like me “Eleu” he nui wale a me na moku lawe ohua ua jjiha i kanaka. Hiki au ma kekahi aoao o ke alahaka, oia ke kulanakauhale o Brooklyn, makaikai ma na alanui

oia wahi a ia hoi ana mai ; loaa ia’u ke cable car, kau maluna no ekolu keneta, hala ana no Nu īoka maluna o ke alahaka. Haalele ialaila, hoi aku nel au e ike ia Mr. Allen, e hoike aku iaia i ko’u manao no ka hoi 1 Oswego; i mai kela Ia ? u, e pono au e hele loa i Wasinetona oiai au i ke kulanakauhale o Nu īoka kahi i kokoke loa ia wahi, me kona hoike mai no hol ia’u a kuhikuhi mai i keanooia wahi, ka noho o ko anpanl Amerlka a me ka manawa e hikl ai ilaila he elima hora wale no. Elua a ? u mea e noonoo ana ia manawa o ka hoi a o ka hele loa aku i Wasinetona. Aka, ua hauoli loa au i kuu hooholo ana no ka hele a ? u i hoike aku ai ia Mr. Allen 1 ko ? u īīnī no ka hele Ilaila. Lulu-lima pu me ia a haalele ia New York i ka hora 5 o ia la hookahī no a’a ī hoea aku ai ilaīla. Hoea i Philadelphia ame Baltimore ī ka po, a hiki i ka hora 10 o ia po no no kapalulu ana makou i Washingfcon. Puka mai la wau iwaho o ka hale hoolulu kaaahi, aia ma kae oke alanui na kaa mai na hoteie maī a pau 103, e kahea ana me ka leo nui i ka inoa o ko lakeu hote!e, aka, he mea maopopo oīe i ka malihini, oka hotele hea 3a keia, oka hotele hea la kela. Pono kau wale aku la no au iluna o ke kaa a hala aaa i kekahi wahi hotele kokoke i ke capitol. Moe ilaila, a kakahiaka hora 9, haalele no ka hale aupuni. Hiki iīaila, hoolimaiima au ī kanaka kuhikuhi a alakai, a hoomakaikai kela ia ? u ma na wahi a pau īoa me ka hoakaka maī ike ano ona mea a pau me ke kumukuai o ia mau mea, He hale nani keia a kaulana, ka loao keia hale, he 751 kapnai, ke hui ia me na lanai, a he 324 kapuai ka laula, ao ke kahua kahi eku nei keia hale ua piha ka ekolu eka me ka hapa. Ke kiekle o ka puoa (dome) mai ka iepo mai a hiki ike kii o Amej rlka iluna loa (statue of Amerika) he 2S8 ke kiekie ao ke ana waena he 135 o- kapuaī, Ua kukulu ia kela puoa i īea makahīki 1856 a paa i ka makahiki 1863 no na dala ho §1000,- * 0000. Kekii o Amerika, 19 kapuai ke kiekie, ua kuaiia no na dala lie $24,000 e Amerika mai a Crawford mal, a ola ke kii kaulana a haaheo e kau ala iluna o ka puea a na puuwai Amerika e hauoli nei. Ke kii kal.-.l o Wasinetona ma ka puka e kome ai īloko o ka Hale Aupuni, he §44,000 dala ke kumu knai. Hiki au iloko o ka ruml ona Makaalnana, hoiko ia mai ia ? u ke ano oia rumi, he rumi nani maoli no, Na wahi a pau loa olalo, ua hoonohonoho ia me na lole weleveka kumukuei nui, a o ka papahele me na lole uīīuīi kumukaai pii loa o na wahiae e makahehl ai i ka hehi wale ia oia mau mea nani. Alakai la aku nei au Iloko o ka rumī o ka Aha Senate o Amerika, a iloko olaila na hoa e hoomakaukau ana no ka hana. He poe hanohano wale no a pau loa. He rumi aani okoa no keia a ka maka e makahehī ai. No ka manawa ole, aohe au i noho e hoolohe i na kumupaio a na hoa o ka Aha Senate. Maiīaila aku, komo aku nei maua iloka oka rumi o na kii-kalai o na kanaka kaalana. Keīa kekahi ona rumi kupanaha loa a ? u 1 ike ai, Kuhikuhi ia mai oe i kahi e ku ai a hawanawana aku oe i kou hoa he 06 kapuai ka mamao mai ia oe mai, a lohe ana no kela i na mea a pau au e kamailio ai a pela no hoi kela ia oe me ka lohe ole o kekahi poe e ae e kokoke mai ana. Jno. K. Waiamau. Aole i pau.

Ka Hoolaha Kmnan#