Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 175, 27 November 1893 — KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE, O KA Makai Kiu Hale Niewla. [ARTICLE]

KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE, O KA Makai Kiu Hale Niewla.

MOKUNA XXUL Ma ke ao ana ae ua hele koke aku la ka makai kīu e hoike i na mea a pau i ka loio o ka waīwai o ka ledē aoo I raake ; ame na lunakanawai a me ka loio oke aupuni. Ua lawelawe koke oīa no na mea e pili ana i ke kanaka opio Walaka Parama. Aole i kani ka hora 10 oia kakahiaka ua hookuu laelae īa ae la ko kanaka opio mailoko mai o na paia kawa-u o ka halepaahao. TJa hpokahaha nui la ka naau o ka leholehu i ka Ike ana Iho ī kela mau mea maloko o ha' nupepa o la la. He nui a lehulehu wale na; poe i hele mai e panai i ko lakou mau hoomalkai i ka makai kiu' opio, mal kapoekulana kiekle a hiki aku i ka poe haahaa loa, oīai ua kapa mai kekahi o lakou iaia he pupule ina la f Umu' mmmn r kolakou manao, a ua hilinai loa lakou o Walaka Parama io no ka mea nana ī powa ke ola o keīa luahine waiwai nui. la wa ua hookomo koke aku la o Hale 1 kekahi olelo hoolaha iloko o ; na nupepa e kahea ana I ka poe i ike ia Mole Andasona e hele mai e hoike iaia a e loaa no he uku makana kiekie, a i ole oia maoli no hoi ke hele mai e hoike iaia iho, ina nae eia oia ke ola nel. Ua kaumaha loa ko Hale manao, no ka mea, aia hoi i kona maopopo lea loa ana i keia mau mea a pau, a ua makaukau ka aha hookolokolo e haawi aku i na waiwal a paa o Mrs, Halauwina ia Mele, eia nao aohe ona wahi o loaa ai. Ua nalowale loa oia. Malia paha ua make io no. Hoomanao mai la oia no kela muliwai, kahi hoi ana i maopopo lea loa ai ua lele o Mele iloko o laila, no ka mea, akahi no oia a hoomaopopo ae o Aleka kela wahine ana i kuhihewa mau ai o Mele$ nolaila ua lualuu loa kona naau no ke kaikamahine i hoauwana makehewa wale īa mamuli o na hana a kela Badawela, ke powa kaolana oNu loka. He mau pule i hala ae mai ka make ana o ke kanaka powa kaulana, aia hoi, ma kekahi la oiai ka makai kiu © hele ana ma kekahi alanui o ke knlanakauhale o Bulukalana. ma kekahl aoao mal o ke kulanaKauhale o Nu īoka, aia hoi ua 1 * hoopuiwa ia kona naau i fca ike ana aku o kona mau maka i kekahi lede opio e hele • ana ma ke alanui, a ua hoomaopopo koke iho la oia aole kela he kaikamahine okoa, aka o ka mea no ana e huli hele nei i o a ianei a-e ake nui loa nei e loaa. He mau wahi aahu weluwelu ma ke kino o ua kaikamahine la, a o kona mau papalina mohaha maikai hoi i haiamu ia e ka nani i na la i hala ae ua nalohīa aku ia, a o na nanaina haikea ke hoalli ana ma ia wahi. Nolaila, me Ke kakall hou ole iho ua hele pololei aku la o Hale a mamua o kona kokoke loa ana aku i ke kaikamahine ua hooho ae la oia:

hoonani ia ke Akaa! Akahi oe a loaa ia J u. f,> Hull īno mai la ke kaikamahlne me kona maa nanaina haikea a puiwa hoi no keīa leo ana i lohe ai a ike mal la i ka maki kiu, a oīa kana 1 pane mai ai me kela mau huaolelo: “Heaha no hoī kou mea e alaalu hoomano loa nei ia’u, aole anei he aloha iloko o kou pauwai?” “Auwe! E ka lede opio, o 00 no kai aloha ole ia oe iho; ke pee wale nei no oe me ka hoonele makehewa wale ana no ia oe iho, a ke pee wale nei hoī mai koa mau hoaloha oiaio aku.” “O oukou anei ko’u mau hoaloha ka poe e akenui loa nei e hopu a kiola ia’u iloko 0 ka halepaahao me ko’u hala ole?” - “E hoolohe mai oe ia’u e Mele Andasona; aele loa kekahl wahl hoohuol nou ma kekahl lihi 0 na hana hewa, ua maopopo loa kou maemae. Mamua 6 ka mako ana 0 kela kanafca ino nana oe i hoauwana * (Badawela), ua mīhi pololel loa mai oīa imua 0 makou a pau nana ponoi no i hana na karaima eleele a pau, a nana ponoi no hoi i hookonokono ia •oe ehanai kela mea au i hoohiki maī ai aoleoe e hana hon; a ke hauoliloa neiau I kou kapaa ilokoo na hoowalewale he nui.” “Ua make io anei 0 Badawela?” “Ae. Aole ka paha oe i' heluhelu i kona moolelo iloko 0 na nupepa ma ka la mahope koke īho 0 kona make ana?” . ' “Aole:ioa au i aa.e heluhein i kekahi nupepa no kekahī mau mahīna loihi i hala ae nei, oīa hoi mai kela po mai a’a i lele ai Iloko 0 kela mullwai.” «*A ua lele io no oe iloko 0 ka muliwai?” “Ae, ua oi aku ko’u minamlna ī ko’u xnoa mamua 0 ko’u ola.” “He nuika’u maumeaemakemake nei e hoike aku ia oe, nolaila e ae mai oe e hoolohe pono maī, a e hilinai mai hoi i ka’u mau mea e hahai aku ai,” wahi a Hale. »Ua maopopo ia’a he kanaka hoopono a wiwo ole oe, aolē a’a mea e kanalua al nou.” Ia wa ua hahai aku la 0 Hale i na mea a pau mal ka mua a hlki 1 ka hopena, a i ka pau ana ua nonoi aku la oia i ka lede opio e ae mal e hoi pu me ia no ba home' 0 ka luahine i make (Mrs. Ealauwina), ka home hou hoi 0 ua kaikamahine la. Ua ae mai la ua lede opio la a huli hoi aku la laua, a he manawa pokole ua hoea maalahi aku la laua i kahale nui oiuolu i lako pono me na mea a pau e oluolu ai. I ko laua hoea ana aku ua hookipa ia aku la ka lede opio a haku hou hoi 0 ua hale hi, e kekahi lede aoo maikai. He wahine hoa keia i hoolimalima ia e ka loio e noho malaila no ka malama pono ana i na mea a pau 0 ka hale a hiki i ka wa e loaa ai o ka mea noua ka hale. Mahope o ko Halehaalele ana aku i ka lede opio, ua hele pololei aku la oia no kahl o ka loio, a me ka piha hauoli oia i hoike aku ai i na mea a pau. Me ke kali ole, ua helepololei aku la ka loio e ike i kona haku wai wai hou. Ua hoolako aku la hol oia i ba Iede opio me na dala a pau e lawa ai 0 koua mau makemake; a ua hoike pu aku la no hol ola 0 ka nul 0 kona waiwai aia ma £ahi 0 ka ekolu hapaha miliona dala. He elua pule mahope iho 0 ko Mele Andasona noho ana īioko 0 ka oluolu a me ka hauoli, aia hoi iloko no nae 0 ia mau lako a pau aia nae kekahi mea e haehae ana ia loko 0

■ kona puuwai, a ano lilo maoll hoi ia mea i mea nona e mai aL Mai ka la mai a Hale i hoīhoi ai i ka lede opio a noho ma kona home a maluna hoi o kona walwai, aole loa oia 1 hele hou aku e ike iaia, a aole no hoi oia i hele hou e iko 1 ka loio. Ua haohao nui ka loio i keīa hana a ka makai kiu opio, oiai ua makaukau oia e uku aku ika uku no fco Hale luhl, aka aole nae ona hoea Iki aku. N - © keia haohao oka loio, nolaila ua hele aku oia e nīnau ia Mele Andasona ina paha he hoea aku o Hale ilaīla, aka ua hoonele pu ia no la manao ona, no ka mea aole no he ike īki la aku o ka makal kiu i ko Mele hale. la Mele Andasona nae o nanea ana maloko o kona keena 1 kekahi la, aia hoi ua hoea mai la kona kahu haaai wahine a hoike mai la ua makemake kekahi keoaimaaa e ike iaia maloko o ke keena hookipa. Puiwa āe la o Mele me kona manao 0 Hale, aka i koaa hoea aaa aku aia hol he kanaka e. Iaxa.no a komo aku, oia no ka manawa a ua kanaka la i lele mai ai a kulai iho la i ke kaikamahine ilalo o ka papahele me kona unuhl ana ae e pahu iho 1 kana pahi ma ka umauma o ke kaikamahine. Aole nae 'i hololea kana hana, no ka mea ia wa koke no ua loaa maī la ke kumu pepeiao o ua kanaka la i kekahi puupuu oolea a kunewa aku la ola u waiho ana ma kahi kaawale mai ko Mele wahl aku e waīho ana, a me ka eleu ua hoopaa koke-ia ae la na Umao ua kanaka lamenakupee hao. Ala kokeae la o Mēle a me kona hikilele iao ua hooho ae la oia: CC E kuu Hale aloha I He olaio, 0oe io no ko’u anela hoola!” ci Laki maoli ko’u hoea ana mai ‘ 1 ua tohea °aku la o Hale 1 kekahi makai e ku kokoke ana ma ia wahi o ke alanui, a ; iawe ia aku lakekanaka powano ka halepaahao; a ike la Iho la oia no kekahi o na kanaka powa a na kiu I hookolo loihi aī. Ma īa hope mal ua iilo o Hale ī hoalohapilipaa loano ka lede opio waiwai. Aia hoi, i kekahi la ua hoea aku la o Hale i kahi o kona hoaloha ka loio aoo a kahu waiwai hoi o Mele. Me ka hauoU palena ole, ua hookipa mai la ke kanaka aoo iaia. “Eaī Ihea oe iloko o keia naau la loihi i hala ae nei ?” wahi a ka loio. cc Ua piha loa ia ko T u manawa me ka hana, nolaila au ī kīpa mua ole mai aī,” wahi a ka makai kiu opio. Ci He kupanaha maoU kou hele ole mai e kii i kou uku, no ka mea nau kela mau dala makana, a me kou uku maoli o ka hookolo akahele ana i kela hihla pepehikanaka.” . Miaoaka iho la ka makai kiu a pane aku la: “Aole au e lawe ana 1 kekahl keneta o ia mau dala.” CC No ke aha hoi?” wahi aka loio me kona kahaha nui. cc Ua noaoi au i ko’u uku, a he hookahl pule mal kela la aku e hoo* ko ia ai ko’u makemake, ke ae mai hoi na lani.” cc Heaha ia uku ou?” t«He hookahī pule mai keia la aeu e iilo ana o Mele Andasona i wahine mare na’u,” wahi a ka makai kiu. Maī ka hookuu īa ana o Walaka Farama, ua līlo oia he alkane piUpaa loa no Hale NLwela, a mai ia wa maī hoi ua līlo oia kekahi o na makai kīu eīeu loa malaloo ka Hale ao ana, a ua haalele hoi i na hana waiwai ole oko keia ao. A o kona kaikoeke a me kona kalkualiine ua lilo laua i mau mea kuonoono mamuli o ka Hale alakai ana, a I keia la o Hale Niwela kekahi o na kanaka waiwai loa o Nu lolea; a oia no hoi ka makai kiu oi kelakela ma ka wiwo ole. “0 ka makau wale ke alanui po- , kole e hoea ai ika luakupapaa, a o ► ka wīwo ole ka moto o ke kanaka > pono.” ) KA H0PE2ĪA.