Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 184, 12 December 1893 — Ka Hoike a Liliuokalani ia Blount. [ARTICLE]

Ka Hoike a Liliuokalani ia Blount.

Ua puka mai ka buke eha o na oleloike, a ua piha i na mea i hoike ia ma Houolulu. 0 ko Liliuokalani hoike kekahi, a ua hoike aku oia ia Blount penei: Ua hoike mai, i ka loaa ana o kekahi palapala iaia ma ka la 17,1892, ua huna nae oia i ka mea uana i kakau, e hoomaopopo e ana iaia i ka hoomakaukau ana o ka Elele Amerika no ka hoohui aku i keia Paemoku. Ua hoopii ka Moiwahine i ke Komisina Beritania, aka ua ao mai oia iaia aole.pono ke waiho aku i kela mea imua o na ©lele aupuni a o na lahui e. “Ua hiki mai ke kakahiaka 0 ka la 14 o lanuaii, 1893, me na hana hoomakaukau no ka hookuu loa ana i ka Ahaolelo. Ma ka halawai o ka Aha Kuhina, ua hoakaka au ia lakou i ko’u manao paa e kukala aku 1 Kumukanawai Hou. I ke awakea, ua hookuu au i ka Ahaolelo, me ka hoomaopopo ana aole malaila na hoa o ka Aoao Hoomaemae. I kuu komo ana aku iloko o ka halealii, ua ike- au ia Mr. Wilson, a ninau aku la au iaia ina ua makankau na mea a pau. Ua pane mai oia, “ae,” me ka olelo mai “He pono ia oe e koa loa i keia la.” Ua komo aku la au iloko o ke Keena Uliuli, a malaila i kali ai no ka hiki mai o na kuhina. A hakalia iki, hiki mai la lakou, a ua maopopo au ma ko lakou mau helehelena ua ano e lakou. • Ma kekahi mau la mamua iho, ua hooholo au e kakauinoa i ke kumukanawai maloko o ke Keena Kalaunu, imua o na hoa o ka Ahaolelo, o ka nui o lakou i koho ia ai no ka hooikaika i kumukanawai hou. Ma ka hoomaka ana o ko’u nohoalii, ua hoouna ia mai na palapala hoopii e koi ana i kumukanawai hou mai na apana mai a puni o ke aupuni. Hookahi mahina mahope mai, ua hoomakapu au me na hoa elua o ka Ahaolelo e hana i kumu- | kanawai hou i like ole me ko Kamehameha V. a me ko ka makahikU 1887. A pau i ka hana ia, ua haawi aku au iloko o ka lima o Peterson, me ke kauohaiaia e hoololiloli a hooponopono. Ua kuka pu aku oia me kekahi poe loio e ae he nui, a me kekahi poe mawaho no ia mea. A i ka hoihoi hou ia ana mai iloko o kuu lima, ua ike au aole i hoololiloli ia, nolaila manao iho la au, ua pololei na mea a pau. Ma.na la mua o lanuan, ua hai aku au ia Kapena Nowlein o ka pualikoa kiai laua me ka Hamuku WiIson, i kuu manao paa e kukala i kumukanawai hou, a ua kauoka ia laua e hoo- ■ makaukau e hoopio i kekahi kipi a haunaele paha e ala mai ana mai ka aoao kue mai. Ua j hooia mai laua ia’u e makau-

kau ana, a ua kauoha ikaika aku auia lauae hunaloai keia haua, alaila kuhikuhi aku la au ia Wilson i ka hooponopono ana o ke keena kalaunu. Ua hooia mai o Samuel Paka laua 0 Bila Konuwela e kokua pu ana laua ia’u mamua iho o ko laua hookohu ia ana i mau kuhina. Ua ike lea o Peterson 1 kuu manao, a ua lohe no o Colburn mai ia Petersou aku. HOAHEWAIA 0 OOLEUEN N0 KE KŪMAEAIA. Ua maopopo ia Colburn ma ke kakahiaka oka la 14 o lanuari, 1893, ua hana oia ma ke auo kumakaia ma liona hele ana ia Hatawela he loio ia, a nana i ao mai iaia e ao ikaika mai ia’u e haalele i kela manao hookahuli aupuni. Oia ke kumu i hakalia ai maloko o ke keena Uliuli ma kela auina la. , A akoakoa mai la na kuhina, j hai aku la au ia lakou ua ma- , kaukau ua mea a pau ma ke i keena kalaunu. Ua nui ko’u , kahaha i ka hai ana mai o na . kuhina ia’u i ko lakou manao, • aole' he hana naauao ia’u e . hooko i kela hana, he nui ka l pllikia a e haunaele ana, a pela s aku. Hai aku la au ia lakou, ina > aolelakou na Kuhina e hool lana mai i kuu manao e hana i > Kumukanawai hou, ina aole au , e hapai i keia hana. Ua alai kai mai lakou ia’u a hiki i ke - kae o ka pali, alaila hookuu 5 mai la lakou ia’u e lele hooi kahi. “He mea hoohaahaa keia l ia’u.” wahi a’u. “No keaha la ) e haawi ole ia aku ai ke kumui kanawai i na kanaka, a malu- - na iho o’u ke koikoi o na i hewa?” i Pane mai o Peterson aole ia ; i heluhelu i ke kumukanawai hou. Pane aku au iaia, iloko i, no o kona lima i paa ia ai he - mahina holookoa, Ua haalele ) mai na Kuhina ia Sam. Paka ) nana e hooikaika mai iahi e i hoopau i ko’u manao; a ua - hele aku lakou ma ka hale aui puni e hai aku ia Kakina ma i ■ ka’u mau hana i lawe ai. Ko-1 ■ laila, ua ao ia mai lakou e k"- : paa aole e ae. l Ua hoi hou mai na Kuhina, • a nonoi aku la au ia lakou e l heluhelu i ke kumukanawai l hou a pau. Alaila, ninau ak-u la au ia lakou heaha la mea ' maloko oia palapala e poino , ai. Pane mai o Petersou, aia , no ke kahi mau pauku aole i > kohu pono. Pane aku au iaia, ! he hiki no i ka Ahaolelo ke • hoololi. Nonoi mai oia e kali l au i elua pule, a iloko oia mai nawa e hoomakaukau ai lakou i e haawi mai ia’u. Mamuli o keia mau olelo , hoolana manao, ua ae aku au j a hele aku la makou iloko o ke keena kalaunu. Ua hai' aku au i ka poe i kono ia e , j kipa mai malaila, i ko’u kumu ! i kono ai ia lakou e akoakoa , mai, no ke kukala aku i ke kumukanawai hou mamuli o i ke noi ana mai a ko’u poe ka- •! naka; o ke kumukanawai o ka [ makahiki 1887, na. hemahema ' a me ka piha i na kina’una’u. i Huli ae la au i ka Lunakana- \ wai Kiekie, a ninau aku la,

“Aole anei pela?” Pane mai kela ma ka ae. Alaila, hoakaka aku au i na kanaka, ua hana au mamuli o ke ao ana mai o ko’u poe Kuhina, aae aku la e hoopanee, no ka mea, ua hoohiki mai lakou ia’u i kekahi la mahope aku, ua hila ia’u ke haawi ia lakou i kumukanawai hou. Alaila, noi aku la au ia lakou e hoi aku i ko lakou mau home a noho me ka maluhia. Lohe iho la au i ka nakulu malalo ma ka pa, a hele awiwi aku la au ma ka lanai makai, a haiolelo aku i na kanaka malaila, aole hiki ke hooko i ko lakou makemake i kumukanawai hou ia wa, aia ama kekahi la mahope aku. He pono lakou e hoi aku ina hale a e noho maluhia, me ka pule aku ike Akua no’u. Pela no lakou i hoomau ai a hmi i keia la. He maluhia wale no na mea a pau ma ka halealii ia po. Ma ka la Sabati, ua hoakaka mai o Samuela Paka ia’u e halawai ana ka Aoao Hoomaemae, he maluhia nae na mea a pau ma ka la Sabati i ka nana aku. Ma ka Poakahi, ua hoopuka na Kuhina i olelo kuahaua no ko’u kulana e hoao ana e kukala i kumukanawai hou mamuli o ke noi ikaika ana o ko’u poe kanaka —kuu poe makaainana maoli. Ua hooia aku na Kuhina e imi ia na hoololi a pau i ke kanawai kumu o ka aina mamnli o na mea i hoakaka ia maloko o ke kumukanawai. Uakakauinoa ia kela olelo kuahaua e na Kuhina ame a’u. Ua manao oia he mea kela e hoopau ai ika hopohopo ona kanaka. Aka nae, ma ka hora 5, ua hoolele ia mai iuka nei na puali koa o ka mokukaua Amerika Bosetoua, mamuli o ke kauoha a Kuhina Stevens, e.kuka malu ana oia me ka poe hookahuli aupuui. 0 kona wehewehe ana i ke ano o kona hookuu ana aku i | kona mana i ke Aupuni Kuikawa, ua like pu no me na hoike aka poe e ae. Ua wehewehe oia i kana mau hoopii ana mahope aku i ke Aupuni o Amerika Huipuia, a penei na olelo hope: “Ua pau ka palena o ko ka Peresidena Harisona noho ana, a ua hoonoho ia o Peresidena Kalivalana. Ua hauoli au he ouli maikai keia, no ka mea ua halawai pu au me ia i ka makahiki 1887, iaia e noho Peresidena ana, aole hoi i haule ko’u manao. Ma ko Blount hiki ana mai ua loaa mai ka maha i ko makou poe kanaka, a i kou noho pu ana ua maluhia like. Aole he mea kanalua ka manao oke Aupuni Kuikawa e hana oolea loa mai ana ia’u a me ko’u poe kanaka, e like me kou ike ana ma ka lakou mau hana pololei ole. Ina ua manao ole mai ka Peresidena i ka’u mau palapala hoopii, ua maopopo ia’u he mau hopena poino koikoi ke loaa ana ia’u, ame ka hehi wale ana i ko’u poe makaainana. Ma keia mea ke hoomaopopo uei au i ka manao nui no ka pololei a me ka hanohano e noho nei maloko o ka mea e noho luna nui nei maluna o ka lahui o Amerika.