Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 187, 18 December 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

Hookahi no oolopu ai, a o kahi. muolo wai mai la no, alaila kaukaa hoalohaloha iho la o Eaikioewa kekahi kaīkaioa ona peneī: E Kalanl e! eīa no makou a pau kou mau kaikaina, a me ke alii au, [Līholiho] a me ka haole, Olohana waiho mai oe ī huaolelo na makoa, ī lohe ae hoi ke alii au a me ou kaikuahine. . *• Alailā, olelo ae la kela. I mea aha? Olelo hou iho la no hoi o Kaikioewa. I hua na makou. I ae la kela, e na’i wale no oakou rkuu pono a aole e pau, a ano emi iho la kana oielo ana, a lele loa ae la kona aho a aneAe e haalele malī kona kīno. . ae la kona lima ma ka a-i o Olohana a hukī iho Ia:e honi, a ia Hoapili kekahi, a huki iho la e hawanawana i kona pepeiao' a hoihoi ia aku Za i ka hale moe. Asika hora 12 paha, hapal hou . ia mai la imaa. O keia hapai pine-. *' pine ana imua, no ka aikapu no iao ke kane ia manawa. la hoihoi ana aku iloko o ka hale, a* i ka laa pāha o ka hora ka lele loa anao kona hānn. O ka po iao Hoka ma ka hela kahikp, nolaila, mai ka inoa o kekahi alii o Leleiolioku. ' . A i*kona make ana, komo mai la Kaleimoku e klpaku i na mea a pau iwaho, aka, he eiua mau ele- ! makule i noho iho, aole ae e hele, a no ko Kaleimoku ikaīka loa ma ke kipaku ana, na hele aku hookahi a . 4 koe īho la kekahi mamuli o ka maikai o kana olelo ana a meke aloha, a oia hol ke kahu nanaīhanaio Kamehameha, a ua ike hol o Kaleimoku i ko Elamehameha pailani nui iaia. A pan na kanaka i ke kipaku ia iwaho, alaila komo hou aka la o * Kaleimoku a ahaolelo iho la na alli no. ka noonoo ana i ka mea pono e ' hana ai no ke kino makeo ke alii. īa wa, ua ku mai la kekahi alil a ■ pane mai la. Eia .ko’u manao', e ai , maka kakou laīa nei. la wa, ua olelo, mai laoKaahumanu me ka nawaliwali, aole paha na kakou ke kino, -na ke alii Liholiho paha ia, na hele ae.la no ka ka- ; # kou wahlo kaOiānu, ana ke alii iho la ke kino oia nei. A pau ka ahaolelo ana, ua hapai — ia mai lake kino o ke alil imua i ka heiau ho ka oihanaa ke kahuna. Aia hoi, ua kalua ia aku la he wahi ouo puaa uko, a i ka mo’a auaae, ua kaumaha aku la imua o ke kino make, ma ka hoolilo ana aku i akua, a amama ae la. Alaīla, oleīo hou ae la ke kahuna a me ke alii nui. Ke olelo

akn nei au ia oukou, o ka moe puu 0 la nei, a penel. 3a: 3Ioe ilio ka : moe puu ianei la,* hookahi no ia, aka, i puka aka mawaho nel, a i moe ka moe j>uu īlaila, i eha kanaka, aka, i lawe kakoa īala neī a kokoke ī ka loa, a Mki ae ilaīla ka moe pun, be umi kanaka e make, aka, i komo īloko o ka ioa a hiki ka moe puu ilaīla, he umikumamallma kanaka e makē, a i ao keia po kapu aku la, ina make ke kanaka ilaila, alalla hookahi kaaukaoaka e make. Aiaila, ua pau ka ke kahuna oihana e pili ana i ke kino p ke alii make. 0 Hewahewa ke kahuna nui ia * wa, a nana keia mau olelo a pau * i maiuna ae. KO LIHOLIHO HOOKAAWALE IA AKA. Alaila, huli hou ae la o Hewahewaaninauaku la i na alii, “i hea la aaanei. ke alii Līholīho e noho ai?” Olelo mai lana alii. I hea hoi? o oe no paha kai. ike. 1 mai la ke kahuna, elua wahi kupono e noho ai o ke alli, o Kau, a i'ele ia, o-Kohaia. īa wa, ua ae lokahi mal la na alil, 1 Kohala, i kahi nui o na kanaka. I ae ia ke kahuna, o na wahi pono no ia i ke alii kē noho 7 aole pono ke noho I Kona nel, no ka mea, ua haumia loa o Kona neī. A holo ae la keīa olelo ana, a ke wehe loa mai ia ke alaula p kai ao. Hapai ia aku la ia I kona laa i hoomākankau īa ai, alaila ikē maī la na makāainana ua make ko lakou alii, o ka uwe aku la no ia ā kupīnai ka lewal na leo knmakena o na kanaka. Hookahi paha kaulahao aku i koe ka mamao a hiki aku i kahi’ e waiho ai, holo mai la o Kēamahulihia.a leleiho la malonao ke kupapau, e makemake ana oia e make ī moe pau no ke alii, aka, ua kīpakn ia ae. la nae oia e na alii.. A he pineplhe kona hāha ana pela, aka, aole hae i hīkL '0 ke kumu, o kekahl kaiu ponoi loa ia o Kamēhameha a kahu hoi o liiholiho k&na keikL Pelā ho hoi o Ealelmoku, ua .makemake oia e make pu i moe phu, ā naHpakip hoi'oial kipaku mal. - I' ke ao ana ae o ka po i makē ai o Kamehameha, hele aku la o Līholiho me kona mau kanaka a me kekahi mau aiii pu me ia ma Kohala, e like me ka ōlelo a ke kahuna, no ka haumia o ke kupapan. Pela no ke kapu āna o ke kupapau ia manawa, ina e make ke kupapau alii o ke ' aapunī, ua hanmia ia aina, a hele aku kona hooīlina ma ka aina e a pau ua kupapau la I ka haihal ia, apaa kona mau iwi i ka pu-a alaila pau iho ka haanaia o ka alna. A i ke kakahiaka o. Liholihoi holo akn ai ma ka waa, kamakena ihola ha alīl a me na kanaka, haua īho la ma ke ano me he hehena la, a me he holoholoua la. He ino .loa ka hana ana e pono ole āl ke hai aku, no ke aloha mai ke kumu ī hana naaupo ai pela, a oīa ke ano hana oia wa. Aka, ua pomaikal loa kakou, ua hoanhee ia aku ia mau hana pouli e na kukuna nani o ka lamaku o ke ola ma o Kristo la. KE KUNI AHAANA AH"A I KE KINP 0 KAHEHAKEHA. Kukuni iho la na kahuna anaana ia Kamēhamēha i ihākē kona mea nana ī anaana. Ua manao na kahnna he make anaana maoli la mai ko Kamehameha, aole nae he hoomaopopo iho he make no kā elemakule. A i ke kuknlu ana o ua poe kahunā la i na lepa kaniaiakouma ke kae o ke kapuahī kuni, hele mai la o Keeaamoku me ka ona rama, ko Kaahumanu kaikanaue ia, a haihai ia e ia ka lepa kuni a ua poe kahuna la, alaila. kuhi aka.Ia na kanakā i make o Kamehameha ia Kaahumana ma, a hoino wale aku la na kanaka ia lakou. ♦