Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 188, 19 December 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

Aloha ino no na hanaka oia wa, piha loa ko lakon naaa ika pouli, iloko o lakoa, oiai aole lakou ī lohe ī ka aoao pono. Nolaila aole lakoa i uwe me ka noonoo pono a hana hoi me ka manao pono i ka. make ana oko lakou alil, hana no lakou ma na mea kapono ole a ano naaupo loa no hol, a me kekohi wale ana akuīmake anaana ia. .. i £0 UHOLIHO 7rA\rF.TTA\rRlTA XI. PH ANA I KA KŌHOAIiH. A pau na la ne . umi oko Liholiho noho ana 1 Kohalai alaila ua hoī mai la ola ma Kawaihae, a malaila mai no Kallaa. A no ko Kekuokalani ae ole hoi, aoleoīai hoi pa me Liholiho kona kaikuaana haku, a keīkī ma kahi oleloana* Ai ka lua okala o Liholiho ma Kailaa'mai kona hoi ana mai, hoakoakoa iho la nā alii ame na kanaka ® Kamehameha me ka lako i na pa a me na makaaīnana o Kona ma Kamakahonu, Kailua, a ua noho iho la ka ahaolelo ana aliī, a ma īa wa i hooili pono aku ai o Kaahnmann ī ke aupunl ia Liholiho, no ka mea, aa kauoha mai o Kamehameha īa Kaahumanu penei: Ooeno ka makuahine, ke kahu a me ke kuhlna nui o ka kaua keīkī, ina e hewa kana hana ana, e lawe oe īke aupuni nau e malama. Ika akoakoa ana ona kanaka, hele mai la o Liholiho mailoke maī o ka heiau, ua aaha ia ī ka lole ula a me ka ahu mamo, a me ka papale alii ma kona poo, no Beritania mai, a me kekahī mau alii ma kona mau aoao e ukali ana me na kahīl? he nui wale e paa ia ana e kekohi poe alii opio kane, me na Ipa kahana kekahi. Oa ilihia na kanaka i ka ike ana ia Liholiho, aua hanohano oia ma ia la ona i hoonoho ia al i alii, a olioli ka naaa ona kanaka. a halawai oia me Kaahumano, i aku la o Kaahnmana iaia penei: E Kalani, ke hai aku nei au, o ka mea a kou makuakane i kauoha mai ai, eia na alii, a ela na kanaka a kou makuakane, a aia kon pa-a, eia kou aina, aka, e ai pu no kaua ī kaaina.

Ae mai la o liiEoliho iaKaahn- * **• . ✓ mano, a kapono iho la oia malīina o ko aapani. Ana k&pala kona inoa alii o Kamehameha IL ’NO KA' HUNA ANA I XX IWI O KAMEKAMKHA X. Kuknla la iho la kekahi hale no ko Kamehameha maa iwl, ī raea e hoolilo ai iaia i akua aamakna. A pau ka oīhana oia hale, kena aku la o Hoapili i kona kanaka o Hoolulu kona inoa, e lawe e hana i na īwī o Kamehameha ma kekahi aina o Kaloka ka iaoa. A kakahīaka ae, holo aka la o Hoapili a me Keopuolanī ma ka waa a hikī ma Kaloko, a hana iho la o Hoapili ī na īwi o Kamehameha a nalo loa maloko o kekahi lua haaa malaila, e like me ke ano maa mau maī ka wa kahīko mai. KO KA NOA ANA 0 KA AI KAPU. He hana ano līke loa keia i īkeia ma na pae aina eae o keia moana Pakipika. He ai kapu no ma Borabora, a ma ko laila maa ama, a ma Nuohiwa ama na wahi e ae. Oka - V ai noa, oia ka hoomaka ana e pau ua aī kapu nei ma keia pae aina. Aole no ī maopopo loa ke komu o ka ai noa ana, aka, eia kekahi mau . mea i hoomaopopo ia. la manawa, ua nui loa mai na haole 1 hiki mai, a ua ao aku hoi i na kanaka a me na alil, he mea : , lapawale ka ai kapa, aolo he mea oiaio e make oukou ke ai noa, aka, aole ae o na alii a me na kanaka, ua paa io no ko lakou manao he mea make ke aī noa, no ka mea, he hana la ī kuluma mai ka po mai. 0ka ai kapu ame ka ai ana ma kahī mālu, he mau kanawai kapa loaīa. Aka, naahope ike akn la lakoa ina haole eal noa ana aole ī make, alaīla neonoo iho la lakou ua ai plnepine no na wahine, aole nae ī make, aka no ka makau īka make mai*i na Kahuna ai na aliī paha,. hikī ole ke ai noa e llke me ka na haole īao mai ai. Aka, īna no paha he ao ana na na haole haipole, isra ua pau lo no ke kuhīhewa 6 na alīi, a loaa ka oiaīo ia wa. Eīa nae ka lakou hana ana i mea eai noa aī na alii ame na kanaka. Hoopae mai la iakou Ina waiwai rama ma keīa pae aina, a inū iho la na alii ika rama. A ika wa i ona ai na alii i ka rama, ai huikau iho la lakou me na alii kane, a Ike iho la lakou aole he pillkia ī loaa mai ma īa aī noa ana a me kekahi mau mea kapu e ae. A maopopo la lakou, he mea pono ka ai noa a me ka noa ana o na kapu a pau. A pau ka makau, wlkiwiki iho la na alli wahine e ai noa, a e hoohuli i na alii a me na kanaka malaila, no ka mea, he mea lohi ia lakou ahe mea e kaumaha ai hoi ke ai kapu. A noa ka ai kapu, alaila, manao ae na aliī a me na kanaka he lapuwale na ai kapu akaa a pau, aua haalele no lakou. Penel ka moolelo no ka ai noa ana: Ikala i make ai o Elamehameha I. a i ke ahiahī ana iho oua la ala, ai iho la na wahlne alii i fca niu, a ai pu hoi kekahi poe alii kane me na aliīwahine, aua kapa ia hoi keia ai noa aaa, he kumakena, aole 'he.i i laha nui ka ai noa ia la, {Aole i pan.j