Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 190, 21 December 1893 — NO KA NINAU O HAWAII. [ARTICLE]

NO KA NINAU O HAWAII.

He Palapala Wninniw» i ke KuMna Greskam na ke Koxmsina i pau Eale L. Eaaka. % [Mai nehinei mai.] Aohe nae i loaa ia’u. Ewalu wale no mau luna aupuni a me na kakauolelelo ma kela hale me na lunakanawai, kuhina a me na luna aupuni a me na kakauolelo he kanaha a kanalima paha. Ua hai ia mai ia J a, ua haalele na kuhina i kela hale. Aohe ikaika, aohe ano kanaka makua na poe mahope o ka Moiwahme e hiki ai ke kue mai. TJa hai ia mai ia’u mahope e ka Ilamuku C. B. Wilson. iaia ka malama ana ia wa i na puali makai o ka Moiwahino, ua haalele lakou i j kela hala hale no ka makau no i ko lakou ola, me ka ike lea no I oia no kahi a na puali hookaj huli aupuni i manao ai e kii j mua aku. No ko lakou makau ! wale paha, a no ke ano kumakaia paha, aohe akaka iaia o ke kumu i hoouna ole ia aku ai i puali kiai ma kela hale, 1 a oia no ke kumu i lilo wale :

i mai ai ia makou Ua k :na no ; ka Hamuku i na lako kaua ma 1 ke Keena o ko na Aina e, me ka manao e hoonna i puali koa ilaila, eia nae, ua loaa e ia mea hunaia makou malaila. Ua heluhelu koke ia ka olelo kukala i ka wa i haawi pio ia mai ai ka hale e ka luna aupuni kiekie iaia ka malama ana. I ka wa i puka ai ka olelo kuahaua a ke Aupuni Kuikawa i kokua mai ai na makaainana aloha iaia, o ke kai koke mai no ia o ka poe kokua me ka lako i na pu, ka paa o ka manao, he hookahi hanen a me ke kanalima ia poe, i akoakoa mua ma ka hale paikau kahiko, a ua hoonohonoho ia lakou he poe kiai nana e pale a me ka hoomalu mai i ke aupuni hou. Oiai lakou e akoakoa ana, he ano kupikipikio no ka naau, a ua noi mai 0 Damon ia’u e huli aku ia Kapena Wiltse a e nonoi aku iaia i puali koa kiai. Ua kue aku au aohe pono, no ka mea, ua maopopoloaia makou aohe pono ke manao aku e kokua ia mai. Mahope nae, ua hele aku au, aole hoi au i kahaha īki ī ko Wiltse hoole ikaika ana maī. Poomanao 11. —He mea anei ia e hoohuoi ai no kekahi poe hookahuli anpuni, e hele lanakila ana me ka hilinai paa ia aku o ke kokua ana mai o na kanaka he lehulehu, ua paa hoi ia lakou ka hale aupuni aui a me ka waihona, aole hoi 1 kue ia mai mahope o ke kukala pono ia ana a ua hala hoi ka manawa e hoouka kaua mai ai. He mea kupanaha anei ko lakou aa ana e hoakaka aku aole ia Mr. Stevens wale no, aka i kapoe elele o na aupuni e a pau, e like rae ka mea i hoike ia ma keia poomanao, ua hoopau ia ke aupuni moi, a ua kukulu ia he Aupuni Kuikawa? He pono oe e hoopau i kou kanalua ma keia mea, no ka ae koke ana mai o na elele aupūni o na aina e i ke aupuni hou. I ka wa i hopu ia ai ka hale aupuni, ua pau ka poe hoopili i ka Moiwahine i ka puuluulu aku iloko o ka hale oihana o na makai, a ua hai mai ka Hamuku ia’u C. B. Wilson, ka mea au i kapa aku aku ai helunamakaukau a me ka wiwo ole, nana no i hai mai ia’u i kana olelo e like pu me ka hai ana ia Mr. Blount, he ikaika loakonahoopaapaa ana me ka Aha Kuhina o ka Moiwahine, owai ka mea iaia ka mana hoomalu ma kona aoao. Ua lanakila lakou a ua hoole aku iaia aole e hele e hoouka kaua me ka poe hookahuli aupuui, aole hoi e pale kue aku a hoole i ke koi a lakou e haawi pio aku. Poomanao 12—Mamua iho o ka ike ia ana mai o makou e kekahi mea oiai au maloko pu o ke keena kahi a Mr. Dole i hookahua iho ai, ua komo mai o Mr. Pringle, kekahi o na aliikoa opio o ka Bosetona, a olelo mai he ahaiolelo oia no Mr. Stevens, a i hoouna ia mai e imi i ka oiaio me ka hana ana : me kona mau maka ina paha

he oiaio maoli ua kuknlu paa ia ke Aupuni Kuikawa a lanakila e like me ka olelo maloko 0 ka lakou olelo noi e ike aku. Poomanao 13. —Aole i akaka ia’u ka loihi o ka manawa mahope iho o kela hana iolelo ia, he aneane hora 5 paha i hoohoouna ia mai ai kela ike maopopo ia mai e Mr. Dole, e like me kaolelo ma keia poomanao, penei ke kulana. 0 ka Aha Kuhina o ka Moiwahine, ma ka pane ana mai i ke koi a ke Aupuni Kuikawa e haawi pio mai i ka hale oihana makai, ua imi mai e kuka pu me Mr Dole a ua ae oluolu ia aku. Ua kamailio mua mai lakou, a ua hoole ia kekahi olelo kohu ole a lakou e noi ana e hui pu ko lakou mau puali me na puali o ke Aupuni Kuikawa e malama i ka maluhia o ke kulanakauhale i ka po. Alaila, ua ae mai lakou, a ua haawi pio mai, me kekahi olelo waha hoohalahala i ke Aupuni Kuikawa, ua ae ia na lakou e hoopololei mahope i kela olelo. Ua noi lakou e hele pu o Mr. Damon me lakou i ka Halealii 1 hiki ai ia lakou ke wehewehe pono aku i ka Moiwahine i ke ano oka haawi pio ana. Aole nae o Damonihoi mai. 0 kela noi ma ka palapala a Mr. Dole e kokua koke mai na pnali koa o Amerika Huipuia, he mea ia e maopopo lea ai, aole lakou i kokua mua mai ika hookahuli ana. He mea no hoi ia i noi ia no kela po wale no i mea kiai i ke kulanakauhale. Aole anei oe i lohe, ua hoole ikaika mai o Kapena Wiltse i kela noi ana ? Ha Poonaanao 14, 15, 16. — 0 ka palapala keakea a ka Moiwahine, he hana apiki hauhili no ia, a malaila i maopopo lea ai i kekahi poe lehulehu o makou ke ano maoii o ka mea a makou i manao ai i kela wa he haawi piohohewale. Ua hai leamaikallamuku Wilson ia’u ma kekahi kamaiiio pu ana o maua i Mei i hala, me ka olelo ua hai like oia pela i ke Komisina Blount, ua ike pono ia i kona wa e kiai ana i ka hale ona makai ma ia la, he mea hiki ole loa i na puali koa Amenka ke hokai mai; ua loaa iaia kela ike mai ia Kapena Wiltse mai, ua koi ikaika ia e hoouka koke aku i ke kaua me ke aupuni nana i hookahuli; ua koi no hoi e haawi ia ka mana iaia maluna ona puali koa o kaMoiwahine; aka ua hele ka Aha Kuhina alii a lolo no ka makau loa i ko lakou mau ola pouoi, a ua hoole aole eae laia. Ma kona lohe ana, ua hoike mai ka Moiwahine i kona manao e haawi pio, ua hoouna aku oia iaia i olelo aoie loa e ae aku, ma ka hora 11 kekahi olelo i hoouna ia ma ka hora 1 ka lua, ua ao hope mai kela iaia eia nae, ua haawi pio aku ia, a he pono iaia e hookuu pio aku i ka hale I o na puali makai, a pela ia i hana ai. [Aoie i pau.]