Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 192, 27 December 1893 — NO KA NINAU O HAWAII. [ARTICLE]

NO KA NINAU O HAWAII.

He Palapala Hamama i ke t EnMaa Gresliam na ke Komisina i pau Kale I/. Kaaka. Ma aa halawai ana a pau o kaua, ua aloalo maopopo oe i ko ! u hoao pinepine ana e haawi aku ia oe i olelo hoakaka. I kekahi manawa, ua keakea ino mai oe i kuu hoakaka ana me ka haalele emo ole ana i kou noho, me ke noi e hookuu aku au ia oe, a puka aku oe iwaho o ke keena. Ma ka la i lohe ia ai ka nu liou ma Wasiuetona ua hookuu ia ka hae ilalo, ua hele aku au ia oe a ninau aku ina paha he oiaio kela mea. Ua hoakaka * * mai oe aohe loaa ia oe na palapala mana oihana, aka nae, ua manao oe he pololei na hoike a na nupepa, alaila ua ninau mai oe i kuu manao no kela hana a Mr. Blount, ina paha ia he mea e ukali mai ai ka hookahe koko a haunaele paha ma Honolulu. Ua pane aku au ia oe, ua lawa pono loa ka ikaika 0 ke Aupuni Kuikawa e malama laia iho, aole no he pilikia ke ole e hookuu ia ka hae ilalo he hana 1 mua kela e hoomakaukau ai i ka hoihoi ana aku 1 ka Moiwahine. Alaila ua hoakaka pololei loa mai oe aohe manao e hoihoi i ka Moiwahine, a ua hoakaka hou mai oe pela ia’u ma kekahi o ko’u mau halawai hope me oe, ia wa hookahi nō oe i hai mai ai iam he upu kou ia Komisina Blount e hoi mai i Wasinetona ma ka malama o lune. Poomanao 20. —E oluolu mai oe e ke kuhina, e haawi i ka Adimarala Skerrett i wa kupono e wehewehe aku ai ina paha he mea oiaio kona hoakaka laula wale ana, pela me ka hoahewa menemene ole aku i ka hana a kekahi o kou poe kapena mokukaua. Ina aole pela, ua lawa ka’u mau olelo maluna ae e hoopau aku ai i na panku 21 a me 22. Poomanao 23. —Ke olelo mai nei oe no ke noi ikaika ana aku 0 na luna o ke Aupuni Kuikawa i ke Kuhina Amerika e hoomalu mai ia lakou, a ua manao oe i kela mea he hai akaka anai ko lakou nawaliwali a me ka makau. 0 ko makou hoomau ana me ka loaa ole mai i kela kokua ana mahope o ka lua o kona hoole ia mai mahope o ko makou hoopio ana, he mea ia e pono ai oe ke hoomaopopo i kela hui, he poe ia o "na kauaka koa loa, e hoomaopopo ana i ko lakou ikaika iho, a me ka pono o ko lakou aoao.” Poomanao 24. —Ke olelo nei oe ua hoakaka ia mai i keia wa, “o ka hapanui o na kanaka ia lakou ka pono o ke koho balota malaio o ke Kumukanawai o 1887, aole lakou i kokua 1 kekahi manawa i ka manao hoohuiaina i keia aupuni, a aupuni e ae paha.” “Ke hookokoke mai nei oe i ke kahua kahi a’u e ae aku ai he pono

kou ke kamailio mai, mai a kumuhana hoi i manao maoli ai keia aupuni e hoike ana o Mr. Blount, a ua waiho wale ia mai lakou e manao pela. Ke hai hou mai nei oe i na olelo a _Mr. Blount, aole i loaa iaia kekahi kanaka hoohuiaina hookahi ma Honolulu, i hoike mai i kona makemake e waiho i kela ninau na na kanaka e koho. aole hoiiloaa iaia kekahi mea o lakou i makemake e hoohaiki ia ka halota ana ke hoohui ia keia Paemoku. Ma kekahi o ko’u mau manawa i launa aku me oe, e hiki ai ia ? u ke kamailio pokole, ua ninau mai oe i kuu manao, heaha la ka mea puka mai ke koho balota ia kela ninau no ka hoohuiaina. Ke hoomanao nei anei oe i ko’u pane ana aku? Ua hai aku no au ia oe ma ka aoao o ka poe Komisina a me ko lakou aupuni, o na kanaka maoli, he poe ano kamalii, ua kue ino loa lakou mamua i ke Kuikahi Panailike me kou aupuni, a hala ka makahiki hookahi o ka noho pomaikai ana, ua lilo lakou i ka ae aku. Ina i kapae ia ka ninau no ke aupuni Moi, alaila lokahi ka makemake i ka hoohuiaina. Ina e waiho ia ka manao i na kanaka mawaena o ka hoohuiaina a me ke aupuni Moi, aole maopopo ia’u ka aoao e lanakila ana. Ua makemake au e kamailio rae ka huna ole, a he ae aku ko’u e lanakila ana no paha ka aoao aupuni Moi, no ka nui o kekahi poe ili keokeo kolohe i kanaka Hawaii i ha-, hai nui ai i keia wa. Ua olelo aku no nae au ia oe, “ina e hoao oe i kela ninau ma ka noonoo, ka noeau a me ka waiwai o na kanaka, aole ma ka helu wale ana i na ihu, alaila e hele lanakila oi loa ka aoao hoohui aina. 0 keia mau kumuhana nae aohe pili iki i ka ninau ina paha ua hookahuli ia ke aupuni ma ka hokai ikaika mai 0 nalunao.kou aupuni. Eia no hoi kekahi, aole i haawi aku keia aupuni i kekahi hoike i ko oukou aupuni, aole hoi he pono kou e hoopaai ke Aupuni Kuikawa no kekahi manao a lakou i hoopuka ole ai no ke koho balota ana mahope, ina paha he hoohaiki balota pili like ole i na haole a me na kanaka maoli. Ma ko’u manao ponoi i hoopuka mau ia me ka huna ole, lie pono ke hooki loa 1 ke koho balota ma Hawaii a hiki i ka wa e koho like ai na mea a pau. Poomanao 25. —Maloko o keia, ua hoopau aku oe i ka ninau no ka hoohuiaina. Ma na poomauao elua i koe ua hoike mai oe i ka pono o ka hoihoi mai i ke aupuni Moi. He nui ko’u minamina no ka ole loa o kou hoolohe mai aole hoi o ko Mr. Blount ia’u ma ka wehewehe ana i na mea i hana ia mai ka la 14 o Ianuari a hiki i ka la 17. fie Kelakela ole ko’u lawelawe ponoi aua maka hookahuli aupuni, ua loaanaeia’u ka pomaikai o ike maka ai i na hana a pau e alakai ana i ke kukulu ana i ke Aupuni

Kuikawa, a ua makaukau loa au e hai pololei aku i ka moolelo o kela mau mea. Me ka hoakaka aku i ka mahalo kiekie. j Kau kauwa hoolohe, Chas. L. Cartee.