Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 192, 27 December 1893 — He Mòlelo Hawaii [ARTICLE]

He Mòlelo Hawaii

No ia mea, hoouna ia ka wahīne a ko Kekuokalanl makuakane, o Piia ka Inoa, e noi aku e hoi mai o -Kekuokalanī ma Kailua e ai noa ai, aka, aole oīa i hoi maī i Kailua. Nolaila, hoomahui iho la na makaainana ma o Kekuokalani la. A hoala kipi iho la kekahi kanaka co Hamakua. o Kainupau ka inoa o ua kanaka la, he kanaka kuaaīna oia, a he kanaka hol ma ko Kekuokalani aoao. A lohe na J Iiī ma Kona i kela kipi ana, hoouna īa kekahi kanaka mal o Liholiho aku, o Kainaj>auakai, e nana I ua kaua la, a halawaī lakou ī Mahiki me ua kaua makaainana la. A pepehi īa īho la o Kainapauakai e Kaioapau ke kanaka kuaaina a make loa, a me elua pu mau kanaka 0 ke alii i make ī ua kaua makaainana la. A lohe ia ka mako ana o na kanaka o ke alii, alaila, ahaolelo iho la na alii, a hooholo īho la lakou e hoouna aku i puali kaua ipanai'ia mai ai no kanaka ī make aī. I mai la o Kaleiokamoku, «Aole pono e kaua aku malaila, no ka mea, eia no ke kumu o ke kaua ma Kaawaloa, p Kekuokalani. Nolaila, he me$ pono ma Kaawaloa e kaua aku ai. No ka mea, o ke kaua ma Hamakua he lau ia no ka laau, a o ke kumu ka’u e kīi mua, a īna e hina ke kumu, mae wale no ka lau.” Ae mai lā na ’lii a me na kanaka ī kana olelo, alaila, hoouna ia o' Hoapili a me Naihe e kii muaia* Kekuokālani ma, ma ke ano kii makamaka aku, i akaka al ka hoi mai, aole e kaua, a i hoī ole mai e kaua no. A i ka ee ana o Hoapīlikane a me Naihe ma ka waa, ee pu ae la o Keopuolani me kona hoouna ole ia e holo. Holo aku la lakou a pae ma Elaawaloa ia ahlahi, a halawai lakou me Kekuokalani. I aku la o Hoapilī ia Kekuokalani. ‘«E! i kli mai nei au ia oe. Nana mai nei au a, o oe no ke keiki a ko’u kaikuahine, kii mai nel au la oe e hoi kaua i Elailua me ko keīki, no ka mea, ke kaua maī nei na makaainana, aua hooili maika lakou kaua ana maluna ou. A i kū maī ka lakou olelo i kou noho kaawale ma kahi e; nolaīla, e hoi kaua 1 Elailua, a noho pu me ko keiki ea, aole e kau mai kela hewa maluna ou. Kē“hui pu oe me ko keīkī a olelo pu oe me ia, aia no ia oe kou *i noa a me ka ai noa ole.” I mai la o Kekuokalani, “Ae, he hoi aku ko J u, alia nae, aia au a hui pu me Manono ka’u wahine, a olelo pu maua, alailo, hoiaku. Aole nae au e ai noā ana.” « * £gA paujke kuka Jole3o ana, alaila, hoi aku la'o Kekuokalani, a hoike

aku la i na mea a pau imaa o Manono, a oa hoī mai la o Hoapiii a me Keopaolaoi ma ka hale o Naihe ma. A lohe hoi o Manono īua olelo a me ko Keknokalani ae ana e hoi, alaīla, olelo aka la oia ia Kekaokalani, aole e hoi. Ae mai la o Kekuokalani. Alaiia, puka aku la o Maneno a hookonokono aka la i na kanaka e hoomakaukau i na waa kaua. A kala mai la kekahi laoa o Kekuokalanl ī kona poe kanaka e hoomakaukaa iko lakou mau au waa īho no ko lakoa holo ana ma Kailua e ai noa aī. Pela ke kala ana a ka lana ia po, a manao Iho la hoi o Hoapilī ma, ua ae ia mai ka lakou noi, eīa ka he hoopanipunī keia mau hana. īa po no, hele aku la na kanaka e koi ia Kekuokaiani e pepehi ia Hoapili ame Keopuolani, aka, he aloha oīa ia Keopulani kona kaikaahīne a me Hoapili ke kaikunane o kona makuahine, a hoole o Kekuokalani a pakele iaua. I ke kakahiaka nui ana ae, hele aku la o Kekuokalani mai kona hale mai kona kanaka ukali, me ka pu ma ko laua mau līma ame ka pololu a me ka īhoīho kukui ame na kamaa, aku lalani mai la na kanaka a puni o Hoapilī ma. A maopopo iho la, ua .makaukau mua lakon e kaua kipi i ke aupuni. Hele mai la o Kekuokalani' a noho iho la ma ke aloo Hoauili a me Keopuolanī, alaila, olelo mai la o Hoapili ia Kekuokalani, «O ka hele keia o kakoa?”. Ae mai la kela, “Ae.” I hou mai la o Hoapill, “Maiuna kakou oka waa e holo aL” I mai lakela, “E ae mai oe ia’u, mauka au me na wahi kanaka o’u, ua paa nui i ka pololī, ī hele aku hoi makou a kahi e ho’a wahi imu pulehu ai, a loaa hoi ona wahi o i ola.” I ' hou-mai la o Hoaplli, «Mai manao nul aku oe ia kanaka, o oe no a.kaa ae. maluna o ka waa, holo ae kakou, na īa kanaka no īa e hele ae mauka, ooe no ka J a ī kii mai nei.” īmai la kela, <c Aole au e holo ma kai, ma uka no makou.” “Alaila pahe mai la o Keopuolani, “E! wehe hoi i ka plko la e ka hoahanau.” Oka pau ana ae la īa o ka lakou kamailio ana, a maopopo īho la ia īa Hoapill ma o ke kaua .wale no koe. O ke kumu o ko Kekuokalani ae ole i ke noi a Hoapīli ma, ua ao ia aku oia ena kahuna ona e ae hoomeamea aku no e hoi ī Kailua,* aole naee hoipu ma kai. A ina eae mai o Hoapill ma, mauka no o Keknokalani e hele aku ai me ka īke ole ia mai o ka manao kipi, alaila e luku īa ana na alli o Kaiiua me na omao pohaku, e like me ka umi kipi ana īa Hakau. ianuari20, 1820j kaua aikoa ma KUAMOO. Apau keiamau kukai olelo ana, hele aka la o Kekuokalani mauka me na puali kanaka ona, aee aku la no hoi o Hoapill ma ma ka waa. Ma ke kaulua o Keopuolani a ma ke kaukahi o Hoapili. Alaila, kauoha mai la o Kaihe la Hoapilī. «E holo oe a Keauhou, kalilhooe i ke keiki a kaua a hiki aku.” A lohe o Keopuolani i keia kauoha a Naihe, o ko Keopuolani haalele iho la no ia a kona waa, a kau aku la ma ko Hoapili waa. Aole i makemake o'Keopuolani e noho Hoaplli ma Keanhou. A holo aku la no la a pae ma Elailua.

E haawi ana ka Luna nui o keia pepa ī 10 keneta o- ke kope no na kope nalowale o ka nupepa Puka La. Kuokoa me Ko Hawaii Paeaika o keia makahikī, i manao la e humu buke ke lawa pono mai, oia hoi na helu mai ka 1 mal a hiki i ka 23 amo ka helu o Maraki 8. E wiki mai.