The Liberal, Volume I, Number 39, 25 January 1893 — KE AUPUNI KUIKAWA. [ARTICLE]

KE AUPUNI KUIKAWA.

Eia ke Aupuni Hawaii i keia ia malalo o keia poo ma ke ano Repubalika. Ua oili ae keia ano aupuni ma ka auina ia Poalua, ka la 17 o Iauuari. Ua kukalaia keia Aupuni Kuikawa malalo o ke kakoo ana a 20 wale no poe boa pualu me na pu, oiai ke Aupuni Moi e ku ana i kela hora me kekahi pualikoa a makai i makaukau i na mea kaua o na ano a pau i hiki aku i ka 100 k nui. Aka, a hiki i ka napoo ana o ka la, ua pii ae ka ikaika koa o ke Aupuni Hoo a hoea i kahi o ka 200. A i ka wa i napoo ai o ka la, ua haawi pio ke Aupuni Moi iho me kona lako kaua nui apao i ke Aupuni Repubalika Kuikawa i hemahema loa i lako. He mea oiaio, aohe koko i kale a he lanakila kamahao kela. Ma ke awakea ka hoea o ke Komita o keia aupuni hou, a ua pau aku la a Kuahina o ka Moi i ka holo i ka Halewai, a ku wale iho ia ka Hale Aupuni o Aliiolani, a lawe lilo ae ia ke aupuni hou, a kukala aka la i ka olelo Kuahaua me ka wiwo oie.

He mea oiaio, ua lele mai na koa Amerika o ka manawa Bostona i ka aina nei ma ka la 16, aka, ua lawe ae lakou e kiai i na Hale o ko Amerika mau Luna Aupuni, a o kekahi hapa ma ka Arion Hall, mahope iho o ka Hale Mele Hawaii kahi i hoopunana ai a ua oleloia no ke kiai i na waiwai o ka poe Amerika. He mea oiaio no hoi, ua hoolala mua ia ke Komite 13 o ke aupuni hou mai ka Poaono mai, mahope iho o ka lohe ia ana he Kumukanawai ka ka Moi e manao ana e kukala mai ka waha ponoi aku no o kekahi o na Kuhina o ka Moi. Mailaila mai ka hoolala ana o kela Komite a hoea i ka wehe ia ana o ka Halawai Nui ma Manamana e haawi ana i ka piha i keia Komite. Me he ala mamuli o keia, ua ike ke Kuhina Amerika he hookahuli aupuni maopopo ko ka aina a hoolele mai la i na koa. O na Kuhina o ka Moi, ua hoomaka lakou o aloalo ma ke ano maalea mai ko lakou hoi hope ana mai ka lakou mea i aelike ai me ke Moi e lilo i mau Kuhina na lakou e kukala keia Kumukanawai ma ka holo kino ana e hai iwaho i ka poe i lohe ole a hooili aku la maluna o ka Moi na hewa apau i pakele ai lakou, ma ke ano hoohe maoli a ! Aka, aoio i puni ko waho poe, ua kappa loa ia ka lakou kumuhana maaloa a lapuwale, a o ka hopena ua haule lakou, a ua haule pu me ka Noho Kalaunu a ua lawe keia Aupuni Kuikawa i ke Poo o ke Aupuni i noho Peresidena ia e S.B. Dole. E hoomanao ka poe hauoli a me ka poe hauoli ole, hookahi no Aupuni e ku nei i keia horu, oia ke Aupuni Repubalika Kuikawa. He Komisina o elima iaia ka i holo aku nei no Amerika Huipuia no ka hoohui aku ia Hawaii nei ma ke ano panalaau (Territory) paha, a i ole mokuaina (State.) A ina e ae ole mai ana o Amerika Huipuiia no ko kakou lilo ana i poe Amerika, alaila me he ala e noila aku ana e kau mai i mana kiai mai, alaila, e kukulula i Repubalika malalo o ke kiai a Amerika Huipuiia. Aka, aole no he mea i hoomaopopo i ko Amerika manao no Hawaii nei. Me he ala e ninau mua mai ana o Amerika Huipuia i ka manao o na Hawaii hanau o ka aina mamua o ka hana ana i kahi hana. He oiaio o Beritania Nui me Farani kekahi o na Aupuni hana Kuikahi me Amerika Huipuiia no hoi, na lakou i aelike mai i ka 1843. e lilo o Hawaii nei i Aupuni Kuokoa nona iho. Nolaila, he ninau nui keia e waiho nei e noonoo ia e na Mana Nui. Aka hoi, ina elike me ka olelo e kaulana nei ua hoea mai ka hopena o na Moi ma Hawaii nei, a ua makaukau o Amerika Haipuia e lawe aku ia Hawaii e lilo o kahi o kona mau okana aina, a o Beritania me Farani e noho malie wale mai ana no, alaila, ma na ano apau e aia like na mea apau e nonoi e hoohuiia ma ke nao mokuaina, aole ma ke ano panalaau. No makou iho, e ku ana makou no ka pono kaulike o na mea apau i hoolilo o Hawaii nei kona home, a palo ana no hoi makou i ka pono hanau o na Hawaii oiwi e hapala ka pono kaulike me ka ewaewa ole. Aupuni Repubalika a Aupuni Moi, e ike mua ia ka nohona lanakila o ke kanaka a mea ka pono kaulike maluna ao o na mea e ae a pau.

Ke hoomakaukau nei ka Aha Kuka o ke Aupuni hou e kapae loa ka Bila Loteri. No laila ua hoka no ua lohi o ka poe na lakou kela bila.

Me he la ua hooholo lokahi na Hawaii a pau i kela; Ina o ka hope{illegible} iho la keia o ke Aupuni Moi, {illegible} e ala like mai ana na Hawaii oiwi a pau e {illegible} e hoohui ia o Hawaii nei me Amerika Huipuia ma ke ano Mokuaina, aole i panalaau, E ao koke mai ana o Amerika i ka Mokuaina ke ala ike mai na Hawaii oiwi.