The Liberal, Volume I, Number 42, 4 February 1893 — KA LOLIANO E ANA O KE KULANA AUPUNI. [ARTICLE]

KA LOLIANO E ANA O KE KULANA AUPUNI.

Ma ka heluhelu na i ka moolelo i hoomaopopo ai kekahi poe i ka loli ano e ana o ke kulana aupuni mamuli no o kekahi mau kumu. I kekahi wa, ua ku ke aupuni me ka mana nui, a ua manao ka Moi oia ka Haku maluna o na mea a pau, a ua uhaai wale aku oia me ka hoolohe ole ana i ka leo uwalo o na hoaaloha olalo - a ua makemake ole oia i ka oiaio, aka, o na leo painuu a hoopunipuni, oia kana i hoolohe, a ua hehi wale aku oia i ke kuleana o ka lahui, a ua piha haakei hoi. Nolaila, ua hoomaka na makaainana e oni no ke kaulike a me ka nohona lanakila ana o ke kanaka, a iloko o ka wa pokole a loihi paha, ka wa hoi i moeuhane ole ai o ka mea e noho haakei ana maluna o ka lahui, na olepe ia aku ia oia a haule no ka wa pau ole. Ma ka moolelo kahiko loa, ua ike kakou i ka haule ana o keia Moi mana loa o Babuiona, oia o Nebukaneza, ua ai oia i ka weuweu. Pela no i kela kaneturia aku nei, e nanea ana ka Moi Louis XVII o Farani, iloko o ka mana nui o Farani, a ua kuli kona pepeiao i ka leo o kona lahui, a i na la hope loa, ua wiwo oia a hoolohe i na leo puahiohio, a o ka hopena ua haule oia me ka lawe ia o kona'ola makamae iloko o ka hookahuli aupuni weliweli o ke ao nei. He mea hoi i moeuhane ole ia ma Europa mamua aku e loli ano e ae ana o Frani, aka, ua loli ae a he kanaka uuku limahao no Kosika ka mea nana i hoomalu, a o ke Kalaunu kapukapu o kela ohana alii, na keia wahi kanaka i hehi a noho mai me ke kilakila nui, aole oia wale, ua pii ae oia he Emepera a he Moi o na Moi. Pela no me ke Kaiaunu o Barazila, he Emepera o Dom Pedro i manao nui ia e ke ao nei ma kona ano akeakamai a naauao loa, iloko o hookahi po, ua loli ano e ae la ke aupuni mai ka Moi a ka Repubalika. Ma Hawaii nei hoi, he mau kumu lehulehu kei hakoko ia e ka lehulehu, aka, ua kuli ke Alii i ka leo o na hoa'loha oiaio, a na punihei i na leo o ka poe alakai hewa, a ua kapaia mai na hoa'loha he enemi, a o na enemi he hoa'loha iho la ia. Aole no paha he wahi e ae e like me Hawaii nei ka ae ano e ana o ka mana Moi maluna o ka pono o na pono o na makaainana me ke ahonui o na makaainana ma ke ao ana me ke koi ana, a na lilo i mea ole! O ka Moi Victoria o Enelani, aole loa e hiki iaia ke hana i kahi hana kaihi mana a pono o ka lehulehu e like me ka mea i ike ia ma Hawaii nei i keia mau makahiki pokole loa. Ma Enelani, ua malama ka Moi i ka ihiihi o ke Kalaunu a ma ka Aha Kuhina i hilinai ia e ka Ahaolelo i alaka'i i ke aupuni. A ua nui ke aloha o ko Enenlani i ko lakou Moi, a pela i onipaa ai ke kalaunu aole e loli koke. Pela no ma Europa aku Nolaila, ua maopopo no, o na makaainana no ka mea e mau ai ka mana o kekahi poo aupuni mamuli o ke aloha o ka lehulehu, A ina he mokuahana kekahi aupuni a e hoao ana ka Moi e palo me kona mau makaainana, alaila, e hoea koko mai ana ka ia a hulihia ai o kela Kalaunu e like me ia a kakou i ike ai i keia mau la.

Nolaila, o ka moolelo no keia e hoikeike hou mai ana iaia. He mea pono e hoonaauao mau ka lehulehu ia lakou ma ka heluhelu ana i ka moolelo ma kahi o na kaao makani. A o kekahi mahele keia o ko kakou moolelo e heluhelu e na opio o keia mua aku. Ke heluhelu nei anei ka lehulehu i ka moolelo o Hawaii nei he 50 makahiki i hala aku? He haneri a elua haneri makahiki i hala aku? He poe naaupo no ka poe i ike ole i ka moolelo o kona aina hanau.